Δεύτερος γύρος αυτοδιοικητικών ή τρίτος γύρος εθνικών εκλογών;

Το παραμύθι με την ανεξαρτησία του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τελείωσε και επίσημα το βράδυ του πρώτου γύρου. Τα συμπεράσματα των πολιτικών αρχηγών - με εξαίρεση τον Νίκο Ανδρουλάκη που μίλησε για την ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ στη «δεύτερη αυτοδιοικητική δύναμη» της χώρας - θα μπορούσε να είχαν ακουστεί και το βράδυ των προηγούμενων (ή και των επόμενων ίσως, αναλόγως της έκβασής τους) βουλευτικών εκλογών. Η ίδια η τηλεοπτική μετάδοση των αποτελεσμάτων με τα ονόματα των υποψηφίων βαμμένα στα κομματικά χρώματα είχε ήδη προετοιμάσει το έδαφος για καθαρά πολιτικές ερμηνείες. Μπορεί να ομνύουν όλοι σεβασμό στην αποκέντρωση και στον αυτόνομο δημοκρατικό ρόλο των δημοτικών και περιφερειακών αρχών ωστόσο, στην πράξη, η αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να αποτελεί το μακρύ χέρι της εξουσίας αλλά και των κομμάτων της αντιπολίτευσης στην κοινωνία.

Η αλήθεια είναι ότι ο πρωθυπουργός έθεσε από την αρχή της προεκλογικής περιόδου ψηλά τον πήχη για το κόμμα του, βάζοντας ως στόχο την κατάκτηση και των 13 διοικητικών περιφερειών αλλά και των τριών μεγάλων δήμων της χώρας. Προφανώς, η ΝΔ δικαιούται, όπως έκαναν άλλωστε και τα άλλα κόμματα, να υποστηρίξει υποψηφιότητες περιφερειαρχών διευκρινίζοντας ωστόσο ότι προτίθεται να συνεργαστεί παραγωγικά με όλους τους νικητές των εκλογών ανεξαρτήτως κομματικής στήριξης. Αντίθετα, το κριτήριο της «συναντίληψης» που έθεσε ως προϋπόθεση μιας εποικοδομητικής συνεργασίας καθώς και οι διάφορες δηλώσεις υπουργών της κυβέρνησης όπως αυτή που συνδέει «την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων των αποζημιώσεων στους αγρότες με το αποτέλεσμα της κάλπης» γυρνάνε τη χώρα πολλά παλαιοκομματικά χρόνια πίσω.

Ο Κασσελάκης είναι η συνέπεια του ιδεολογικοπολιτικού αλαλούμ της «Ριζοσπαστικής Αριστεράς» και όχι η αιτία του. 

Οι υποψήφιοι που στήριξε ο ΣΥΡΙΖΑ καταποντίστηκαν στην μεγάλη πλειοψηφία τους επιβεβαιώνοντας ξανά ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχει ουσιαστικά ερείσματα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως άλλωστε δεν είχε ποτέ ούτε στο συνδικαλιστικό ή στο φοιτητικό κίνημα αλλά ούτε και στην κοινωνία όπως αποδείχτηκε στις πρόσφατες εθνικές εκλογές. Ούτε βέβαια θα μπορούσε να αποδώσει κανείς την αυτοδιοικητική ήττα στην εκλογή Κασσελάκη, όπως επιδίωξαν κάποια στελέχη της εσωκομματικής αντιπολίτευσης. Ο Κασσελάκης είναι η συνέπεια του ιδεολογικοπολιτικού αλαλούμ της «Ριζοσπαστικής Αριστεράς» και όχι η αιτία του. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να κρυφτεί στον δεύτερο γύρο πίσω από «προοδευτικές» συνεργασίες, πότε με το ΠΑΣΟΚ, πότε με το ΚΚΕ και πότε με τους αντάρτες της ΝΔ δεν πρόκειται να μειώσει το μέγεθος του της ταυτοτικής κρίσης που αντιμετωπίζει.

Το ΚΚΕ είδε, σε συνέχεια του ενθαρρυντικού γι αυτό αποτελέσματος των βουλευτικών εκλογών, τη συσπείρωση γύρω από τους υποψηφίους του να αυξάνεται κυρίως χάρη στη διαρροή προς αυτούς πολλών απογοητευμένων ψηφοφόρων από τον φυλλορροούντα ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι κι αλλιώς, η συμμετοχή του ΚΚΕ στις τοπικές εκλογές έχει αποκλειστικά κομματικό χαρακτήρα. Τον ίδιο ακριβώς χαρακτήρα έχει και η γνωστή «ουδέτερη» θέση του στον δεύτερο γύρο η οποία κάθε άλλο παρά ουδέτερη είναι στην πράξη. Η ηγεσία του ΚΚΕ επιμένει διαχρονικά στο σύνθημα «πέντε κόμματα - δύο πολιτικές» διεκδικώντας την αυθεντικότητα της υπεράσπισης των λαϊκών συμφερόντων. Στην ουσία του όμως, το σύνθημα αυτό διαχωρίζει ιδεολογικά το ΚΚΕ από τα κόμματα που αποδέχονται τις αρχές και τους κανόνες της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Το ΠΑΣΟΚ είδε στα ικανοποιητικά ποσοστά των υποψηφίων που στήριξε στον πρώτο γύρο ένα ακόμα βήμα στην ανοδική του πορεία και στην επιδίωξή του, όπως τουλάχιστον την προσδιόρισε ο Νίκος Ανδρουλάκης, να αποτελέσει στις επόμενες εθνικές εκλογές μια αξιόπιστη εναλλακτική δύναμη εξουσίας. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι να κερδηθεί το στοίχημα της ενίσχυσης της δημοκρατικής παράταξης μέσω της διεύρυνσης της επιρροής και της συσπείρωσής της. Η ενίσχυση αυτή δεν θα επιτευχθεί μέσω συγκυριακών συμμαχιών όπως αυτές που έγιναν σε ορισμένες περιπτώσεις εν όψει του β´ γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών αλλά με τη χάραξη μιας σταθερής μεταρρυθμιστικής πολιτικής που θα προσελκύσει τους ψηφοφόρους του φιλελεύθερου κεντρώου χώρου που αντιδρούν στις ανεπάρκειες και τα προβλήματα της δεύτερης κυβερνητικής θητείας της Νέας Δημοκρατίας.

Ο πρώτος γύρος των αυτοδιοικητικών εκλογών σημαδεύτηκε από το αρνητικό γεγονός της μεγάλης αποχής από τις κάλπες. Η συνειδητή πολιτικοποίηση της εκλογής των τοπικών αρχόντων, τρεις μόλις μήνες μετά τις εθνικές κάλπες, φανέρωσε την έλλειψη σεβασμού του πολιτικού συστήματος προς τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών και το δικαίωμά τους να επιλέξουν τις τοπικές τους αρχές ανεπηρέαστοι από κομματικές σκοπιμότητες. Η αποχή οφείλεται στην απογοήτευση αλλά και στην έλλειψη κινήτρου όσων συνειδητοποίησαν ότι δύσκολα θα ξεφύγουν από τη μέγγενη της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Από τη μη συμμετοχή των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες επωφελούνται πάντα οι ακραίοι και οι λαϊκιστές κι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το ίδιο το πολιτικό σύστημα και κυρίως για τη δημοκρατία.