10+1 μαθήματα που πήρε από τη ζωή και την πολιτική ο Νίκος Χαρδαλιάς

Οι πρώτες αναγνωριστικές ματιές στο «στρατηγείο» που στεγάζεται η ομάδα του συνδυασμού «Αττική Μπροστά» στην οδό Συγγρού θα μπορούσαν να είναι ένα reel. Σε μια διάφανη από γυαλί αίθουσα συσκέψεων δείχνει οθόνες, ακούει προσεκτικά τους γύρω του και συζητά, ενώ εσύ προσπαθείς να μαντέψεις τη γλώσσα του σώματος. Βγαίνοντας από το μίτινγκ, ο Νίκος Χαρδαλιάς, μας ζητά συγγνώμη για την πεντάλεπτη καθυστέρηση και μας υποδέχεται στο γραφείο του. Φουλ επιχειρησιακό, δεν μοιάζει με τα αυστηρά κυριλέ γραφεία των περισσότερων πολιτικών. Κάθε αντικείμενο μοιάζει να έχει κάποιον λόγο που βρίσκεται εκεί. Είναι ένας πολύπειρος πολιτικός που ξεκίνησε νεαρός με ένα ρεκόρ 2.200 σταυρών στον Βύρωνα – κάτι που μέχρι σήμερα παραμένει αξεπέραστο. Είναι από τα πρόσωπα που αναδείχτηκαν στην κεντρική πολιτική σκηνή μετά την πορεία του στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ένας άνθρωπος που σε κοιτά διαρκώς στα μάτια όταν του μιλάς και ζητά από εκατομμύρια πολίτες της Αττικής να πάρουν μια απόφαση που θα έχει αντίκτυπο στη ζωή τους. 

Νίκος Χαρδαλιάς: 10+1 μαθήματα που πήρε από τη ζωή και την πολιτική

Η αντιμετώπιση της πανδημίας με τον Σωτήρη Τσιόδρα και η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών

«Οι μεγάλες αναλύσεις και οι μεγάλες συζητήσεις την ώρα των κρίσεων δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνουν»

Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος διότι δεν είχα να αντιμετωπίσω μόνο την πανδημία, είχα ταυτόχρονα όλο το κομμάτι της οργάνωσης της Πολιτικής Προστασίας και της αντιμετώπισης των διαφόρων πυρκαγιών και πλημμυρών που έπλητταν εκείνη την περίοδο τη χώρα, άρα ήταν πολλά και διαφορετικά τα μέτωπα. Το κάθε μέτωπο από αυτά ήταν και ένα δίδαγμα, δηλαδή όλα κατέληγαν σε ένα συμπέρασμα: ότι στις κρίσεις, για να υπάρχει ο συντονισμός που χρειάζεται και να παράγει αποτέλεσμα, χρειάζεται ένας να συντονίζει τα πάντα. Να υπάρχει ένα Κέντρο Αποφάσεων. Οι μεγάλες αναλύσεις και οι μεγάλες συζητήσεις την ώρα των κρίσεων δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνουν. Είμαι χαρούμενος γιατί μετά από πολλά χρόνια η χώρα έχει γενικά σχέδιο αντιμετώπισης κάθε κρίσης, για τις οποίες πρέπει να υπάρχει συντονισμός, και πάνω και πέρα από οτιδήποτε άλλο είναι αναγκαίο ο καθένας να ξέρει τι πρέπει να κάνει και μέχρι ποιο σημείο φτάνει η αρμοδιότητά του, πάντα και σε σχέση με τον διπλανό που επιχειρεί.

Θυμάμαι δύο εξαιρετικά σημαντικές στιγμές όσον αφορά την πανδημία, η πρώτη ήταν τη ημέρα που πάρθηκε η απόφαση και θα έπρεπε να ανακοινώσω την απαγόρευση κυκλοφορίας. Ήταν μια πολύ δύσκολη κατάσταση ψυχικά για εμένα διότι έπρεπε να γυρίσω στο σπίτι και να το εξηγήσω και στην οικογένεια. Όλο αυτό φάνταζε σαν ένας εφιάλτης που δεν ξέραμε πώς θα εξελιχθεί. Συμμετείχα στην Επιτροπή των λοιμωξιολόγων κάθε μέρα –ακόμα και οι λοιμωξιολόγοι είχαν την αγωνία να φέρουν το καλύτερο αποτέλεσμα και αναγνωρίζω ότι αντιμετώπιζαν κάτι άγνωστο γι’ αυτούς στην αρχή– και προσπαθούσαμε να πάρουμε κοινές αποφάσεις που, όσο υπερβολικές και αν ήταν, θα έσωζαν περισσότερες ζωές. Η δεύτερη μεγάλη, σημαντική στιγμή, που νομίζω με καθορίζει κιόλας, είναι στις 4 Αυγούστου του 2021. Στις 2:15 το βράδυ προέκυψαν 13 εκκενώσεις την ίδια στιγμή, σε 7 διαφορετικά μέτωπα. Τα τρία από αυτά τα μέτωπα ήταν μέσα στον αστικό ιστό της πρωτεύουσας. Και όπως λέει ο εξαίρετος κατ’ εμέ καθηγητής, ο κύριος Ζερεφός: «Αυτή την εξίσωση, δεν ξέρω πόσοι άλλοι έχουν κληθεί να την αντιμετωπίσουν». Nιώθω ευλογημένος που καταφέραμε και δεν αφήσαμε κανέναν πίσω. Και αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει μία γενική συζήτηση σε σχέση με το πώς λειτούργησε ο κρατικός μηχανισμός, αλλά εγώ ξέρω ένα πράγμα: 783 ημέρες αντιμετώπισα 23.341 φωτιές, χωρίς να χάσω κανέναν. Η συνταγματική επιταγή είναι συγκεκριμένη, μιλάει για την ανθρώπινη ζωή, την ανθρώπινη περιουσία και το φυσικό περιβάλλον. Κάθε στρέμμα που χάνεται είναι μία μαχαιριά, ειδικά στις καρδιές των μαχητών. Αλλά εκεί έξω υπάρχει ένας κόσμος που δίνει τον καλύτερό του εαυτό. Και με αυτόν τον κόσμο θέλω να ξαναβρεθώ, γι’ αυτό και αντιλαμβάνομαι ως πεδίο την κοινωνία και την Αττική, όπου κάθε μέρα θα προσπαθώ μαζί με τους απλούς μαχητές, τους πολίτες, να κάνω καλύτερη τη ζωή τους.

Από τον Δήμο Βύρωνα στην Πολιτική Προστασία και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας

«Τα μεγάλα προβλήματα δεν λύνονται από το γραφείο, λύνονται εκεί έξω»

Πάντα αισθανόμουν ότι είμαι αυτοδιοικητικός. Θυμάμαι τότε που βρισκόμασταν στα νεανικά μας χρόνια και συζητάγαμε ο καθένας τι θέλει να κάνει – στη συντριπτική πλειοψηφία τους όλοι ήθελαν να γίνουν βουλευτές και υπουργοί, εγώ ήθελα να γίνω δήμαρχος.

Η Αυτοδιοίκηση είναι μικρά και μεγάλα ταξίδια. Έκανα αυτό το ταξίδι στον πρώτο βαθμό, 8 χρόνια δημοτικός σύμβουλος, 12 χρόνια δήμαρχος, κατάφερα και υπηρέτησα τη γειτονιά μου. Είχα την άποψη ότι οι δήμαρχοι –και όχι μόνο οι δήμαρχοι– θα πρέπει να έχουμε θητείες. Ολοκλήρωσα το 96% των πραγμάτων που είχα δεσμευτεί, και αποχώρησα πηγαίνοντας στον δεύτερο βαθμό, εκλεγμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Αττικής και Εκτελεστικός Γραμματέας για 2 χρόνια στο πλευρό του Κώστα Μπακογιάννη, στη Στερεά Ελλάδα.

Στα σχεδόν 25 χρόνια αυτοδιοικητικής εμπειρίας, αυτό που διδάχθηκα είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να λυθεί από το γραφείο, γι’ αυτό έχω και μία μεγάλη δυσανεξία στο γραφείο. Πιστεύω ότι η κοινωνία έξω σε βοηθάει να γίνεις καλύτερος. όπως και η επαφή με τον κόσμο σε βοηθάει επίσης, όχι μόνο ως δήμαρχο αλλά και ως άνθρωπο. Και σαν υφυπουργός, και στην Πολιτική Προστασία και στο Εθνικής Άμυνας, ήθελα να είμαι εκεί έξω, να μπορώ να γνωρίζω τα στελέχη μας, να βλέπω τα περιβάλλοντα ώστε να παίρνω πιο καθαρές αποφάσεις.

Άρα το σημαντικό δίδαγμα της Αυτοδιοίκησης είναι ότι τα μεγάλα προβλήματα δεν λύνονται από το γραφείο, λύνονται εκεί έξω. Εκεί είναι η πραγματική ζωή, και αν πραγματικά θέλεις να έχεις ενσυναίσθηση και να αντιλαμβάνεσαι τις δυσκολίες, δεν μπορούν απλά να σου τις περιγράφουν, πρέπει να τις βιώνεις με τους ανθρώπους που καλείσαι να τους δώσεις λύσεις. 

Το ισχαιμικό καρδιακό επεισόδιο

«Η υγεία είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί»

Έξι ημέρες συνεχόμενης αϋπνίας από την υπερένταση και το άγχος μη τυχόν αποκοιμηθώ και όταν ξυπνήσω έχουμε κάποιον νεκρό, νομίζω ότι φτάσαμε στα όρια των ανθρωπίνων αντοχών. Το κατάλαβα, το διέγνωσα πολύ γρήγορα και έκανα τα απαραίτητα. Δόξα τω Θεώ, όλα πήγαν καλά. Είναι το κόστος, αν θέλετε, του να είσαι dedicated σε κάτι. Εγώ εκείνες τις ημέρες δεν είχα τίποτε άλλο να σκεφτώ, παρά μόνο το πώς θα πάνε όλα καλά και πως δεν θα χάσουμε κανέναν. Και προφανώς όταν φτάνεις τον εαυτό σου στα όρια των πραγματικών σου δυνατοτήτων, αυτός αντιδρά.

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω αλλάξει πολλά πράγματα στην καθημερινότητά μου, αλλά σίγουρα κοιμάμαι περισσότερο. Τότε το μυαλό μου ήταν στο πεδίο – ρωτούσα τι έγινε, τι προχώρησε, ήταν πάρα πολύ δύσκολη περίοδος γιατί σε 6 ημέρες, σας θυμίζω, αντιμετωπίσαμε 584 πυρκαγιές. Και δεν ήταν μονάχα ο αριθμός των πυρκαγιών, ήταν τα διαφορετικά πεδία. Είχαμε τη Λακωνία, είχαμε την Ολυμπία, είχαμε την Εύβοια, είχαμε την Αττική. Και ξέρετε, τέτοια παράλληλη άσκηση-εξίσωση τόσων σημαντικών megafires σε τόσο σημαντικές αστικές περιοχές, δεν έχει ξανασυμβεί στη χώρα. Η διαχείριση των δυνάμεών μας, όταν έχεις να αντιμετωπίσεις τέτοιου είδους πυρκαγιές και ειδικά σε αυτές τις περιοχές, είναι ιδιαίτερη. Διότι πρόκειται για ευαίσθητες υποδομές. Είναι διαφορετικό δηλαδή να επιχειρείς, να έχεις 4 μέτωπα τα οποία είναι ηπειρωτικά ή δασικά, και αλλιώς να έχεις φωτιές μέσα στους αστικούς ιστούς. Εκεί κινδυνεύουν ζωές, κινδυνεύουν σπίτια.

Καλό είναι να προσέχουμε και πάντα να θυμόμαστε ότι πίσω από όλους μας υπάρχει οικογένεια, υπάρχουν φίλοι, και η υγεία είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί.

Το ίδιο τατουάζ που «χτύπησε» στην Αυστραλία με τα ξαδέλφια του που είχε να δει 35 χρόνια

«Όπου και να είμαστε, είμαστε μαζί»

Το 2017, μετά από 35 χρόνια, συναντήθηκα με τα ξαδέλφια μου, με τα οποία είχαμε αποχωριστεί το 1982 όταν έφυγαν μετανάστες στην Αυστραλία. Είναι τα παιδιά της αδελφής της μητέρας μου. Τη θεία μου, τον θείο μου, αλλά και τη μία μου ξαδέλφη, δυστυχώς τους χάσαμε. Μετά από 35 χρόνια ξαναβρέθηκα με την οικογένειά μου στην Αδελαΐδα. Ήταν εξαιρετικό το συναίσθημα, οπότε «χτυπήσαμε» με τον πρώτο μου ξάδερφο, που τον έχω σαν αδελφό, ακριβώς το ίδιο τατουάζ που λίγο πολύ ήταν σαν ένα κομμάτι που το αφαιρείς και από κάτω βλέπεις την ελληνική σημαία, την Ελλάδα δηλαδή, αυτό που μας ενώνει, αυτό που μας εμπνέει. Εγώ «χτύπησα» τις συντεταγμένες του σπιτιού του στην Αδελαΐδα, κι εκείνος «χτύπησε» τις συντεταγμένες του σπιτιού μου στον Καρέα. Που σημαίνει ότι όπου και να είμαστε, είμαστε μαζί.

Το μεγάλο σχολείο του Βαρβακείου και το μάθημα από τον μαρξιστή ΜακΛέλαν στο Πανεπιστήμιο του Κεντ

«Στην πολιτική ανάλυση πρέπει να βλέπεις πλήρως τη σκακιέρα»

Το μεγάλο σχολείο ήταν το Βαρβάκειο. Και ήταν τραγικό ότι καταργήθηκαν τα πρότυπα. Και τότε ήμασταν παιδιά λαϊκών συνοικιών που δίναμε εξετάσεις σε ένα πρότυπο δημόσιο σχολείο. Την ίδια ώρα που ο Μιτεράν στη Γαλλία, σοσιαλιστής γαρ, δημιουργούσε και άλλα πρότυπα, δυστυχώς στην Ελλάδα το 1982 τα πρότυπα καταργούνταν. Και εφηύραμε το εκπληκτικό σύστημα της κλήρωσης.

Όταν μιλάμε για αριστεία μιλάμε για παιδιά τα οποία μπορούν να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα, μέσα από τη δουλειά, τη μελέτη και τη σπουδή. Οπότε εγώ, τελειώνοντας το 4ο σχολείο του Χαραλαμπόπουλου –είναι το σχολείο της Γλύκατζη-Αρβελέρ–έδωσα τις εξετάσεις μου, πέρασα στο Βαρβάκειο – τα τμήματα ήταν 40άρια, περνάγαμε 160 παιδιά, σε ένα σύνολο 2.500-3.000 που δίναμε. Μάλιστα τα τρία πρώτα χρόνια του Γυμνασίου τα πέρασα στην Αραχώβης, στα Εξάρχεια, και μετά δημιουργήθηκε το σχολείο της Βαρβάκειου που είναι τώρα στο Ψυχικό. Οπότε 3 χρόνια Εξάρχεια, 3 χρόνια Ψυχικό. Και μετά κατευθείαν έξω, στο Κεντ, όπου έκανα το όνειρό μου πραγματικότητα.

Ήθελα να σπουδάσω Πολιτικές Επιστήμες και Διεθνείς Διπλωματικές Σχέσεις με έμφαση στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, μεγάλα σχολεία και τα δύο, όμως το Βαρβάκειο με βοήθησε πάρα πολύ και στο κομμάτι που αφορά στην αναλυτική σκέψη και κυρίως στο να μπορείς συγκροτημένα, όχι μόνο σε κείμενα αλλά και σε λόγο, να δομείς τη σκέψη σου και να ανταποκρίνεσαι. Έχει αξία ό,τι αγαπάμε και μελετάμε να το κρατάμε σαν παρακαταθήκη για το υπόλοιπο της ζωής μας. Και τα δύο αυτά σχολεία μού έμαθαν πράγματα, είχα και καθηγητές οι οποίοι άφησαν το αποτύπωμά τους, και πολλές από τις συμβουλές που τότε φάνταζαν εξωπραγματικές και δεν αντιλαμβανόμουν το πόσο χρηστικές μπορεί να είναι, στην πορεία ανακάλυψα ότι μου ήταν εξαιρετικά σημαντικές. Θυμάμαι χαρακτηριστικά στο Κεντ την πρώτη συνάντηση που κάναμε για το μάθημα της Πολιτικής Ανάλυσης. Στο αμφιθέατρο βρισκόμασταν 250 άτομα, με έναν εξαιρετικό καθηγητή, μαρξιστή, τον ΜακΛέλαν, ο οποίος μπαίνοντας άρχισε να γράφει σε πίνακα κανονικό «το όνομά μου είναι ΜακΛέλαν, είμαι ο καθηγητής σας», γύρισε, μας κοίταξε και ρώτησε «ποιος από εσάς δεν έχει παίξει ποτέ ή δεν ξέρει πώς παίζεται το σκάκι;» Δειλά δειλά, 30 παιδιά περίπου σήκωσαν το χέρι τους, και αυτός τους έδιωξε από το μάθημα. Τους είπε «φεύγετε, βγείτε έξω» και κοιταζόμασταν όλοι μεταξύ μας, γιατί, το ότι κάποιοι δεν σήκωσαν χέρι δεν σημαίνει ότι ήξεραν σκάκι –κάποιες βασικές αρχές τις ξέραμε. Τους παρέπεμψε λοιπόν στους tutors και επανήλθαν μετά από 2 εβδομάδες, αφού έκαναν μερικά μαθήματα σκάκι, εξηγώντας ότι στην πολιτική ανάλυση πρέπει να βλέπεις πλήρως τη σκακιέρα, και τα δικά σου πιόνια και τα πιόνια του άλλου. Ένα πιόνι να χάσεις, μπορεί να χάσεις την παρτίδα. Η σκακιέρα είναι η πολιτική διαχείριση, στην πολιτική ανάλυση πρέπει να κάνεις σχεδιασμό. Μας δίδαξε ότι είναι πολύ σημαντικό, όχι μόνο να βλέπεις τη σκακιέρα, αλλά να ξέρεις ακριβώς τι μπορεί να κάνει ο κάθε παίκτης. Ο αξιωματικός πάει διαγώνια, μόνο διαγώνια. Ο πύργος πάει ευθεία και παράλληλα. Μόνο έτσι. Άρα ήταν μικρές παραστάσεις οι οποίες μετά στη ζωή μας, για μένα ειδικά στη διαχείριση των κρίσεων, ήταν ο απόλυτος οδηγός. Βρες τι πρέπει να κάνει ο καθένας, αν μπορεί να το κάνει, και εμπιστεύσου τον. Μείνε από πάνω όμως. Και δες όλη τη σκακιέρα. Σκακιέρα σημαίνει προβλήματα, καιρικά φαινόμενα, προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. 

Η πρώτη επαφή με τη διαχείριση κρίσεων στον μεγάλο σεισμό της Αθήνας το 1999

«Τα προβλήματα λύνονται με αμεσότητα»

Τον Σεπτέμβριο του 1999 έγινε ο μεγάλος σεισμός και ήταν και η πρώτη μου επαφή, ως επικεφαλής διοίκησης της ομάδας έργου στον Δήμο Μεταμόρφωσης, με αυτό που λέγεται διαχείριση κρίσεων. Έπρεπε να εφαρμόσω στην παραγματικότητα όσα είχα μάθει στο πανεπιστήμιο, εν μέσω νεκρών και μίας δύσκολης κατάστασης με τη Ρικομέξ – την άμεση ηλεκτρονική διαχείριση των προμηθειών, την οργάνωση των χώρων αποκατάστασης. Η κυβέρνηση Σημίτη διαχειρίστηκε με εξαιρετικό τρόπο το γεγονός του σεισμού, σας θυμίζω χαρακτηριστικά ότι, ενώ ήταν 3-4 μονάδες πίσω, στις επόμενες εκλογές κέρδισε με 1-1,5 μονάδα διαφορά. Αλλά οι υπουργοί ήταν εκεί, θυμάμαι τον Κώστα Γείτονα, τη Βάσω Παπανδρέου, να ανοίγει η πόρτα, «πείτε μας τι θέλετε»… Ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε ότι τα προβλήματα λύνονται με αμεσότητα, ούτε «να δω», ούτε «να το συζητήσω». Τα προβλήματα θέλουν εκείνη την ώρα να τα λύνεις.

Η συγκλονιστική στιγμή στον πόλεμο της Ουκρανίας κατά την παράδοση της ανθρωπιστικής αποστολής

«Η Εθνική Άμυνα είναι ό,τι πιο σημαντικό έχω υπηρετήσει»

Το κάθε ταξίδι έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες. Η Εθνική Άμυνα είναι ό,τι πιο σημαντικό έχω υπηρετήσει ως τώρα. Δεν είναι μόνο η επαφή με τα στελέχη, οι 281 μονάδες σε όλη τη χώρα, είναι ότι όλο αυτό σε βοηθάει να γίνεις πιο χρήσιμος. Τρέξαμε το κομμάτι των εξοπλισμών, τα Rafale, τις Belharra, μαζί με τις υπηρεσίες, με τα γενικά επιτελεία, και εκεί υπήρχαν και μικρές και μεγάλες αποστολές – άλλες γνωστές, άλλες όχι.

Θυμάμαι την πρώτη αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία 3-4 μέρες αφού είχε ξεσπάσει ο πόλεμος. Ο Ουκρανός που παραλάμβανε στη νατοϊκή βάση που είχε στηθεί εκεί, η αγκαλιά του οποίου ήταν απίστευτα θερμή, έκλαιγε. Όταν τον ρώτησα γιατί κλαίει και του είπα πόσο ηρωική είναι η ουκρανική αντίσταση, μου απάντησε: «Ο πατέρας μου και ο αδελφός μου είναι στο μέτωπο και εδώ και αρκετές ώρες δεν έχω επαφή μαζί τους». Αλλά ήταν εκεί για την πατρίδα του. 

Η εμπειρία από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα Υπουργεία

«Ως δήμαρχος έζησα το κράτος, και ως κρατικός λειτουργός έζησα τους δημάρχους. Ξέρω τι πρέπει να αλλάξουμε»

Θέλω να είμαι ειλικρινής, ξέρω ακριβώς τι θέλω να κάνω και ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα. Ως δήμαρχος έζησα το κράτος, και ως κρατικός λειτουργός έζησα τους δημάρχους. Άρα ξέρω τι πρέπει να αλλάξουμε. Και τους Δήμους πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε, όχι με όρους αρμοδιοτήτων, αλλά με όρους δυνατοτήτων. Διότι πολύ εύκολα μπορούμε να λέμε ότι σε ένα φυσικό φαινόμενο για τα συνεργεία της ΔΕΔΔΗΕ και της ΕΥΔΑΠ αρμόδιος για τις διανοίξεις των δρόμων είναι ο οικείος Δήμος, αλλά στην πράξη όταν έχεις 45 περιστατικά σε έναν Δήμο και πρέπει τα συνεργεία του ΔΕΔΔΗΕ να περάσουν, δεν υπάρχει κανένας δήμαρχος που να μπορεί να έχει 45 συνεργεία ταυτόχρονα. Κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας «Μήδεια» τα συνεργεία του ΔΕΔΔΗΕ προσπαθούσαν να πλησιάσουν, ο Δήμος προσπαθούσε να διανοίξει – πώς να διανοίξει, όταν έχεις σε έναν Δήμο 45 περιπτώσεις βλαβών; Ένα απλό παράδειγμα λέω! Ξέρω ακριβώς τι θέλουμε να κάνουμε.  Άρα πρέπει να επικαιροποιήσουμε τα πάντα, και να τα προσαρμόσουμε στις πραγματικές δυνατότητες. Όποιος αποκαθιστά, κάνει και τη διάνοιξη.

Το ζήτημα είναι ότι πρέπει να έχω τα νομικά εργαλεία και τις διαδικασίες για να μπορέσω να το πετύχω. Με τον πρωθυπουργό έχουμε κάνει μία συζήτηση γι’ αυτό το θέμα, πολύ πριν συζητήσουμε για το θέμα της Περιφέρειας. Νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσει πολύ γρήγορα ο ν. 4662/20, η εφαρμογή του οποίου σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις τα πράγματα όπως πρέπει. Είναι η πρώτη φορά που προβλέψαμε μία περιοχή να κριθεί σε έκτακτη ανάγκη, όχι μετά την καταστροφή –γιατί μέχρι τώρα αυτό ίσχυε–, αλλά επ’ απειλούμενου κινδύνου. Έτσι σώσαμε ζωές στη Ρόδο με τη γέφυρα στο Χαράκι και έτσι θα σώσουμε ζωές σε όλη την Ελλάδα. Πρέπει να ολοκληρωθούν οι εφαρμοστικές. Τι σημαίνει όμως αυτό πρακτικά; Ότι εάν διαγνώσω ότι κάπου έχω πρόβλημα, ξεπερνάω διαδικασίες υπηρεσιακές, ξεχνάω μελέτες και με τεχνικά δελτία, όπως κάναμε με το πρόγραμμα «Δρυάδες» το 2021, μπαίνω και κάνω διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, πάντα σε συνεργασία με το Δασαρχείο. Αλλά εκεί θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και να είμαστε άμεσοι στο τι θέλουμε να κάνουμε και πώς θα το κάνουμε.

Βλέπω το ζήτημα που αφορά στα αντιπλημμυρικά, προφανώς κάνει αντιπλημμυρικά το Υποδομών, κάνουν αντιπλημμυρικά οι Δήμοι, κάνει αντιπλημμυρικά και η Περιφέρεια, ποιος είναι αυτός που παρακολουθεί τα πάντα; Κανένας. Εξού και το Παρατηρητήριο. Με το Παρατηρητήριο όλα τα έργα που υπάρχουν θα μπορούμε να τα βλέπουμε, γιατί προσέξτε... το νερό ταξιδεύει χωρίς να το βλέπουμε, ενώ η φωτιά ταξιδεύει ενώ τη βλέπουμε. Άρα, δεν έχει κανένα νόημα να κάνει αντιπλημμυρικό το Υποδομών και να έχει άμεση εξάρτηση μέσω του υδροφόρου ορίζοντα με ένα δικό μου έργο που μπορεί να αφορά αναχώματα. Εάν σπάσει αυτό, θα σπάσουν τα αναχώματά μου, θα σπάσουν τα φράγματα και το βασικότερο θα πλημμυρίσουν οι περιοχές.

Το ποιος φταίει και από πού έχει ξεκινήσει το πρόβλημα δεν αφορά τον πολίτη. Οπότε ξεκάθαρα σας λέω ότι εγώ δεν θα κρυφτώ πίσω από αρμοδιότητες. Δεν θα πω ποτέ «δεν είναι δική μου αρμοδιότητα». Ό,τι αφορά στην ταλαιπωρία του πολίτη και στις λύσεις θα είναι δική μου ευθύνη. Κι αν χρειαστεί να συγκρουστώ, θα συγκρουστώ. Αν χρειαστεί να διεκδικήσω, θα διεκδικήσω. Θεωρώ, όμως, ότι ειδικά η συγκεκριμένη κυβέρνηση έχει απόλυτη κουλτούρα συνεργασίας και συνεννόησης και ξέρει ακριβώς τι πρέπει να γίνει για να μπορέσουμε να ρυθμίσουμε αρρυθμίες και παθογένειες δεκαετιών.

Η συμβουλή του παππού και οι προσωπικές φιλοδοξίες

«Οι φιλοδοξίες μου είναι να είμαι χρήσιμος - Να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια της πολιτικής»

Είχα έναν παππού ο οποίος ήταν αγράμματος άνθρωπος, αλλά η ζωή του τον είχε διδάξει πολλά. Τα κατάφερε παρά τις κακουχίες και τις δυσκολίες να μεγαλώσει 5 παιδιά και να τα σπουδάσει όλα. Έκανε τα πάντα. Φύγανε από τα Άγραφα, κυνηγημένοι, βρέθηκαν στην Αμφιλοχία όπου «κοιμάται» σήμερα. Ήταν η ευχή και η κατάρα του. Μου έλεγε «στη ζωή δεν θα κάνεις ποτέ τίποτα, εάν δεν το κάνεις σκαλάκι σκαλάκι. Μη βλέπεις την κορυφή της σκάλας, να βλέπεις το επόμενο σκαλί. Και πρόσεξε διότι, αν ποτέ –ακόμα και αν νιώσεις σίγουρος– πας να πηδήξεις δύο, τρία σκαλιά, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να γλιστρήσεις».

Εγώ, λοιπόν, στη ζωή μου, κάνω τα πάντα σκαλάκι σκαλάκι, και είμαι άνθρωπος του σκοπού. Όπου μπορώ να είμαι χρήσιμος προσπαθώ να φέρνω αποτέλεσμα, και ξέρετε κάτι; Δεν έχει αξία απλά να περιγράφεις ένα πρόβλημα, το ζήτημα είναι να έχεις σχέδιο για το πώς θα το λύσεις. Ο κόσμος έχει βαρεθεί αναλύσεις και παρατηρήσεις. Ο κόσμος θέλει να του πεις, αν μπορείς να κάνεις κάτι, τι είναι αυτό που θα κάνεις, πώς θα το κάνεις, πώς θα το χρηματοδοτήσεις, πότε θα το ξεκινήσεις και το βασικότερο, πότε θα το παραδώσεις. Λειτουργικό.

Εγώ όλα αυτά τα χρόνια έτσι κινήθηκα. Οι φιλοδοξίες μου είναι να είμαι χρήσιμος. Με κυνηγάνε όλα αυτά τα χρόνια οι λοιμωξιολόγοι του καναπέ, όταν πήγα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έγιναν διεθνολόγοι του καναπέ. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι ακριβώς. Έχουν άποψη για τα πάντα. Νομίζω ότι ο καθένας ξέρει κάποια πράγματα και θα εκμεταλλευτεί τους ανθρώπους που έχουν ειδική γνώση. Όταν βρεθούμε όλοι μαζί, κάποιοι οι οποίοι θέλουμε να μοιραστούμε τη γνώση μας αλλά μέσω ενός συγκεκριμένου σχεδίου, τότε έρχεται το αποτέλεσμα.

Είμαι της γνώμης ότι πάντα πρέπει να υπάρχει follow up. Το micro management είναι πολύ σημαντικό. Ειδικά εάν θέλουμε να φέρουμε αποτέλεσμα. Και κάπου εκεί χάνεται το αποτέλεσμα. Γιατί όλοι είμαστε γρανάζια σε μία μεγάλη μηχανή. Κάποιος πρέπει να παρακολουθεί εάν λειτουργεί αυτή η μηχανή και κάθε γρανάζι της. Το γεγονός ότι υπάρχει μια μηχανή με κάποια γρανάζια, σημαίνει ότι αν φύγω και πάω σε ένα διπλανό δωμάτιο ή αν απλώς χαλάσει ένα γρανάζι, ουσιαστικά η μηχανή σταματάει. Διαλύεται. Και στην αντιμετώπιση κρίσεων, όταν διαλυθεί μια μηχανή, σημαίνει κόστος ζωής.

Οπότε νομίζω ότι όλα θέλουνε «χαρτί και μολύβι», θέλουν εκείνο το tower το ψηφιακό στην πανδημία που βλέπαμε τα πάντα, με όλα τα διαφορετικά specs και τα modules, για να μπορώ κάθε μέρα να βλέπω τι γίνεται, ποια έργα προχωρούν, και το βασικότερο... την εξέλιξή τους. Και όταν θα βγαίνω στον κόσμο να λέω «αυτό το έργο είχα υποσχεθεί ότι θα το κάνω μέσα σε έναν μήνα. Δεν το έχω κάνει γιατί φταίει αυτή η υπηρεσία και το καταγγέλλω».

Δεν πρόκειται να κάτσω με σταυρωμένα χέρια να παρακολουθώ τις εξελίξεις. Θέλω η Περιφέρεια Αττικής να είναι πρωταγωνίστρια και να συμπαρασύρει τα πάντα. Και όταν λέω τα πάντα, το εννοώ. Να ανοίξουμε νέους δρόμους. Γιατί ο κόσμος έχει κουραστεί. Και πρέπει σε αυτήν την κούραση του κόσμου να απαντήσουμε και, αν μπορέσουμε, να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια της πολιτικής.

Το σχέδιο για την Περιφέρεια Αττικής

«Δεν με αφορά ποιανού έργο είναι, αλλά πότε θα γίνει»

Το επιχειρησιακό μου σχέδιο είναι τρία 20μηνα. Το πρώτο 20μηνο, θα ασχοληθούμε με τα αυτονόητα, δεν μπορεί να υπάρχουν περιοχές οι οποίες ακόμα δεν έχουν λύσει το θέμα της αποχέτευσης και λειτουργούν με βόθρους. Και την ίδια ώρα, σε κάποιες άλλες περιοχές να μιλάμε για φαραωνικά έργα διοικητηρίων ή δημαρχιακών μεγάρων. Πρώτα θα λύσουμε τα καθημερινά ζητήματα του απλού πολίτη και μετά θα προχωρήσουμε με τα μεγάλα. Είμαστε εδώ για να κινηθούμε παράλληλα. Όμως η προτεραιότητα είναι συγκεκριμένη. Δεν μπορεί σήμερα να συζητάμε για το τάδε νησί που μετά τις 6 δεν έχει νερό, γιατί δεν έχει γίνει ποτέ το έργο της αφαλάτωσης, και να μπλέκουμε στο «δεν είναι δικό μου». Το έργο είναι έργο του τάδε υπουργείου, είναι η τάδε υπηρεσία. Ως εδώ. Δεν με αφορά ποιανού έργο είναι, αλλά πότε θα γίνει.

Αισθάνομαι χαρούμενος γιατί εισπράττω από τον κόσμο αγάπη και αυτό έχει να κάνει με το πόσο χρήσιμος είμαι σε κάθε τομέα που κλήθηκα να υπηρετήσω. Προσπάθησα να είμαι χρήσιμος στην πατρίδα, στην κοινωνία και στην παράταξη, αλλά με αυτήν τη σειρά. Γιατί για μένα αυτό είναι το σημαντικό. Η πατρίδα, η κοινωνία και η παράταξη – η παράταξη με την ευρύτερη έννοια. Είναι ένας κύκλος αρχών, αξιών, που κάποιοι συμφωνούμε, πολλές φορές με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες και αποφασίζουμε να συνυπηρετήσουμε. Πολλές φορές, όταν διαχειριζόμαστε δύσκολες καταστάσεις, μετά, αντιλαμβανόμαστε ότι κάποια πράγματα θα μπορούσαμε να τα είχαμε κάνει καλύτερα. Αλλά, απέναντι στη στασιμότητα και στο «δεν κάνω τίποτα, για να μην κάνω το λάθος», προτιμώ να είμαι ενεργός και να προσπαθώ να διορθώνω στην πορεία τα μικρά ή μεγάλα λάθη. Άρα και έχω ζητήσει και έχω δεχτεί. Είναι πολύ σημαντικό να μην κάνουμε τα ίδια λάθη. Κάθε φορά το λάθος να είναι εκείνο το οποίο θα μας οδηγήσει στο να γινόμαστε καλύτεροι.

Το σύνθημά του που παραμένει επίκαιρο

«Ούτε δεξιά, ούτε αριστερά, μόνο μπροστά»

Δεν είναι συμπτωματικό ότι το βασικό μότο της καμπάνιάς μου ως δήμαρχος πριν από 20 χρόνια ήταν «μπροστά και μόνο μπροστά». Και συμπλήρωνα, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά, μόνο μπροστά. Η χώρα έχει κάνει σημαντικά βήματα, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Είμαι πολύ ικανοποιημένος που συμμετείχα, θεωρώ, όμως, ότι πρέπει να κάνουμε ακόμα περισσότερα. Και αυτή είναι και η εντολή των πολιτών. Πέρα από τις αναλύσεις, τα life style, πέρα από τις κριτικές του καναπέ και των ανθρώπων που όλα τα ξέρουν και τίποτα δεν ξέρουν, νομίζω ότι προέχει να πάμε σε λογικές εφαρμοσμένης πολιτικής, οι οποίες να απαντάνε στα ζητήματα των πολιτών. Αυτό νομίζω ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης το έχει αποδείξει στην πράξη. Και θέλω να σας πω κάτι, επειδή σε όλη αυτή τη διαδικασία των τελευταίων χρόνων που κλήθηκα να αντιμετωπίσω μαζί με άλλους ανθρώπους –γιατί τα πάντα είναι ομαδική δουλειά– όλες αυτές τις κρίσεις, είναι πολύ σημαντικό το ότι ο πρωθυπουργός ήταν πάντα δίπλα μας. Εκείνος πήρε σημαντικές αποφάσεις, και χωρίς την παρουσία του, ή αν δεν έπαιρνε τις αποφάσεις αυτές, η χώρα θα είχε καταρρεύσει. Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η χώρα είναι ένα καράβι που στις τρικυμίες χρειάζεται να έχει έναν πολύ έμπειρο κυβερνήτη. Άρα το δίλημμα όλων, είτε αφορά στο κράτος είτε στις περιφέρειες είτε στους δήμους, είναι ποιος είναι εκείνος που μπορεί να πάει αυτό το καράβι σε ένα απάγκιο λιμάνι με ασφάλεια, και, το κυριότερο, με αποτέλεσμα για τους πολίτες, για το πλήρωμα και για όσους συμμετέχουν σε αυτό.