Μητσοτάκης και Ερντογάν ξεδιπλώνουν τον οδικό χάρτη για τα ελληνοτουρκικά

Την επικύρωση του μέχρι τώρα θετικού κλίματος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την πιστοποίηση του οδικού χάρτη που συμφωνήθηκε στη συνάντηση στο Βίλνιους προσβλέπουν από τη συνάντηση της Τετάρτης μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναλυτές που μιλούν στην ATHENS VOICE.

«Οι συναντήσεις μεταξύ ηγετών είναι συνήθως σύντομες και έχουν να κάνουν είτε με την επιστέγαση κάποιας συμφωνίας, είτε για να δώσουν στίγμα (όπως έγινε στη Λιθουανία), είτε για να δείξουν το κλίμα ώστε να προχωρήσουν οι υφιστάμενοί τους ως προς τα διάφορα ζητήματα», εξηγεί ο Κωνσταντίνος Φίλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.

Στην περίπτωση της συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στη Νέα Υόρκη, ο κ. Φίλης σημειώνει ότι στόχος είναι να κρατηθεί ζεστό το κλίμα μεταξύ των δύο ηγετών και να φανεί ότι υπάρχει βούληση για συνέχιση του πολιτικού διαλόγου.

Το δύσκολο κομμάτι του πολιτικού διαλόγου, η θετική ατζέντα και τα ΜΟΕ

Από τη μεριά του, ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και διευθυντής μεταπτυχιακού προγράμματος του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Πέτρος Λιάκουρας, σημειώνει ότι η νέα σελίδα που «άνοιξε» από τη συνάντηση των δύο ηγετών στο Βίλνιους αποτελείται από τρία σκέλη:

1. τον πολιτικό διάλογο, ο οποίος θα αντικαταστήσει και θα αναβαθμίσει τις διερευνητικές επαφές
2. τη θετική ατζέντα, δηλαδή την οικονομική διπλωματία και τη συνεργασία στο εμπόριο, τον τουρισμό, τον πολιτισμό
3. τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), ώστε να μην υπάρχουν εντάσεις σε στρατιωτικό επίπεδο

Οι δύο αναλυτές εκτιμούν ότι ως τα δύο τελευταία ζητήματα θα προχωρήσουν σίγουρα και ενδεχομένως να έχουμε και ειδήσεις αναφορικά με τη θετική ατζέντα από τη συνάντηση του Έλληνα και του Τούρκου ηγέτη. Από την άλλη, το δύσκολο κομμάτι θα είναι αυτό του πολιτικού διαλόγου, αν και σίγουρα  θα συνεκτιμηθεί η ομαλή συνεργασία και το καλό κλίμα στα άλλα δύο σκέλη.

«Μητσοτάκης και Ερντογάν θα επικυρώσουν το θετικό κλίμα και θα θέσουν το πλαίσιο για τον πολιτικό διάλογο, δηλαδή θα αποφασίσουν αν υπάρχει βούληση αυτό να προχωρήσει και κατά πόσο. Προφανώς δεν θα συζητήσουν για τα θέματα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, αλλά θα εκφράσουν βούληση αν θέλουν πράγματι να επιλυθούν αυτά τα ζητήματα, έτσι ώστε να δοθούν και οι κατάλληλες οδηγίες στα επιτελεία τους» επισημαίνει ο κ. Λιάκουρας.

Τα επόμενα «ραντεβού» για τα ελληνοτουρκικά είναι κρίσιμα:

• Στις 16 Οκτωβρίου, ο Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών Μπουράκ Ακσαπάρ θα συναντηθεί με την υφ.υπεξ. Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου για τον πολιτικό διάλογο, αλλά και με τον υφυπουργό αρμόδιο για οικονομικά θέματα Κώστα Φραγκογιάννη για τη θετική ατζέντα.
• Τον Δεκέμβριο είναι προγραμματισμένο το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, όπου θα υπάρξει διάλογος σε επίπεδο υπουργικών συμβουλίων.
• Μέχρι το τέλος του έτους, αναμένεται και ο επόμενος γύρος των ΜΟΕ.

Λιάκουρας: Η ένταση με την Τουρκία θα υπάρχει όσο δεν επιλύονται τα προβλήματα

Σε ένα γενικότερο σχόλιο, ο Πέτρος Λιάκουρας αφενός τονίζει ότι είναι σημαντικό το θετικό κλίμα με την Τουρκία –«χρειάζονται ήρεμα νερά απλά για να πάμε σε μια συζήτηση μαζί της», λέει χαρακτηριστικά– αφετέρου υπογραμμίζει ότι αυτά τα «ήρεμα νερά» είναι το μέσο, όχι ο στόχος.

«Πιστεύω σε στόχους, όχι σε όρους και κόκκινες γραμμές. Χρειάζεται επίλυση προβλημάτων, όχι απλά εξομάλυνση. Η ένταση με την Τουρκία θα υπάρχει όσο δεν επιλύονται τα προβλήματα» τονίζει.

Στο πλαίσιο αυτό, η πρότασή του είναι να δεχθούν και οι δύο πλευρές ένα αορίστου χρόνου μορατόριουμ, για να μην έχουμε γεγονότα όπως στο 2020. «Πρέπει να οριοθετηθούν τα κυριαρχικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, για να μπορέσει να ισχύσει ο διάλογος» επισημαίνει.

Τέλος, ως προς τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τον Πέτρο Λιάκουρα η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόταση για μια ειδική σχέση του μπλοκ με την Τουρκία, «με ρυθμίσεις, νόρμες και ελέγχους ως προς τη συμπεριφορά» της γειτονικής μας χώρας.

«Η Άγκυρα επιθυμεί την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης με τις Βρυξέλλες, όπως επίσης και την άρση της τουριστικής βίζας. Η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει ρόλο σε αυτά» αναφέρει.

Φίλης: Μονόδρομος η Χάγη, αν δεν ευδοκιμήσουν οι διαπραγματεύσεις

Από τη μεριά του ο Κωνσταντίνος Φίλης υπογραμμίζει τη σημασία του οδικού χάρτη, «όταν έχεις έναν γείτονα προκλητικό και απρόβλεπτο. Έτσι, ελέγχεις την άλλη πλευρά, τσεκάρεις τις υποχρεώσεις και καθορίζεις ένα μπούσουλα για το πώς θα κινηθείς».

Κατά τον ίδιο, τα μόνα βήματα στα ελληνοτουρκικά είναι ο διάλογος, οι διαπραγματεύσεις και εφόσον αυτές δεν ευδοκιμήσουν, να επιλυθούν τα προβλήματα στη Χάγη.

Από την άλλη, προβάλλει και αυτός την επίδραση του καλού κλίματος και τη συνέχιση της θετικής ατζέντας. «Είμαστε γείτονες, έχουμε κοινά προβλήματα. Είναι γνωστά τα θέματα των δύο χωρών και οι κόκκινες γραμμές τους. Δεν είναι γνωστό ότι η Ελλάδα και η Τουρκία θα μπουν σε ρότα εξομάλυνσης και αποκατάστασης των σχέσεων. Πρέπει να μπορούμε να πούμε ότι διαφωνούμε, αλλά ότι μπορούμε να τα βρούμε».

Ένα σημείο στο οποίο στέκεται ο κ. Φίλης είναι αυτό του μεταναστευτικού, σημειώνοντας ότι πρέπει να γίνει μια συμφωνία πιο ρεαλιστική, υπό άλλο πρίσμα με τη γειτονική μας χώρα. Εξάλλου, όπως τονίζει, η Τουρκία έχει περισσότερο συμφέρον να βρίσκεται σε σύμπνοια με την Ελλάδα και το σύνολο της ΕΕ στον τομέα αυτό.

Τέλος, αναφερόμενος στην υπόθεση με τους Τούρκους κατασκόπους στον Πόρο, δεν απέκλεισε να γίνει κάποια αναφορά στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, αν και παρατήρησε ότι σε διπλωματικό επίπεδο οι δύο χώρες κρατούν χαμηλούς τόνους για το ζήτημα αυτό.

Τα F-16

Πριν την αντιστροφή του κλίματος και τη διπλωματία των φυσικών καταστροφών, ένα από τα ζητήματα που ενόχλησαν φέτος τον Ερντογάν και οδήγησαν στο «Μητσοτάκης γιοκ» ήταν αυτό του «μπλόκου» της αναβάθμισης και πώλησης F-16 από τις ΗΠΑ στην Τουρκία.

Αν και είναι αρραγές το μέτωπο της Γερουσίας των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο κ. Λιάκουρας θεωρεί ότι είναι θέμα χρόνου να υπάρξει μια ρύθμιση πρώτα για την αναβάθμισή τους και έπειτα μια πώλησή τους.

Μάλιστα, ο ίδιος υποστηρίζει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δώσει ένα «πορτοκαλί» φως για το ζήτημα αυτό, εφόσον η Τουρκία συνεχίζει να μην απορρίπτει τη Δύση και συνεχίσει τον διάλογο με τη χώρα μας, αν και το Κυπριακό παραμένει σοβαρό ζήτημα.

Από την άλλη, ο κ. Φίλης εκτιμά ότι το «μπλόκο» από τα F-16, αλλά και τα F-35, ήταν αποκλειστικά αποτέλεσμα της αγοράς των S-400 από τη Ρωσία. Επισημαίνοντας τον καταλυτικό ρόλο της ελληνικής ομογένειας, ο διεθνολόγος προσθέτει ότι πλέον έχουν μπει σκληρές προϋποθέσεις για το πρόγραμμα των F-16 από την αμερικανική Γερουσία, αν και είναι άγνωστο τι στάση θα κρατήσουν τελικά ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η «φωτοβολίδα» περί αναγνώρισης του ψευδοκράτους

Λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέταξε μια από τις συνηθισμένες «φωτοβολίδες» του, ζητώντας διχοτόμηση της Κύπρου και αναγνώριση του ψευδοκράτους κατά την ομιλία του στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, με τον υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη, να απαντά πως «σχέδια για λύση δύο κρατών είναι εκτός συζήτησης», καθώς και ότι η Κύπρος «είναι κορυφαία μας προτεραιότητα σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας».

Η θέση Ερντογάν είναι γνωστή και κατά τον κ. Φίλη δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που τη θέτει ενώπιον της διεθνούς κοινότητας ο Τούρκος πρόεδρος. Από την άλλη, η στάση της Αθήνας στο Κυπριακό είναι εκ διαμέτρου αντίθετη και ενδέχεται να γίνει κάποια μνεία από την ελληνική πλευρά.

Και ο κ. Λιάκουρας αναμένει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα αναφερθεί και θα εκφράσει την αντίθεσή του με τη θέση αυτή του Ερντογάν, ενώ παράλληλα εκφράζει την ευχή να μην αποτελέσει εμπόδιο για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής στα ελληνοτουρκικά.