Μάγδα Μαυρίδου: Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται την αισθητική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου της

Της Μάγδας Μαυρίδου

Μέσα σε έναν συρφετό προβλημάτων της αστικής ζωής -με προβλήματα καθαριότητας, συγκοινωνίας, κοινωνικά και περιβαλλοντικά/κλιματικά- θα μπορούσε κάποιος να πει πως η συζήτηση για την αισθητική θα είναι περιττή πολυτέλεια. 

Συζητάμε για τα μεγάλα έργα του δημόσιου χώρου, και καλά κάνουμε, καθώς αυτά δημιουργούν ανάπτυξη, δημιουργούν τοπόσημα, και μεταφέρουν την πόλη στο μέλλον. Τέτοια έργα του προγράμματός μας είναι η μετατροπή της Πλατείας Ελευθερίας σε πάρκο Μνήμης και Πρασίνου, η επέκταση της πεζοδρόμησης της Αγίας Σοφίας και η μετατροπή του χώρου της ΔΕΘ σε Μητροπολιτικό Πάρκο. 

Ωστόσο, υπάρχει η υπόλοιπη πόλη, πέρα από αυτά τα σημαίνοντα τοπικά σημεία, η οποία είναι ακαλαίσθητη και αφρόντιστη. Σπασμένες πλάκες πεζοδρομίου, καλώδια που κρέμονται σε όψεις κτηρίων, απεριποίητες και εγκαταλειμμένες όψεις, πινακίδες καταστημάτων τοποθετημένες με άναρχο τρόπο, μηχανήματα κλιματισμού σε όψεις κτηρίων, πινακίδες σήμανσης δρόμου άχρηστες και ξεχασμένες, τοίχοι γεμάτοι βανδαλισμούς, κυτία καλοδιοκατανεμητών και καλώδια υποδομών… παντού στον χώρο.

Συνήθως, όλα τα παραπάνω έρχονται σε δεύτερη μοίρα καθώς αποτελούν μικρές παρεμβάσεις μπροστά στα μεγαλεπήβολα έργα. Αυτά είναι, όμως, που διαφοροποιούν την εικόνα του αστικού περιβάλλοντος. Η εξάλειψή τους είναι που δημιουργεί έναν αισθητικά αναβαθμισμένο δημόσιο χώρο, όπως είναι αυτός που βλέπουμε και ζηλεύουμε σε άλλες, ευρωπαϊκές κυρίως, πόλεις. 

Το αισθητικά ευχάριστο αστικό περιβάλλον επιφέρει πολλά οφέλη. Κατ’ αρχήν βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Οι καλοδιατηρημένοι δημόσιοι χώροι, δρόμοι και κτήρια, δημιουργούν την αίσθηση του «ανήκειν» και υπερηφάνεια στους κατοίκους, καθιστώντας πιο πιθανό να ασχοληθούν κι αυτοί με τη σειρά τους με τη δημόσια πλευρά του ιδιωτικού τους χώρου, όπως είναι για παράδειγμα οι όψεις των κτηρίων. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη συμμετοχή των πολιτών και σε πολίτες που γίνονται πιο αφοσιωμένοι στην πόλη τους.

Επιπλέον, το αισθητικά αναβαθμισμένο περιβάλλον ενθαρρύνει την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συμμετοχή της κοινότητας, επιφέρει οικονομικά οφέλη, καθώς ελκύει επενδυτές, και δημιουργεί υπεραξία στις ιδιοκτησίες, ενισχύει την ταυτότητα της πόλης και βοηθάει στην πολιτισμική της έκφραση. Έτσι, μπορούμε να πούμε πως η αισθητική βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους, που εκκινούν από την ενίσχυση της ευημερίας και της ευτυχίας των κατοίκων και οδηγούν στην προσέλκυση οικονομικών ευκαιριών και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Βασικός στόχος μας προς την κατεύθυνση της αισθητικής αναβάθμισης της Θεσσαλονίκης, είναι η απομάκρυνση της οπτικής ρύπανσης. Πιο συγκεκριμένα επιδιώκουμε:

• Απομάκρυνση των περιττών και άναρχων πινακίδων, των κλιματιστικών και των λεβήτων αερίου από τις όψεις κτηρίων. 
• Μείωση των τηλεοπτικών κεραιών με αντικατάστασή τους από μια κεντρική σε κάθε πολυκατοικία.
• Μείωση της σηματοδότησης στους δρόμους με σύμπτυξη και ομαδοποίησή των σημάτων.
• Υπογειοποίηση των καλωδίων, των κυτίων καλωδιωκατανεμητών και των κάδων.
• Καταγραφή και ανάκτηση του ανενεργού κτηριακού δυναμικού, ξεκινώντας από τα εγκαταλειμμένα βιομηχανικά κτήρια.
• Περιορισμός των άναρχων τραπεζοκαθισμάτων και πιλοτική εισαγωγή αισθητικών και λειτουργικών κριτηρίων χρήσης του δημόσιου χώρου μετά από διαβούλευση με τους επαγγελματίες, τους δημότες και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών.
• Ενίσχυση και αναβάθμιση του γραφείου συντήρησης των μεγάλων έργων. Η συντήρηση, φύλαξη και επιμέλεια του αστικού περιβάλλοντος (αυτό που διεθνώς στη διοίκηση έργων αναφέρεται ως facilities management) να αποτελέσει κύρια μέριμνα της δημοτικής οργάνωσης.
• Χρήση υλικών αντιγκραφίτι για εξάλειψη των βανδαλισμών.
• Εισαγωγή προδιαγραφών αισθητικής μορφής στο ΣΒΑΚ (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας).
• Απομάκρυνση της οπτικής όχλησης των παρκαρισμένων αυτοκινήτων με μετατροπή δρόμων σε ήπιας κυκλοφορίας.
• Δημιουργία ταμείου και μεγάλου προγράμματος για την ανακαίνιση και διάσωση μιας μεγάλης σειράς διατηρητέων κτηρίων, αρχικά αυτών που ανήκουν στον Δήμο Θεσσαλονίκης. 
• Κίνητρα για ιδιόκτητα διατηρητέα με μείωση δημοτικών τελών, επιδότητση της επανάχρησης όπου υπάρχει η δυνατότητα και οικονομική επιβράβευση για υποδειγματικές αποκαταστάσεις, ώστε να αξιοποιηθεί ο πολιτιστικός πλούτος της πόλης αλλά παράλληλα να πάψουν να υπάρχουν εγκαταλελειμμένες όψεις.

Ξεκινώντας με αυτές τις μικρές κινήσεις απομάκρυνσης της οπτικής ρύπανσης και, παράλληλα, δημιουργώντας καινούρια καλαίσθητα στοιχεία, αστικού εξοπλισμού, νέων πράσινων χώρων και πλατειών και εισάγοντας μορφές τέχνης στον δημόσιο χώρο θα πετύχουμε την αισθητική αναβάθμιση της πόλης. Παράλληλα, με την υλοποίηση των μεγάλων έργων ανάπτυξης και πορείας στο μέλλον, θα κάνουμε τον δημόσιο χώρο της Θεσσαλονίκης ένα περιβάλλον που θα έχει θετικό αντίκτυπο στους ανθρώπους που ζουν, εργάζονται και επισκέπτονται την πόλη μας.

*Η Μάγδα Μαυρίδου είναι αρχιτέκτονας. Είναι υποψήφια με τον συνδυασμό Θεσσαλονίκη για Όλους με επικεφαλής τον Σπύρο Πέγκα.