Εάν είναι κάτι που απεχθάνεται η οικονομία περισσότερο κι από τα αρνητικά μακροοικονομικά στοιχεία, είναι η παρατεταμένη πολιτική αβεβαιότητα.
Είναι βέβαιο ότι η αβεβαιότητα που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στο εγχώριο πολιτικό σύστημα, έχει επηρεάσει αρνητικά εκείνο το τμήμα της ελληνικής οικονομίας που είτε έχει πιο βραχυχρόνιο επενδυτικό ορίζοντα, είτε είναι πιο εύκολα ρευστοποιήσιμο. Αυτό έχει καταγραφεί από την πρόσφατη πτώση του χρηματιστηρίου ή την αύξηση του κόστους δανεισμού του ελληνικού δημοσίου (ομόλογα).
Άρα η αρνητική επίδραση της πολιτικής αβεβαιότητας στην οικονομία είναι άμεση και δεν αποτελεί αντικείμενο μίας φιλοσοφικής συζήτησης.
Αλλά όπως έχω αναφερθεί πολλάκις σε προγενέστερα άρθρα, η αναπτυσσόμενη δυναμική της ελληνικής οικονομίας θα είναι αυτή που θα δώσει λύση στο πρόβλημα της πολιτικής αβεβαιότητας που επικρατεί.
Πολιτική αβεβαιότητα
Αλλά πώς επηρεάζει η πολιτική αβεβαιότητα την οικονομία; Η πολιτική αβεβαιότητα καθυστερεί τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων, είτε αυτές αφορούν μία μεγάλη ξένη επένδυση είτε αυτή αφορά την αγορά ενός ακινήτου. Και η καθυστέρηση της επενδυτικής απόφασης στο επίπεδο των επιχειρήσεων, είτε οδηγεί σε συνολική ματαίωση της επένδυσης, είτε οδηγεί σε από-επένδυση, είτε σε επένδυση σε ανταγωνίστρια χώρα ή σε άλλο μέρος του πλανήτη.
Στο επίπεδο της κοινωνίας, η καθυστέρηση της επενδυτικής απόφασης δεν συνεισφέρει στην αύξηση των εισοδημάτων, της κατανάλωσης και της απασχόλησης. Επίσης, η παρατεταμένη πολιτική αβεβαιότητα, ρίχνει νερό στο μύλο της εσωτερικής υποτίμησης. Δηλαδή λόγω της μειωμένης ζήτησης, η αβεβαιότητα σπρώχνει προς τα κάτω τις τιμές των ελληνικών αξιών (μετοχών, ομολόγων), ακίνητων και μισθών. Και το χειρότερο, δημιουργεί το πρόσφορο έδαφος για δραστηριότητα σπεκουλαδόρων, οι οποίοι «σορτάρουν» την ελληνική οικονομία, έτσι ώστε να μειωθούν περαιτέρω οι τιμές, και να αγοράσουν αργότερα φθηνότερα.
Η γενική εικόνα της οικονομίας
Στον αντίποδα της αστάθειας του πολιτικού συστήματος, η γενική εικόνα της οικονομίας είναι διαφορετική και δείχνει ότι έχει ανεξαρτητοποιηθεί από τις πολιτικές εξελίξεις. Η γενική εικόνα της οικονομίας όμως δείχνει ότι μετά από 24 τρίμηνα είχαμε για δεύτερο συνεχές τρίμηνο επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας δηλ αύξηση του ΑΕΠ, (σε 1,90% το γ’ τρίμηνο, από +0,40% το β’ τρίμηνο). Κι αυτό συμβαίνει παρά την περίοδο έντονης πολιτικής αστάθειας, που διανύουμε.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα στην ελληνική οικονομία είναι ανθηρά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της, είναι η υψηλή ανεργία που εκτός των άλλων επηρεάζει αρνητικά και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία εμποδίζει και τη μείωση της φορολογίας.
Αλλά υπάρχουν τομείς της οικονομικής δραστηριότητας που δείχνουν έντονα σημεία ανάπτυξης (τουρισμός, ναυτιλία, εξαγωγές, επενδύσεις), υπάρχουν κι άλλοι τομείς που υστερούν ή βρίσκονται σε ύφεση (ακίνητα, δημόσιες επενδύσεις). Ακόμα και στον τουρισμό , υπάρχουν τουριστικές περιοχές που καταγράφουν ρεκόρ σε εισερχόμενο τουρισμό και εισπράξεις. Υπάρχουν κι άλλες, που δείχνουν στασιμότητα ή και μείωση κίνησης.
Επιμέρους τομείς
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η ποιοτική ανάλυση της αύξησης του ΑΕΠ δείχνει ότι το γ’ τρίμηνο του 2014, οι εξαγωγές συνεχίζουν την αυξητική πορεία (+6,91% σε ετήσια βάση) και ότι έχουμε για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό και την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 3,60%, σε ετήσια βάση.
Το πιο σημαντικό όμως εύρημα αφορά την αύξηση των επενδύσεων κατά 12,3% το 9μηνο του 2014 (σε ετήσια βάση), επενδύσεις που αφορούν α) τις κατασκευές (εκτός κατοικίας) και β) την αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού.
Επίσης, τα στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 9μηνο, δείχνουν σημαντική αύξηση των ξένων άμεσων επενδύσεων στο 1,2 δις ευρώ (από περί τα 375 εκατ. το 2013). Και είναι επίσης σημαντικό, ότι πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι εάν μειωθεί η πολιτική αβεβαιότητα, τότε η αύξηση της ροής ξένων άμεσων επενδύσεων θα ενταθεί το 2015.
Βασίζω αυτή την εκτίμηση στο ότι στην παρούσα φάση της αυξημένης πολιτικής αστάθειας και της έντονης διόρθωσης του χρηματιστήριου, είχαμε την ανακοίνωση πέντε μεγάλων ξένων άμεσων επενδύσεων μακροχρόνιου ορίζοντα, συνολικής αξίας αρκετών δις ευρώ. Ενώ δεν έχουν σταματήσει τα επενδυτικά προγράμματα στον τουρισμό που ξεπερνούν τα 5 δις ευρώ.
Πιο συγκεκριμένα είχαμε τις τελευταίες 4 εβδομάδες:
1. την εξαγορά των 14 περιφερειακών αεροδρομίων (γερμανική επένδυση)
2. την εξαγορά της Hellas On Line από τη Vodafone (αγγλική επένδυση)
3. την εξαγορά της ιστορικής ελληνικής βιομηχανίας S&B από τον κολοσσό στον τομέα των ορυκτών Imerys (γαλλική επένδυση)
4. την ανακοίνωση της Sony για επιλογή του λιμένος Πειραιώς ως πύλη εμπορίου για την κεντρική & ανατολική Ευρώπη (ιαπωνική επένδυση)
5. την επιτυχή ολοκλήρωση της εκκρεμοτήτων που αφορούν την νέα προβλήτα της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά (κινέζικη επένδυση)
Τέλος, η ανάλυση των επιμέρους τομέων δείχνει και αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Αυτό καταγράφεται γιατί ενώ έχουμε την επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας, οι μέχρι πρότινος δύο βασικοί πυλώνες του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας (δημόσιες επενδύσεις και κατασκευές σε ακίνητα), βρίσκονται σε ύφεση. Πιο συγκεκριμένα η Δημόσια κατανάλωση μειώθηκε -2,44% κατά το γ’ τρίμηνο (σε ετήσια βάση. Επίσης οι επενδύσεις σε ακίνητα μειώθηκαν κατά περίπου -45% το 9μηνο του 2014.
Το διακύβευμα
Κι εδώ έρχεται να στηριχτεί το βασικό πολιτικό διακύβευμα της παρούσας περιόδου. Αφορά το ρίσκο να εκτροχιαστεί η πολιτική διαδικασία μέσω των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων ή της εμπλοκής θεμελιωδών προβλημάτων στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές κι αυτό να επηρεάσει αρνητικά τη μικρή κι ασθενική ανάπτυξη που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες.
Κι επειδή, το σύνολο των κομμάτων, λογοδοτούν κυρίως στους ψηφοφόρους τους, οι οποίοι επηρεάζονται άμεσα από την επανεκκίνηση της οικονομίας, εκτιμώ ότι θα προχωρήσει το παρακάτω θετικό σενάριο, σύμφωνα με το οποίο: θα εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή, θα υπογραφεί η συμφωνία με τους πιστωτές για την επόμενη ημέρα, θα προχωρήσουν οι συνταγματικές αλλαγές και δεν θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο του 2015 (ενδεχομένως και με συνταγματική καθιέρωση των 4ετών εκλογικών κύκλων).
