Από τον Τσίπρα στον Κασσελάκη - Ο ΣΥΡΙΖΑ ως (α)πολίτικο αφήγημα

Η ιστορία διδάσκει. Και η εξέλιξη των πεπραγμένων του ΣΥΡΙΖΑ εξηγεί πως φτάσαμε στην προεδρία Κασσελάκη. Ας θυμηθούμε λοιπόν, ότι τον (όχι τόσο μακρινό) Φεβρουάριο του 2009 μία ομάδα στελεχών του ΣΥΝ, συνέταξε ένα πρόγραμμα με γενικό τίτλο: «Για την Αριστερά του 21ου αιώνα – Η συμβολή του ΣΥΝ στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ» που αποτελούσε πυξίδα άσκησης της πολιτικής του κόμματος. Τότε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα «μικρό παιδάκι». Οι συζητήσεις με τις λεγόμενες συνιστώσες που τον περιέβαλαν είχαν ξεκινήσει με στόχο την ενοποίηση των μικρών εξωκοινοβουλευτικώνκομμάτων σ’ ένα μεγάλο αριστερό ριζοσπαστικό συνασπισμό. Η προσπάθεια είχε ήδη αρχίσειτο 2003, από τον πρόεδρο του ΣΥΝ Νίκο Κωνσταντόπουλο και συνεχίστηκεαπό τον διάδοχό του Αλέκο Αλαβάνο, ενώγιγαντώθηκε την εποχή που ο νέος πρόεδρος Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε τα ηνία του κόμματος.

Ο Αλέξης Τσίπρας όμως, συγκρούστηκε με τον Αλέκο Αλαβάνο, στις ευρωεκλογές του 2009 οι δύο άνδρες δεν είχαν πλέον καμία επικοινωνία, με τον πρώτο να μιλάει στην κεντρική ομιλία του κόμματος στην πλατεία Κοτζιά και τον δεύτερο να εκπροσωπεί το κόμμα στο τηλεοπτικό debate που ακολούθησε.

Καθώς όμως η μάχη εντός του ΣΥΝ για το ποιος θα επικρατήσει έβαινε στο αποκορύφωμα, το καλοκαίρι του 2009, ο Αλέξης Τσίπρας βιώνει την πρώτη του ήττα, καθώς στις 26 Αυγούστου ανακοίνωσε στην Πολιτική Γραμματεία ότι θα προτείνει στην Κεντρική Επιτροπή τη διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου για να επιλυθούν όλα τα εκκρεμεί ζητήματα, με στόχο την ισχυροποίηση της προεδρίας του. Πράγματι, η πρόταση τέθηκε σε ψηφοφορία και στις 30 Αυγούστου η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος, παρά τις προσδοκίες Τσίπρα, κατέδειξε με την απόφασή της την διχοτόμηση του κόμματος. Υπέρ της πρότασης Τσίπρα ψήφισαν 49 μέλη, κατά 48 ενώ υπήρξαν και έξι μέλη που ψήφισαν «λευκό». Η πρόταση Τσίπρα απορρίφθηκε και όλοι τον θεωρούσαν όχι απλώς χαμένο σε μια μεγάλη μάχη, αλλά έτοιμο για παραίτηση.

Όμως, ο νέος πρόεδρος του ΣΥΝ διασώθηκε χάρη στον Κώστα Καραμανλήκαι την απόφασή του να ανακοινώσει στις 2 Σεπτεμβρίου 2009 πρόωρες εκλογέςβρίσκοντας στις 4 Οκτωβρίου 2009, τον ΣΥΝ να συμμετέχει σε εκλογές μεένα μοντέλο «συλλογικής ηγεσίας».

Ακολούθησε η διακυβέρνηση Παπανδρέου, η διάσπαση του ΣΥΝ το 2010 – με τη φυγή των μελών της ανανεωτικής πτέρυγας - και τη δημιουργία της Δημοκρατικής Αριστεράς καθώς και την ένταξη της χώρας στο πρώτο μνημόνιο. Όλα αυτά έδειχναν πως «η κρίση ήταν η ευκαιρία» της Αριστεράς των συνιστωσών που αποδείχθηκε και η μεγάλη ευκαιρία εδραίωσης του Αλέξη Τσίπρα. Που καιρός να ψάχνεις για νέους αρχηγούς; Ο Τσίπρας, είχε ήδη αρχίσει την επανάσταση κατά των μνημονίων αλλά στην ουσία, το μόνο που τον ενδιέφερε, ενόψει και του συνεδρίου του 2010 – όπως έλεγε ο ίδιος σε συνομιλητές του - ήταν εάν θα εμφανιστεί ή όχι σ’ αυτό ο Αλέκος Αλαβάνος. Δεν ανησυχούσε για την φυγή των μελών της ανανεωτικής πτέρυγας, το αντίθετο θα έλεγε κανείς, αφού του δημιουργούσε πρόβλημα στην ταυτότητα της «ριζοσπαστικής αριστεράς».

Τελικά το σχήμα ΣΥΝ / ΣΥΡΙΖΑ μετεξελίχθηκε και επίσημα σε ΣΥΡΙΖΑ, με την «ενοποίηση» του ΣΥΝ με συνιστώσες όπως η ΑΚΟΑ, το ΔΗΚΚΙ, η ΔΕΑ, οι Ενεργοί Πολίτες, η ΚΟΕ, η ΚΕΔΑ, η Ομάδα Ρόζα, το Ξεκίνημα, το Κόκκινο, τους Οικοσοσιαλιστές και οι Ανένταχτοι. Μικρά κόμματα που δεν είχαν πολιτική συνοχή. Το ένα μιλούσε για την πατριωτική αριστερά και για τη μία και ελληνική Μακεδονία, το άλλο για την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ, το άλλο για τη βία και την αντιβία και το άλλο για την ένωση των αριστερών δυνάμεων της Ευρώπης.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καταρτίστηκε και το πρόγραμμα του 2009, που ήταν αυτό το οποίο οδήγησε το κόμμα στις εκλογές του 2012 και του 2015.

Πρόκειται για ένα κείμενο δομημένο σε στόχους, που έμελλε να μην υποστηριχθεί και κυρίως να μην εφαρμοστεί ποτέ από τα παραδοσιακά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ας δούμε τι υποστήριζαν τότε και πόσο ανακόλουθοι υπήρξαν τα σημερινά πρωτοκλασάτα στελέχη.

Μεταξύ των στόχων που έθετε ήταν καταρχήν η«δημόσια και δωρεάν δημοκρατική παιδεία»και ιδιαίτερα η «ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση». Τίποτα δεν κινήθηκε προς τον στόχο αυτό στη ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ κυβέρνηση.Επιπλέον, στο πρόγραμμα (σελ. 89) και με τίτλο «Να σταματήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις» οι συντάκτες του προγράμματος έγραφαν: «Διεκδικούμε να σταματήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι απελευθερώσεις των αγορών σε στρατηγικής σημασίας κλάδους της οικονομίας».Σε άλλο σημείο, γινόταν αναφορά στο «νέο πλαίσιο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος», ενώ συγκεκριμένα για τις τράπεζες το κείμενο αναφέρει ότι «πρέπει να λειτουργούν ως κοινωφελείς και όχι ως κερδοσκοπικοί οργανισμοί». Ιδιαίτερα στα «μέτρα στήριξης των δανειοληπτών και προστασίας των συναλλασόμενων με τις τράπεζες», όπως περιγραφόταν, αυτό που πρότειναν ήταν: «προκειμένου να μην βαθύνει η κρίση είναι: «Επιλεκτική σεισάχθεια, δηλαδή κατάργηση των τραπεζικών χρεών…» και η «Ίδρυση του «ΕγγυοδοτικούΤαμείου Στέγασης». Πάγια θέση της αριστεράς ήταν και ο διαχωρισμός κράτους εκκλησίας και στο πρόγραμμα (σελ. 273) αναφερόταν πως στόχος ήταν «η αναθεώρηση του άρθρου 31 του Συντάγματος, προκειμένου να αναπροσδιοριστούν οι σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας και να επέλθει ο χωρισμός τους υπό καθεστώς αμοιβαίου σεβασμού». Μάλλον, μεταπείστηκαν από τη φιλική μετέπειτα προσέγγιση Τσίπρα – Ιερώνυμου!

Υπήρχαν και άλλα πολλά στα οποία αναφερόταν το κείμενο προτάσεων, όπως η «καθιέρωση της απλής αναλογικής» ως εκλογικού συστήματος, για την οποία όλοι γνωρίζουμε τη βαρύγδουπη ακύρωσή της.

Έχουν σημασία όλα τα παραπάνω μετά από τόσα χρόνια, θα αναρωτηθεί κάποιος. Φυσικά και έχουν, είναι η απάντηση. Πρώτα απ’ όλα, γιατί όταν ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στο τιμόνι της εξουσίας, δεν έκανε πράξη το πρόγραμμά του και κυρίως τα σημεία εκείνα που δεν εφάπτονταν με τα μνημόνια.Ακόμη και σε ό,τι αφορά θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρειάστηκε τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, καθώς οι ΑΝΕΛ, ο πολιτικός σύμμαχος που είχε επιλέξει να συγκυβερνήσει, αρνούνταν να τα στηρίξει. Πέρασαν περίπου 4,5 χρόνια διακυβέρνησης με ακροβασίες, οικονομική πολιτική στοχευμένη στους πολλούς φόρους, τη δημιουργία ενός υπερταμείου και σειράς οικονομικών δεσμεύσεων όπως τα πλεονάσματα για πολλά χρόνια. Με μεγαλύτερο λάθος όλων το δημοψήφισμα στο οποίο παρέσυρε το 60% όσων συμμετείχαν σ’ ένα βροντερό «όχι» που έγινε «ναι»!

Αυτοκριτική για όλα αυτά δεν υπήρξε ποτέ. Ο Αλέξης Τσίπρας στις 8 Μαΐου 2016 αναφερόμενος στη διακυβέρνηση της χώρας το πρώτο οκτάμηνο του 2015, απευθυνόμενος στον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κ. Μητσοτάκη, προσπαθώντας να υπερασπιστεί την αλλοπρόσαλλη πολιτική του, ισχυρίστηκε : «Μπορείτε να μας κατηγορήσετε για αυταπάτες, όχι ότι δεν τηρήσαμε την εντολή και είπαμε ψέματα». Αλλά και πολλά από τα πρωτοκλασάτα στελέχη, στη συνέχεια παρά την εγκατάλειψη του προγράμματος του 2009 επέλεξαν να μην εκφράσουν κάποιου είδους μεταμέλεια ή κριτική στα πεπραγμένα τους ως κυβερνητικά στελέχη αλλά επέλεξαν να παραμείνουν στο κόμμα, δεν αποχώρησαν - εφαρμόζοντας πλήρως το τρίτο μνημόνιο – περιέγραφαν και περιγράφουν ακόμη και σήμερα ότι βρέθηκαν «με την πλάτη στον τοίχο», άρα δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους, αντίθετα ψήφιζαν ότι τους επιβλήθηκε.

Όσα έγιναν κατά τη δεκαετία 2009 -2019, εντός του ΣΥΡΙΖΑ με εσωτερικές συγκρούσεις, το αφήγημα «μνημόνιο – αντιμνημόνιο», τη συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ, το δημοψήφισμα παρωδία, την υπουργοποίηση ανθρώπων που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με αυτό που είχαν αναλάβει, την αποπομπή ενός υπουργού μετά από προτροπή του αρχιεπισκόπου, την παραδοχή της «αυταπάτης» και τις δυσκολίες γιατί «ήμασταν με την πλάτη στον τοίχο», ακολούθησε μια περίοδος που το κόμμα κρίθηκε και ως αντιπολίτευση. Και θεωρήθηκε ανεπαρκές κατρακυλώντας στα ποσοστά, χάνοντας ένα μεγάλο μέρος της δύναμής του.

Αυτά όλα συσσωρεύτηκαν. Και μετατράπηκαν σε πολιτική έκφραση. Η κ. Ε. Αχτσιόγλου, ο κ. Ευ. Τσακαλώτος και ο κ. Ν. Παππάς, απέτυχαν γιατί εξέφρασαν το «παλιό», αυτό που επένδυε σε προσδοκίες αλλά δεν έκανε πράξη τα όνειρα. Το «υπερταμείο» στο οποίο αρχικά εντάχθηκαν ακόμη και οι αρχαιολογικοί θησαυροί της χώρας δικό τους δημιούργημα ήταν. Δεν γίνεται λοιπόν ακόμη και σήμερα να αναρωτιέσαι γιατί οι πολίτες γυρίζουν την πλάτη στον ΣΥΡΙΖΑ. Φταίει μόνο ο Κασσελάκης;

Δεν γίνεται να συμπορεύεσαι ως «αναγκαίο κακό» με πρόσωπα και ιδέες που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη. Κάποια στιγμή ακόμη και οι μέχρι χθες φανατικοί υποστηρικτές σου θα αναζητήσουν το «νέο».

Η εκλογή στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ ενός υποψηφίου, του Στέφανου Κασσελάκη, που δεν συμβολίζει και δεν έχει κάποιο από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που «έπαιξαν και έχασαν» τα προηγούμενα χρόνια ήταν αναπόφευκτη. Πόσο μάλλον, όταν ο υποψήφιος έχει πολιτική υποστήριξη και οικονομική επιφάνεια και μπορεί να ανταπεξέλθει σε μια απαιτητική προεκλογική εκστρατεία.

Αυτό που δεν κατανοεί αυτή τη στιγμή η ομάδα των ανθρώπων που έχασαν τη μάχη της ηγεσίας εντός του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι έχουν απωλέσει εδώ και καιρό την εμπιστοσύνη της κοινωνίας που δεν τους ψήφισε, γιατί δεν εφάρμοσαν όσα υποστήριξαν. Γιατί δεν κατήγγειλαν όσα εκ των υστέρων λένε ότι δεν ήθελαν να κάνουν πράξη και συμμετείχαν σε αποφάσεις, δημιουργώντας ένα τείχος ασφαλείας για τους φτωχοποιημένους με κουπόνια και χαρτόκουτα με μακαρόνια και αλεύρι. Γιατί αυτά που έγραφε πριν από 12 χρόνια ο Κασσελάκης, εκείνοι τα εφάρμοσαν εν μέρει όταν κυβέρνησαν τη χώρα.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι, η ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η συνέχεια της πολιτικής τους σκέψης, της υλοποίησής της, της εφαρμογής της και τελικά της απόρριψης της.

Ο Κασσελάκης νίκησε, γιατί οι υπόλοιποι δεν είχαν κάτι να πουν. Αν ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι προϊόν της μεταπολιτικής ή ενός νέου α-πολίτικου συστήματος θα το δούμε σύντομα. Το ουσιώδες τώρα είναι ότι όσοι βρέθηκαν απέναντι του έχουν χάσει, με δική τους ευθύνη τα πάντα. Και αυτό που έφτιαξαν από κοινού με τον Αλέξη Τσίπρα, (το πρόγραμμα του 2009) δεν υπήρξε ποτέ, γιατί ακόμη και οι ίδιοι δεν ήθελαν να δοκιμάσουν την εφαρμογή του.

Η ενότητα που δοκιμάζεται στον ΣΥΡΙΖΑ, αφορά πολύ λίγους από εκείνους που θα στήριζαν τα προηγούμενα χρόνια το «ριζοσπαστικό κόμμα της αριστεράς». Σε άλλες εποχές όσα είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στην πρόσφατη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας θα ήταν από τις πρώτες ειδήσεις στην πολιτική ειδησεογραφία. Τώρα ενδιαφέρονται ελάχιστοι. Ο ΣΥΡΙΖΑ του προγράμματος του 2009 δεν υπήρξε ποτέ. Εξάλλου ο Τσίπρας, φρόντισε να δείξει στους εσωτερικούς πολιτικούς αντιπάλους του ότι είναι πολύ εύκολο να τους βγάλει εκτός κεντρικής πολιτικής σκηνής.«Δεν περνάς ωραία με αυτά που γίνονται;» ακούστηκε να λέει σ’ έναν συνομιλητή του πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή.