Γιατί ένας ορθολογικός ποινικός κώδικας τώρα;

Ποινικό λαϊκισμό χαρακτηρίζει η αριστερή αντιπολίτευση τις αλλαγές που φέρνει ο Γιώργος Φλωρίδης στο ποινικό κώδικα και στον κώδικα ποινικής δικονομίας. Αλλαγές που έχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά και τα οποία φαίνεται ότι ενοχλούν κάποιους «προοδευτικούς». Την έκτιση των ποινών, την επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης και την απαλλαγή από άσκοπες δικαστικές ενέργειες με επιβολή προστίμων στους δικομανείς. Με ιδιαίτερη αναφορά στην ενδοοικογενειακή βία και τους εμπρησμούς των δασών. Ας δούμε γιατί.

Το καίριο της μεταρρύθμισης είναι η αντιμετώπιση της μικρομεσαίας εγκληματικότητας. Που έχει άμεση επίπτωση στην καθημερινότητα του πολίτη και την ποιότητα ζωής της ελληνικής οικογένειας. Στον κλέφτη ή τον ληστή της γειτονιάς, τον βίαιο ή τον βιαστή της διπλανής πόρτας, το βάρβαρο «αφεντικό» της οικογένειας, ή τον εμπρηστή του δάσους. Σε οποιονδήποτε οξύνει το αίσθημα της ανασφάλειας των πολιτών και δημιουργεί μια μεγάλη εικόνα ατιμωρησίας η οποία αποσαθρώνει τον κοινωνικό ιστό. Και ως αντίδοτο σε όλα αυτά προτείνει την έκτιση των ποινών. Διότι ως γνωστόν οι προβλεπόμενες ποινές έως τριών ετών κατά κανόνα δεν εκτίονται. Έτσι τα πράγματα ανατρέπονται και η αναστολή γίνεται η εξαίρεση και η έκτιση ο κανόνας.

Η αλήθεια είναι ότι ο τύπος που σακατεύει τη σύζυγό του στο ξύλο, ο χούλιγκαν που σπάει τα κόκκαλα του φίλου της αντίπαλης ομάδας ή ο πιστολέρο που μπουκάρει στο σπίτι των ηλικιωμένων για να τους πάρει τα όποια υπάρχοντα, αν δεν «κάτσει μέσα στη μπουντρού» δεν θα καταλάβει «τι εστί βερίκοκο». Το ίδιο ισχύει και για τον εμπρηστή που έχει λόγους για να βάζει τη φωτιά στο δάσος προφασιζόμενος αμέλεια ή να απολαμβάνειβλέποντας τις περιουσίες των συνανθρώπων του να καταστρέφονται. Για όλους αυτούς η έκτιση της ποινής είναι αλλαγή υποδείγματος. Το αν θα μειώσει την εγκληματικότητα μένει να αποδειχθεί. Το σίγουρο είναι ότι η ατιμωρησία αποθρασύνει. 

Η θεωρία και η πρακτικήλένε ότι οι αυστηρότερες ποινές δεν μείωσαν πουθενά και ποτέ την εγκληματικότητα. Η τελευταία παρέμβαση στον ΠΚ, προς το αυστηρότερο, έγινε το 2021 με την ψήφιση του Ν.4855/21 η οποία όμως δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τα στατιστικά της ΕΛΑΣ ενώ το 2021 είχαν βεβαιωθεί 191.224 εγκλήματα, το 2022, μετά την αύξηση των ποινών, βεβαιώθηκαν 241.549, δηλαδή μια αύξηση του 26%. Στα κακουργήματα δε στην ίδια περίοδο η αύξηση αγγίζει το 20%. Οι βαρύτερες ποινές δεν εμπόδισαν την αύξηση της εγκληματικότητας. Οι εμπρησμοί πολλαπλασιάστηκαν τα δε συμβάντα σκληρής ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν. Να δούμε αν η έκτιση των ποινώνκαι όλα όσα προβλέπει το νομοσχέδιο θα τα καταφέρουν καλύτερα.

Τα νέα μέτρα περιλαμβάνουντην έκτιση ποινών με εναλλακτικούς τρόπους (πχ κοινωνική εργασία) για ποινές φυλάκισης έως 2 ετών, την πραγματική έκτιση έως και 6 μήνες για ποινές από 2 έως 3 έτη, την ακόμα πιο πραγματική έκτιση για ποινές άνω των 3 ετών, τηναύξηση του ανώτατου ορίου κάθειρξης για κακουργήματα από τα 15 στα 20 έτη,την αύξηση της μέγιστης ποινής πρόσκαιρης κάθειρξης από τα 15 στα 20 έτη για όλα τα κακουργήματα, τηνδήμευση της περιουσίας του καταδικασθέντος εμπρηστή, ανάλογης με το μέγεθος και την αξία της βλάβης, τηναυστηριοποίηση των προϋποθέσεων της υφ’ όρων απόλυσης και άλλα. Με δυο λόγια η ζωή του εγκληματία γίνεται δυσκολότερη. Αναζητείται η βελτίωση της ζωής του απλού πολίτη.

Και η Αριστερά, νέα ή παλαιά αλλά πάντα ριζοσπαστική, γιατί δυσφορεί με τις πρόσφατες τροποποιήσεις και καταγγέλλει την κυβέρνηση και τον εισηγητή υπουργό ως ακροδεξιό και ακόμα παραπέρα. Διότι σύμφωνα με τα όσα είπε ο Γ. Φλωρίδης στη Βουλή,ο όλος ΣΥΡΙΖΑ νοιάζεται για τα δικαιώματα των εγκληματιών και όχι των θυμάτων τους. Το 2019 και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι τότε φίλοι του παρατείναν επί 10ήμερο τη λειτουργία της Βουλής προκειμένου να μετατρέψουν μια σειρά αδικημάτων από κακουργήματα σε πλημμελήματα με αποτέλεσμα να καταλήξουν στο αρχείο 5000 κακουργηματικές υποθέσεις. Και για να το πετύχουν αυτό χρειάστηκε να ψηφίσουν 1100 άρθρα σε μία ημέρα. Μεγαλοεγκληματίες που σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν σε τουλάχιστον 15 χρόνια κάθειρξη, με την αλλαγή του νόμου αθωώθηκαν. Πράγματι, μεγάλη πρεμούρα από την Αριστερά (και τους τότε φίλους της) για την ποιότητα της ζωής του εγκληματία. Και γιαυτήν την πρεμούρα δεν δόθηκε ποτέ καμία πειστική εξήγηση. Προφανώς και κάποιοι όχι απλά ωφελήθηκαν αλλά άλλαξαν δραστικά την τύχη της ζωής τους. Είδες η Αριστερά;

Οι αλλαγές του ΠΚ γίνονται σε μια εποχή όπου η χώρα είναι ανάστατη λόγω φαινομένων σκληρής οπαδικής βίας. Μιας βίας, η ακραία εκδοχή της οποίας ξεκίνησε με τη δολοφονία του Άλκη Καμπανού, συνεχίστηκε με αυτήν του Μιχάλη Κατσουρή για να ολοκληρωθεί προς το παρόν με τον βαρύτατο τραυματισμό του αστυνομικού έξω από το γήπεδο του Ρέντη μετά από εκτόξευση ναυτικής φωτοβολίδας εναντίον του. Συνεπώς η κοινή γνώμη είναι ήδη προετοιμασμένη να αποδεχθεί σκληρότερα μέτρα κατά της εγκληματικότητας γενικώς. Και γι αυτό οι αντιφρονούντες ομιλούν να ποινικό λαϊκισμό, για χατίρια στον σκληρό πυρήνα της Δεξιάς, για δώρα στους «κυρπαντελήδες» και τους «νοικοκυραίους» όπως επιτιμητικά αποκαλούνται όλοι οι φιλήσυχοι, ειρηνικοί πολίτες αυτής της χώρας. Στην οποία χώρα η βία, πολιτική ή οπαδική έχει πολλούς φίλους. Οι οποίοι ανάλογα με τη συγκυρία αυξάνονται και διευρύνονται. Πολλούς και με κουστούμια και γραβάτες.

Σε ένα ικανό κλάσμα της «προοδευτικής διανόησης» ο εγκληματίας δεν είναι a priori καταδικαστέος. Το έγκλημά του δεν είναι πάντοτε προϊόν μιας ορθολογικής επιλογής αλλά πιθανότατα μιας αδήριτης ανάγκης λόγω των συνθηκών της ζωής και της κοινωνικής του θέσης. Συνεπώς η αντιεγκληματική πολιτική του αστικού κράτους διαμορφώνει στερεότυπα που οδηγούν σε έναν τυπικό ή άτυπο κοινωνικό ρατσισμό, ευνοούν την αυταρχική και υπερβολική ποινική πολιτική και κυρίως αποκρύβουν την εγκληματικότητα των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων και του κράτους. Ειδικότερα των μηχανισμών καταστολής, δηλαδή της Αστυνομίας. Και γι αυτό, αυτή η αριστερή νομενκλατούρα καταδικάζει την τοποθέτηση καμερών, ενοχλείται από τη φύλαξη των πανεπιστημιακών χώρων, τα βάζει με τις εταιρίες ιδιωτικής ασφάλειας και φωνάζει «έξω οι μπάτσοι από τις γειτονιές». Ακόμα και η κατασκευή σταθμού metro στην πλατεία Εξαρχείων θεωρήθηκε ότι θα φέρει ως μη όφειλε περισσότερη αστυνομία σε ένα γραφικό αντιεξουσιαστικό άβατο.

Τέλος, σύμφωνα με αυτήν τη λογική όταν οι σχέσεις των ανθρώπων οργανώνονται με βάση την οικονομία, η κοινωνία γίνεται δέσμια της αγοράς , οι σχέσεις πολίτη και κράτους παίρνουν αυταρχικότερη τροπή και καθορίζουν μια ανάλογα αυστηρή αντιεγκληματική πολιτική. Το δυστύχημα σ’ αυτά τα σπαράγματα αντιαυταρχικής ιδεολογίας είναι ότι η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και υπερβολικά σκληρή. Σε κάνει μπλαβιά από το ξύλο μπροστά στα παιδιά σου, σε βιάζει στα όρθια επειδή έστριψες στη λάθος γωνία μια νύχτα που δεν έπρεπε, σου κολλάει ένα μαχαίρι στην κοιλιά την ώρα που ανοίγεις την πόρτα στον δήθεν υπάλληλο μιαςεταιρίας, σου σπάει τα πλευρά την ώρα που βγαίνεις από το σχολείο και στην ακραία εκδοχή, σου καρφώνει μια φωτοβολίδα στο μηρό και σου κόβουν το πόδι. 

Και επειδή όλα αυτά τα ζεις και τα βιώνεις ως αδύναμος ή δυνατός πολίτης καλά κάνεις και απαιτείς την παροχή νόμιμης ασφάλειας εκ μέρους του κράτους και φυσικά την πραγματική τιμωρία των ενόχων. Την έκτιση της ποινής τουλάχιστον. Με την ελπίδα ότι μετά τον εγκλεισμό όλοι αυτοί θα πάρουν το μάθημά τους και δεν θα το ξανακάνουν. Κανείς δεν είναι αισιόδοξος ότι τα πράγματα θα γίνουν ηπιότερα και η εγκληματικότητα θα υποχωρήσει. Αλλά και κανείς δεν θα πάψει να ζητάει μέτρα τουλάχιστον ορθολογικά και δίκαια. Και ως εκ τούτου η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να καλύπτει αυτού του είδους την ανάγκη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πρόληψη και καταστολή. Για να ικανοποιείται το αυτονόητο περί δικαίου αίσθημα. Για να δουλεύει εύρυθμα η δημοκρατία.