Οι διεθνείς συνεργασίες για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης

Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι εκτίθενται και ανησυχούν για συγκεκριμένα, πολλαπλά και συχνά αλληλοκαλυπτόμενα φαινόμενα κρίσης. Ενώ η πανδημία μπορεί να ήταν η κυρίαρχη ανησυχία μέχρι πρόσφατα, τώρα ξεπερνιέται από έναν συνδυασμό κρίσεων που συνδέονται με γεωπολιτικές συγκρούσεις και μια εύθραυστη διεθνή τάξη, τον παγκόσμιο εφοδιασμό ενέργειας και τροφίμων και τις ορατές επιπτώσεις της κλιματικής έκτακτης ανάγκης.

Συνεργασία για μια σύνθετη πραγματικότητα

Τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι συστημικοί κίνδυνοι όπως η παγκόσμια υπερθέρμανση, οι αυξανόμενες ανισότητες, η απώλεια βιοποικιλότητας ή οι κοινωνικές αναταραχές είναι ολοένα και υψηλότεροι και οι επικαλύψεις γίνονται όλο και πιο έντονες μέρα με τη μέρα.

Οι επιπτώσεις της διακυβέρνησης μιας παγκόσμιας πολυκρίσης είναι βαθιές. Οι ιδιαίτερες σύνθετες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης έχουν ήδη κατακλύσει πλήρως τις υπάρχουσες θεσμικές δομές. Η ελπίδα για επιστροφή στην κανονική διακυβέρνηση οποτεδήποτε σύντομα, αν και είναι βολική προς το παρόν, όχι μόνο θα θεωρείται όλο και πιο αφελής αλλά τελικά και ως επικίνδυνη. Οι συστημικοί κίνδυνοι διαχέονται μέσα από μη γραμμικές σχέσεις και βαθιές αβεβαιότητες και διασχίζουν τομείς πολιτικής, επαγγελματικούς κλάδους, διοικητικά όρια και χρονοδιαγράμματα.

Ο τύπος διακυβέρνησης έκτακτης ανάγκης που απαιτείται για την αντιμετώπιση αυτών των περίπλοκων πραγματικοτήτων θα πρέπει να οικοδομηθεί γύρω από μια ικανότητα για βαθιά ιεράρχηση προτεραιοτήτων, διαχείριση αντισταθμίσεων και παραγωγική εμπλοκή με αποκλίνοντα πολιτικά συναισθήματα. Κρίσιμης σημασίας, η διακυβέρνηση έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να ενεργοποιήσει νέες στρατηγικές εταιρικές σχέσεις για να ξεπεραστούν τα στεγανά διακυβέρνησης για συγκεκριμένους τομείς, ο εδαφικός κατακερματισμός και ο πολιτικός διχασμός. Οι περιφέρειες και οι πόλεις βρίσκονται σε καλή αφετηρία για να ηγηθούν αυτών των συνεργασιών που θα πρέπει να λειτουργούν σε διάφορες διαστάσεις—κάθετα, αναζητώντας νέες συνεργατικές προσεγγίσεις για τη συνεργασία με τις αντίστοιχες εθνικές τους κυβερνήσεις και οριζόντια, δημιουργώντας συνεργασίες με άλλες περιφέρειες και πόλεις, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, όπως καθώς και με σοβαρούς φορείς του ιδιωτικού και του τρίτου τομέα. Το πιο σημαντικό, οι νέες στρατηγικές συνεργασίες που θα ηγούνται των πόλεων θα πρέπει να επικεντρωθούν στην οικοδόμηση «συνασπισμών των πρόθυμων», που σχηματίζονται μέσω ανοιχτών προσκλήσεων προς τους πολίτες να συμμετάσχουν σε πειραματικές προσπάθειες για την ανταπόκριση σε περίπλοκες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Νέα εργαλειοθήκη για την Αστική Διακυβέρνηση

Η χρηματοδότηση και ο προϋπολογισμός θα πρέπει να προσαρμοστούν και να αναγνωρίσουν τον ρόλο της δημοσιονομικής αυτονομίας και των νέων ικανοτήτων για τη δημιουργία εσόδων από ίδιες πηγές. Οι τοπικές δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να προσαρμοστούν και να αναγνωρίσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές, να υιοθετήσουν ευέλικτους μηχανισμούς αναδιάταξης προσωπικού και να ενθαρρύνουν την ισχυρή συνεργασία μεταξύ των φορέων. Τελικά, η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να ηγηθεί πιο αποτελεσματικών τοπικών απαντήσεων σε περίπλοκες παγκόσμιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και να υιοθετήσουν εκ νέου δύο θεμελιώδεις λογικές της αστικής διακυβέρνησης.

Πρώτον, η αναγνώριση ότι η αστική διακυβέρνηση είναι θεμελιωδώς πολυεπίπεδη. Στη χάραξη πολιτικής και την παροχή υπηρεσιών κανονικού τρόπου λειτουργίας, οι περισσότερες βαθμίδες της διοίκησης και πολλοί μη κρατικοί φορείς εμπλέκονται ήδη. Υπό τη λειτουργία έκτακτης ανάγκης, η πολυεπίπεδη συνεργασία, η συμπαραγωγή ξεπερνά την κατανομή της κρατικής εξουσίας με γνώμονα την αξία και γίνεται προϋπόθεση για αποτελεσματική αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης. Πάνω απ' όλα, οι απαιτούμενες στρατηγικές σχέσεις συνεργασίας πρέπει να βασίζονται σε προηγμένους μηχανισμούς συντονισμού. Για να ενισχυθεί η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση έκτακτης ανάγκης, οι πόλεις και οι περιφέρειες πρέπει επίσης να αναλάβουν στρατηγικό ρόλο λήψης αποφάσεων και όχι απλώς να φέρουν επιχειρησιακές ευθύνες. Επιπλέον, ενδέχεται να πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ποικιλομορφία αντί για την αποτελεσματικότητα και τον ιεραρχικό έλεγχο. Η επιτυχία βασίζεται σε στενούς βρόχους ανατροφοδότησης μεταξύ των εκτελεστικών αποφάσεων και των επιπτώσεών τους επί τόπου.

Δεύτερον, η αστική διακυβέρνηση πρέπει να θεωρείται ως πολιτική και όχι ως τεχνοκρατική προσέγγιση. Πιθανώς η μεγαλύτερη πρόκληση της ανανέωσης της διακυβέρνησης για συνθήκες κρίσης θα είναι η αύξηση της δημοκρατικής νομιμότητας της δράσης έκτακτης ανάγκης. Η ριζική και ταχεία παρέμβαση πολιτικής οδηγεί αναπόφευκτα σε εντάσεις μεταξύ των μακροχρόνιων πλαισίων για φιλόδοξη συμμετοχή, χρηστή διακυβέρνηση και εκπροσώπηση. Οι στιγμιαίες και τεχνοκρατικές αποφάσεις, ο περιορισμένος πολιτικός διάλογος και οι απουσίες πολιτικών εντολών για επείγουσα δράση εκδηλώνουν τέτοιες εντάσεις. Αλλά η διακυβέρνηση έκτακτης ανάγκης δημιουργεί επίσης συνέργειες και ευκαιρίες για δημοκρατική ανανέωση με σαφή κίνητρα για ευρεία δέσμευση και πολίτες ως φορείς αλλαγής, μια νέα εμπιστοσύνη στη συλλογική και αυξημένα κίνητρα του ευρύτερου κοινού για συνεισφορά.

Τα τελευταία χρόνια και στα τεμνόμενα σημεία κρίσης της πανδημίας με την κλιματική έκτακτη ανάγκη, την πολιτική αντιπαράθεση και την κοινωνική αναταραχή, οι στρατηγικές συνεργασίες των περιφερειών και των πόλεων έχουν ήδη καθιερώσει πολλές πρακτικές από τις οποίες μπορούμε να διδαχθούμε. Πλέον γνωρίζουμε, και το βλέπουμε σε παγκόσμια κλίμακα, ότι δεν είμαστε όσο προετοιμασμένοι θα θέλαμε να είμαστε για να αντιμετωπίσουμε όλες τις εκτροπές από την κανονικότητα που είχαμε συνηθίσει. Η αλλαγή και η προσαρμογή δεν μπορεί να έρθει ούτε μόνο από τους Δήμους και ούτε μόνο από την κεντρική κυβέρνηση. Ο ρόλος της Περιφέρειας είναι καταλυτικός. Για όλους αυτούς τους λόγους θέλουμε στο τιμόνι της Περιφέρειας στιβαρό χέρι και καθαρή ματιά. Για την Περιφέρεια Αττικής ο Νίκος Χαρδαλιάς είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή.

Ο Αλέξανδρος Μοντιάνο, Νομικός και Διεθνολόγος, πρώην Αντιδήμαρχος Αθηναίων και ειδικός στη διεθνή συνεργασία πόλεων και περιφερειών, είναι Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Αττικής, στον Κεντρικό Τομέα, με τον συνδυασμό Αττική Μπροστά – Νίκος Χαρδαλιάς.