Μέσα στον ορυμαγδό και τις ανατροπές της νέας εποχής, αυτό που δεν ανέχεται ο μέσος Έλληνας είναι να του αμφισβητηθεί η δημοκρατική του συνείδηση. Ίσως βασικός λόγος γι αυτό είναι ότι η δημοκρατία γεννήθηκε εδώ κι επομένως αισθανόμαστε ηυξημένο κύρος να την επικαλούμαστε έναντι άλλων λαών που δεν έχουν παρόμοιες περγαμηνές. Ίσως επίσης επειδή δημοκρατία σημαίνει και ισότητα και άρα ουδείς δέχεται να υστερεί έναντι των υπολοίπων.
Όπως και να είναι ο νέος Έλληνας δεν ανέχεται να τον πιάνουν κορόιδο, όπως άλλωστε διατυμπανίζουν ελληνικές ταινίες και μουσική τώρα και χρόνια. Αυτό ισχύει κυρίως όταν διακυβεύεται η τσέπη του. Κατά συνέπεια αποκλίσεις από τη νομιμότητα με τη μορφή της απάτης ήταν πάντοτε ανεκτές έως θεμιτές στην ελληνική κοινωνία. Κι ενώ αποτελούσε πάντα ρετσινιά να σε πιάσουν κορόιδο, αντίθετα το να μηχανεύεσαι εσύ τρόπους να ρίξεις τον άλλον ήταν αποδεκτό σαν δείγμα καπατσοσύνης. Περίπου σαν τίτλος τιμής.
Και να μην νομισθεί ότι το εθνικό αυτό σπορ της απάτης περιορίσθηκε σε ορισμένα μόνο στρώματα του πληθυσμού. Αντιθέτως αρχής γενομένης από το ίδιο το Κράτος και πολιτικούς ταγούς όλων των αποχρώσεων η λίστα περιλαμβάνει από πλούσιους, προνομιούχους και μη, μέχρι και φτωχούς πλην καταφερτζήδες που το θεώρησαν φυσικό να προστατευθούν κι αυτοί με κάθε τρόπο. Η απάτη εισχώρησε έτσι στην κρατικοδίαιτη διοίκηση, σε οργανωμένα επαγγελματικά συνάφια, σε πάσης φύσεως συνδικαλιστές, στην δικαιοσύνη και επιστημονικά ιδρύματα, με δυο λόγια παντού. Έγινε γενικευμένο φαινόμενο. Δημοκρατικοποιήθηκε.
Πεδίον δόξης λαμπρόν εξαπάτησης προσφέρθηκε άπλετο με τον πακτωλό χρήματος που εισέρευσε στα ταμεία της χώρας τα τελευταία 35 χρόνια από τα ευρωπαικά ταμεία. ΜΟΠ, περιφερειακά, αγροτικά, εκσυγχρονισμός διοίκησης - όλα την εποχή των παχέων αγελάδων. Και όπου υπήρχε δυνατότητα αυτό έγινε με απάτες που έχουν καταγραφεί όλες, πολλαπλές και επαναλαμβανόμενες. Στο μυαλό του νεοέλληνα δεν πέρασε ποτέ η ιδέα ότι οι κουτόφραγκοι αντιλαμβάνονταν τις παραβάσεις και καταχρήσεις λες και δεν είχαν μάτια να δουν κάτι τόσο εξώφθαλμο. Όμως ήταν όλα γνωστά από καιρό και κατέστρεφαν σταδιακά την αξιοπιστία των Ελλήνων ατομικά και συλλογικά. Το καλό όνομα είναι κάτι που χτίζεται δύσκολα, χαλάει όμως εύκολα.
Στο όνομα της ισότητας ο Έλληνας δημοκρατικοποίησε την απάτη. Δεν έχει σημασία ποιος πολύ ποιος λίγο, το βασικό είναι ότι για να μην υστερήσει κανείς η απάτη γενικεύθηκε. Όταν δεν υπάρχει θέμα τιμωρίας τότε μετριάζεται και το ηθικά επιλήψιμο του θέματος. Στους ελάχιστους που αποκαλύπτονταν είχε τύχει μία στραβή, δεν τα είχαν καταφέρει καλά - άλλοι θα τα κατάφερναν καλύτερα. Η απάτη στην κοινωνία μας έγινε σύμφυτη της καθημερινότητας και περίπου κομμάτι του DNA μας. Αλλίμονο σε κείνον που δεν τα πιάνει, που δεν λαδώνει και δεν λαδώνεται. Κινδυνεύει να περιπέσει στην οικτρή κατηγορία του κορόιδου.
Όχι ότι η απάτη δεν ενυπάρχει στον ανθρώπινο χαρακτήρα. Οι δυτικές κοινωνίες επίσης βρίθουν παραδειγμάτων απάτης, χρηματισμού και καταχρήσεων και μάλιστα σε κλίμακα υπέρτερη, τουλάχιστον όσον αφορά τα ποσά, από την Ελλάδα. Υπάρχει όμως μία διαφορά: στις δυτικές κοινωνίες υφίστανται σταθερές δομές, διοικήσεις και θεσμοί που συνεχίζουν να ελέγχουν και να επιβάλλουν κυρώσεις σε όσους απατεώνες συλλαμβάνονται κλέπτοντες οπώρας. Ίσως δεν φτάνει σε μας ο απόηχος των κυρώσεων αυτών μια που τα ΜΜΕ στη χώρα μας, ελεγχόμενα και αυτά, δεν συνηθίζουν να προβάλλουν θέματα που δυσαρεστούν ένα ελληνικό κοινό εθισμένο στην ατιμωρησία. Όμως σε άλλες χώρες με τις οποίες κοπτόμαστε ότι μοιραζόμαστε ίδιες αξίες, όσοι παρανομούν όχι μόνο το πληρώνουν από την τσέπη τους αλλά, και σημαντικότερο, δεν έχουν πια πρόσωπο στην κοινωνία. Γίνονται αποσυνάγωγοι και στιγματίζονται μια για πάντα. Πολιτικούς που αντιγράφουν διδακτορικά, ΜΜΕ που αναμιγνύονται σε σκάνδαλα, δημόσιους λειτουργούς που χρηματίζονται και όσους άλλους απατούν η κοινωνία τους απορρίπτει στη συλλογική της συνείδηση. Έτσι η απάτη εκεί δεν ποτέ δεν γενικεύτηκε.
Η δημοκρατικοποίηση της απάτης έχει εισχωρήσει στο μεδούλι της ελληνικής κοινωνίας και έχει κάνει μεγαλύτερο ζημιά από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Ιδίως αυτή τη εποχή της κρίσης. Μας έχει αφαιρέσει και τα τελευταία ερείσματα αξιοπιστίας που είχαν απομείνει τόσο στις μεταξύ μας σχέσεις όσο και έναντι των εταίρων μας. Οι συνέπειες είναι πια εμφανείς τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο. Όποιος ταξιδεύει σε πόλεις και χωριά το διαπιστώνει στον εκχυδαϊσμό των ανθρώπινων σχέσεων. Και όποιος τυχαίνει και παριδιαβαίνει κάπου στο εξωτερικό το διαβάζει στα μάτια των συνομιλητών του. Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι αδυνατούν να το δουν καθώς η αλλοιωμένη δημοκρατική τους συνείδηση, τους έχει οδηγήσει σε τύφλωση.
4°
