Τοπική αυτοδιοίκηση: Τόσο μακριά από τις ανάγκες του πολίτη

Αν οι βουλευτικές εκλογές ήταν υποτονικές, οι δημοτικές και περιφερειακές είναι τελείως σβηστές. Χρειάστηκε να ρίξει ο Μπέος ένα σκαμπίλι σε πολίτη για να ζεσταθούν κάπως τα πράγματα. Δηλαδή, να ζητάει ο Κασσελάκης από τη ΝΔ να άρει την υποστήριξη στον Αχιλλέα και αυτή να απαντά ότι δεν του την έδωσε ποτέ για να την άρει τώρα. Και όμως, θα περίμενε κανείς ότι οι δύο απανωτές κακοκαιρίες που έπληξαν τη χώρα και οι μεγάλες καταστροφές στη Θεσσαλία θα πυροδοτούσαν γόνιμες συζητήσεις και σφοδρές πολιτικές συγκρούσεις γύρω από τον ρόλο της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης. Αλλά φαίνεται ότι οι πολίτες έχουν απογοητευτεί σε τέτοιον βαθμό από τους τοπικούς «άρχοντες» που βαριούνται ακόμα και να ψηφίσουν. Οπότε και τα πολιτικά κόμματα δεν έχουν λόγο να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα.

Τέλη Αυγούστου επισκέφτηκα τυχαία ένα μεγάλο δημοτικό άλσος της Αττικής. Το ξεραμένο πούσι από τα πεύκα δημιουργούσε ένα παχύ στρώμα σε όλη του την έκταση. Περίμενε καρτερικά να πέσει ένα αναμμένο τσιγάρο για να γίνουν όλα παρανάλωμα. Κάδοι απορριμμάτων διαλυμένοι, ξεραΐλα παντού, παλιά συνθήματα γραμμένα στους τοίχους, εικόνες εγκατάλειψης. Τυγχάνει να πηγαίνω από παιδί στο άλσος αυτό και δεν το θυμάμαι ποτέ έτσι. Και όμως ήταν ένα μήνα πριν τις εκλογές. Δηλαδή ούτε για τα μάτια του κόσμου δεν μπαίνει πια σκούπα; Παρόμοιες ή και χειρότερες εικόνες θα συναντήσεις στους περισσότερους Δήμους, σε ολόκληρη την Αττική. Η έλλειψη της στοιχειώδους φροντίδας βγάζει μάτι αλλά δεν φαίνεται να ενοχλεί και πολλούς. Την έχουμε συνηθίσει. Ποιος «μεγάλος περίπατος» και ποια σπασμένα πεζοδρόμια; Ποια κλιματική αλλαγή; Εδώ μας λείπουν τα στοιχειώδη.

Και όμως αν πάρεις στα χέρια σου ένα διαφημιστικό φυλλάδιο κάποιου συνδυασμού θα δεις χαμογελαστά πρόσωπα συμπολιτών σου που σε καλούν να πάρεις την πόλη στα χέρια σου ψηφίζοντας τον έναν ή τον άλλο υποψήφιο. Ο ένας σου λέει ότι «η πόλη είσαι εσύ», η άλλη σε διαβεβαιώνει ότι «θέλει και μπορεί», το «όραμα και η αγάπη για την πόλη» κάνουν θραύση, και φυσικά όλοι και όλες υπόσχονται την αλλαγή και την ανατροπή. Αλήθεια, τι ακριβώς μπορεί να ανατρέψει ένας δήμαρχος όταν δεν μπορεί να μαζέψει ούτε τα σκουπίδια από τους δρόμους; Όταν δεν μπορεί να φροντίσει επαρκώς τους κοινόχρηστους χώρους, να κλαδέψει τα δένδρα ή να ποτίσει τα παρτέρια; Όταν τηλεφωνείς στον Δήμο να έρθει να πάρει τα κλαδέματα του κήπου από την πόρτα σου, με δική σου χρέωση, και δεν έρχεται ποτέ. Αν βέβαια είσαι τυχερός και σηκώσουν το τηλέφωνο ή δεν σε παραπέμψουν σε κάποιον άλλον και μετά σε άλλον μέχρι να βαρεθείς και να εγκαταλείψεις.

Είναι παντού έτσι; Φυσικά και όχι, υπάρχουν και περιοχές που είναι περιποιημένες. Αλλά συνήθως η εικόνα είναι αυτή που περιγράφω. Ένα άλλο θέμα εξίσου σοβαρό είναι το κυκλοφοριακό κομφούζιο στους κεντρικούς δρόμους μιας πόλης όπου το παράνομο παρκάρισμα, οι τροφοδοσίες καταστημάτων, οι αριστερές στροφές στους κεντρικούς δρόμους, η έλλειψη της δημοτικής αστυνομίας και η κακή σήμανση κάνουν τη διέλευση των αυτοκινήτων πραγματική εποποιία τις ώρες αιχμής. Ειδικά στους συνοικιακούς δρόμους που οδηγούν σε κεντρικές αρτηρίες, όπως στην Εθνική ή στην Αττική οδό που η κίνηση είναι επιβαρυμένη. Και όμως με λίγη έγνοια και φροντίδα για μια «βιώσιμη πόλη», όπως συνηθίζουν να λένε, θα μπορούσαν να βρεθούν λύσεις. Αλλά ποιος νοιάζεται; Οι δημοτικοί άρχοντες, αφού εκλεγούν, σπρώχνουν τον χρόνο κλεισμένοι στα γραφεία τους, ερίζουν μεταξύ τους ή με τους εργαζόμενους στον Δήμο και ο πολίτης εκπαιδεύεται ώστε να επιβιώνει. Αλλά κάνουν μουσικές εκδηλώσεις με καλλιτέχνες του έντεχνου. Η κουλτούρα τους μάρανε!

Οι Δήμοι έχουν ένα διαχρονικό αίτημα. Περισσότερα χρήματα από το κρατικό ταμείο και περισσότεροι διορισμοί υπαλλήλων. Παλιότερα διορίζονταν στην καθαριότητα και μεταπηδούσαν στις διοικητικές υπηρεσίες. Δεν ξέρω αν ακόμα συνηθίζεται. Παλαιότερα υπήρχε μια σχετική γραφειοκρατία, τώρα με τη μηχανοργάνωση, το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης το βγάζεις από το σπίτι σου. Παλαιότερα δεν είχαν μηχανήματα, τώρα έχουν, αν και συνήθως είναι χαλασμένα, όπως διατείνονται. Σήμερα υπάρχουν ιδιωτικές εταιρίες που αναλαμβάνουν να κλαδέψουν ή να φυτέψουν και με τις οποίες οι Δήμοι συνεργάζονται. Αν η διαχείριση είναι σωστή και οι πόροι πράγματι δεν επαρκούν, να βρεθούν και να διατεθούν. Ο πολίτης πληρώνει σημαντικά ποσά μέσω του ΕΝΦΙΑ, εκτός από δημοτικά τέλη. Όλα αυτά υποτίθεται ότι είναι ανταποδοτικά. Ας γίνει μια σωστή αναδιανομή, πάντοτε βέβαια υπό έλεγχο. Ας βρεθούν χορηγοί και ευεργέτες. Αλλά είναι θέμα μόνο χρημάτων και διορισμών; Ή μήπως η περιφερειακή διοίκηση δίνει ευκαιρίες για κακοδιοίκηση όταν η αξιολόγηση είναι απούσα ή προσχηματική; Διότι στην άκρη του τούνελ κάθε κρατικής αβελτηρίας θα βρίσκουμε πάντοτε την αξιολόγηση και τον έλεγχο. Αλλά και τις παρέες, τους φίλους και τους κολλητούς. Στις τοπικές κοινωνίες όλα αυτά είναι ευκολότερα.

Η κυβέρνηση χρηματοδοτεί από το ΕΣΠΑ και τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης τη δημιουργία των «έξυπνων πόλεων» και καλά κάνει, αλλά καλό είναι να ξέρουμε τα όρια του λεγόμενου «έξυπνου». Τα προγράμματα που βοηθούν τον τεχνολογικό εξοπλισμό μιας πόλης θα αποδώσουν στην επικοινωνία με τον πολίτη και τη συνεχή ενημέρωση αυτού, στον έλεγχο της κυκλοφορίας, στην αναζήτηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων, στην ασφάλεια της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, στη βοήθεια στο σπίτι για τους ηλικιωμένους. Αλλά κανένα «έξυπνο» δεν θα μαζέψει τα σκουπίδια, δεν θα ξεμπαζώσει τα ρέματα, δεν θα αποφράξει τα φρεάτια, δεν θα φροντίσει το πράσινο, δεν θα επισκευάσει τα πεζοδρόμια, δεν θα περιορίσει τα αυθαίρετα, δεν θα βάλει τάξη στα τραπεζοκαθίσματα. Αν η κάμερα ενημερώνει για κυκλοφοριακό πρόβλημα σε ένα σημείο της πόλης χρειάζεται τροχονόμος για να ρυθμίσει την κυκλοφορία. Και αυτός πρέπει να βρίσκεται στο πεδίο και να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει. Δεν είναι όλα «κομπιουτερέ», δεν υπάρχουν ακόμα ρομπότ διά πάσα νόσο. Κάποιοι πρέπει να τρέξουν. Και αυτό είναι το δύσκολο.

Άφησα για το τέλος ένα ζήτημα δημοκρατίας, συμμετοχής του πολίτη στις αποφάσεις. Αυτά τα «όλοι μαζί» και «εσύ είσαι η πόλη» είναι μόνο προεκλογικά. Είναι τόσο υποκριτικά και άκυρα που δεν προκαλούν πλέον ούτε το γέλιο. Διότι μετά την εκλογή και σε όλη τη διάρκεια της τετραετίας κανείς δεν θα ζητήσει τη γνώμη του πολίτη για οτιδήποτε. Κανείς εκλεγμένος ή υπάλληλος δεν θα σου χτυπήσει την πόρτα για να καταγράψει το πρόβλημά ή την ιδέα σου για το παραμικρό. Κανείς δεν θα εμφανιστεί σε γειτονιά που ξέρει ότι υπάρχει κάποιο ανοικτό θέμα, διότι ποτέ δεν θα ασχοληθεί με αυτό και φυσικά ποτέ δεν θα το λύσει. Τους βλέπεις να ξεχύνονται στις γειτονιές με το προεκλογικό υλικό στα χέρια μόνο για να ζητήσουν την ψήφο σου. Ποτέ για να δώσουν λύση. Και το πετάνε στους δρόμους και τις αυλές, δηλαδή ρυπαίνουν με έντυπα που διαφημίζουν την δήθεν έγνοια τους για την καθαριότητα και το περιβάλλον.

Η τοπική και περιφερειακή διοίκηση στέκεται μακριά από τις ανάγκες του πολίτη. Ανίκανη να διαχειριστεί στοιχειωδώς τα ζητήματα της πόλης και να βελτιώσει την καθημερινότητά του. Και αυτό αναδεικνύει μια ακόμα αναπηρία της Δημοκρατίας μας. Στην οποία φυσικά και όλοι ομνύουν. Οι κυνικοί θα πουν ότι έχουμε εκτός των άλλων και τους τοπικούς άρχοντες που μας αξίζουν.

ΥΓ: Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις ο Αχιλλέας Μπέος προηγείται.