Στο Στρασβούργο. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πριν λίγες ημέρες. Βρίσκομαι στα θεωρεία του Ημικύκλιου, στην εντυπωσιακή αίθουσα της Ολομέλειας του Κοινοβουλίου. Από εκεί παρακολουθώ την πανηγυρική τελετή της απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ 2014. Ολοι όρθιοι, ευρωβουλευτές και κοινό, χειροκροτούν ακατάπαυστα τον νικητή. Ποιός είναι; Ενας Αφρικανός γιατρός, χειρούργος γυναικολόγος από το Κονγκό. Ενας γιατρός υπόδειγμα θάρρους και αντίστασης στη βαρβαρότητα. Ο Denis Mukwege: «ο γιατρός που σώζει γυναίκες».
Τι ακριβώς κάνει ο Denis Mukwege; Εδώ και χρόνια, από το 1996 που άρχισε η εμφύλια σύγκρουση στη χώρα του, προσφέρει με αυταπάρνηση ιατρική βοήθεια σε γυναίκες και κορίτσια που έπεσαν θύματα βιασμού κατά κανόνα ομαδικού και κακοποίησης από τις ένοπλες ομάδες στο βορειανατολικό Κονγκό· σε αυτή την περιοχή ο βιασμός είναι κατ’ εξοχήν όπλο πολέμου.
Τα θύματα; Δεκάδες χιλιάδες. Εκείνος; Στον σκοπό του. Αφοσιωμένος. Αποφασισμένος. Μάλιστα έχει ιδρύσει και διευθύνει το Panzi Hospital, στην πόλη Μπουκαβού (800.000 κάτοικοι), ένα νοσοκομειακό κέντρο αποκλειστικά για τα θύματα των βιασμών. Ο Denis Mukwege, 59 ετών, oυσιαστικά ζει στο νοσοκομείο. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, και μετά από αιματηρή επίθεση ενόπλων στην κατοικία του, η οικογένειά του για λόγους ασφαλείας δεν μένει πλέον μαζί του· ούτε καν στο Κονγκό. Ολα έχουν το τίμημά τους.
Περισσότερες από 40.000 γυναίκες και κορίτσια βρήκαν έως τώρα ιατρική φροντίδα και ψυχολογική στήριξη στο Panzi Hospital. Το πρώτο θύμα το οποίο εξέτασε εκεί o Denis Mukwege ήταν ένα κοριτσάκι που, εκτός από τον βιασμό, είχε τραύματα από σφαίρες στα γεννητικά όργανα. Δεν θα συνεχίσω με άλλα παραδείγματα φρίκης.
Βραβείο Ζαχάρωφ για τη Ελευθερία της Σκέψης (ο πλήρης τίτλος του). Το απονέμει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάθε χρόνο, από το 1988. Σε προσωπικότητες ή οργανώσεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στις πιο αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες. Σε καθεστώτα ολοκληρωτικά, φονταμενταλιστικά, δικτατορικά, αυταρχικά. Σε καταστάσεις οριακές.
Θα αναφέρω, απλώς ενδεικτικά, κάποιες από τις προσωπικότητες που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τίμησε με το Βραβείο Ζαχάρωφ. Ζωές εμβληματικές. Ονόματα εμβληματικά: ο Νέλσον Μαντέλα, ο Ανατόλι Μαρτσένκο, ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, ο Οσβάλντο Πάγια, οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας του Σεράγεβο «Oslobodjenje».
Στην Ελλάδα, τι σημαίνουν για τους περισσότερους τα παραπάνω ονόματα; Εντάξει, ο Νέλσον Μαντέλα είναι παγκοσμίως γνωστός και αποδεκτός. Ομως οι υπόλοιποι που έλαβαν το Βραβείο Ζαχάρωφ; Αυτοί θεωρώ ότι εκπροσωπούν έναν κόσμο ασύμβατο με τα ημέτερα κυρίαρχα ιδεώδη⋅ ιδεώδη διαμορφωμένα ιδίως από την Αριστερά, αλλά ευρείας αποδοχής. Και εξηγούμαι.
Ο Ανατόλι Μαρτσένκο (Σοβιετικός) και ο Οσβάλντο Πάγια (Κουβανός) ήταν επιφανείς αντιφρονούντες. Ομως οι αντιφρονούντες για την σταλινική Αριστερά στη γαλανή μας χώρα είναι περίπου πράκτορες και προδότες.
Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, το τραγικό σύμβολο της Ανοιξης της Πράγας, επίσης δεν μας πολυταιριάζει. Αρκεί απλώς να δει κανείς πού κατέληξε, τελικά, το κύριο ρεύμα της ελληνικής ανανεωτικής Αριστεράς.
Οι δημοσιογράφοι της «Oslobodjenje», οι οποίοι συνέχισαν να βγάζουν πραγματικά με ηρωϊσμό την εφημερίδα τους στο πολιορκημένο επί 42 μήνες Σεράγεβο, πολιορκημένο από τον Μιλόσεβιτς και τους κατσαπλιάδες του. Ηταν τότε που η Ελλάδα χόρευε ξέφρενα στον ρυθμό «Μιλόσεβιτς και ξερό ψωμί», ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσιογράφων εγκωμίαζε τους κατσαπλιάδες.
Το Βραβείο Ζαχάρωφ έχει πάρει το όνομά του από τον Αντρέι Ζαχάρωφ (1921-1989), τον επιφανή Σοβιετικό επιστήμονα που έγινε η ηγετική μορφή του αγώνα για ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτικές ελευθερίες στην τότε Σοβιετική Ενωση.
Ο Αντρέι Ζαχάρωφ είναι ο λαμπρός εκπρόσωπος μιας άλλης Ρωσίας, μιας Ρωσίας απαλλαγμένης από το ολοκληρωτικό στοιχείο. Ενας κατ’ εξοχήν αντιφρονών. Και ως τέτοιος ουδέποτε αποτέλεσε, για εμάς εδώ, πρότυπο αγωνιζόμενου πολίτη.
Επανέρχομαι στον γιατρό από το Κονγκό που τον τίμησε εφέτος το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το Βραβείο Ζαχάρωφ. Το έργο του Denis Mukwege είναι σπουδαίο. Μια παρατήρηση μόνο, η οποία δεν μειώνει σε τίποτα την (για άλλη μια φορά) σπουδαία προσφορά του.
Θα περίμενε κανείς, ειδικά εφέτος, ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προχωρούσε σε μιαν βράβευση, η οποία θα έστελνε ένα μήνυμα από την Ευρώπη στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Και τέτοια υποψηφιότητα υπήρχε, αλλά δεν προκρίθηκε: το φιλο-ευρωπαϊκό κίνημα Euro-Maidan της Πλατείας Ανεξαρτησίας στο Κίεβο, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας.
Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν διαμελίζει την Ουκρανία (προσάρτηση Κριμαίας, ρωσική εισβολή στο ανατολικό τμήμα της χώρας) και με αυτό τον τρόπο εμμέσως επιτίθεται στην Ευρώπη. Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης κρίνεται στην Ουκρανία.
Ο Denis Mukwege, το φετεινό Βραβείο Ζαχάρωφ, αποφάσισε να υπερασπιστεί τα θύματα και να γίνει «ο γιατρός που σώζει γυναίκες». Η Ευρώπη θα αποφασίσει να υπερασπιστεί και να σώσει τον εαυτό της;
11°
