Δεξιά κι αριστερά στα μαρμαρένια αλώνια

Ίσως είναι η πρώτη φορά που ένας νόμος (με την κωδική ονομασία «Αποκατάσταση της Φύσης στην ΕΕ») απέκτησε τόσο μεγάλη σπουδαιότητα και χώρισε τα όργανα της ΕΕ σε δύο στρατόπεδα, τους «προοδευτικούς» και τους «συντηρητικούς», με τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και την Αριστερά από τη μια πλευρά και τα δεξιά και ακροδεξιά κόμματα από την άλλη. Όροι και σημασίες που είχαν υποστεί τη μεγάλη φθορά της Ιστορίας, ξαναβγήκαν στην επιφάνεια και αναπτέρωσαν ελπίδες κάποιων για ανανέωση, ακόμα κι αν αυτή αποδειχθεί μόνο συμβολική.

Βέβαια, την κύρια ευθύνη την έχει ο επικεφαλής του ΕΛΚ ο οποίος σήκωσε ψηλά τη σημαία της αντιπαράθεσης, ισχυριζόμενος ότι η Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία και ο Κανονισμός έρχονται σε μια ακατάλληλη συγκυρία και ότι οι απορρέοντες εφαρμοστικοί νόμοι, «θα απειλήσουν τα παραδοσιακά μέσα διαβίωσης των ευρωπαίων αγροτών και ψαράδων, θα διαταράξουν τις μακροχρόνιες αλυσίδες εφοδιασμού, θα μειώσουν την παραγωγή τροφίμων, θα ανεβάσουν τις τιμές και θα εξαφανίσουν —λόγω φτώχειας— ακόμη και τους αστικούς χώρους πρασίνου. Ιδιαίτερα τώρα που η Ευρώπη βρίσκεται σε καθεστώς (σχεδόν) πολέμου».

Από την άλλη όμως μεριά, εκείνη των υπερασπιστών, ο Κανονισμός προβλήθηκε ως μια γενναία αναγνώριση της φθοράς που έχει επέλθει στο Ευρωπαϊκό (και όχι μόνο) περιβάλλον, με το 30% των φυσικών περιοχών να έχουν καταστραφεί από την αστικοποίηση, την ερημοποίηση, τη βιομηχανική γεωργία  και τον άγριο τουρισμό στις παράκτιες περιοχές, ενώ παραλλήλως παρατηρείται η τάση για περαιτέρω επιδείνωση λόγω της Κλιματικής Αλλαγής. Τόσο η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν όσο και ο αντιπρόεδρος Φρανς Τίμερμανς, επανέλαβαν με έμφαση τη θέση ότι η προστασία και η αποκατάσταση της φύσης είναι μέρος του σχεδίου για το Κλίμα (του Green Deal) και ότι οι δύο πολιτικές δεν νοούνται χωριστά.

Σε όλα αυτά, τόσο το Λαϊκό Κόμμα όσο και ο Μάνφρεντ Βέμπερ  θα μπορούσαν άνετα να συμφωνήσουν (μάλιστα, μετά τις τροπολογίες που αποδυνάμωσαν το αρχικό κείμενο) όμως αποφάσισαν να το «παίξουν» δυναμικά, ελπίζοντας ότι με μια συσπείρωση των συντηρητικών —έστω και με λάθος θέμα— θα αποκόμιζαν οφέλη από την ήττα ενός ευκαιριακού άλλωστε συνασπισμού, δηλαδή μιας  ετερόκλητης Αριστεράς στην οποία όμως δόθηκε μια ουρανοκατέβατη ευκαιρία.

Συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η Αριστερά όχι μόνο δεν ηττήθηκε στην αναμέτρηση, αλλά απέκτησε ουσιαστικά επιχειρήματα για να ξαναμπεί στο παιγνίδι, αναθεωρώντας τα κλασσικά διλήμματα της πρώιμης οικολογίας: ανάπτυξη ή περιβάλλον, οικονομία vs βιόσφαιρα, υπερκατανάλωση ή βιωσιμότητα… Όσο για τον Τίμερμανς σκοράρισε σε κενή σχεδόν εστία, με ένα σύνθημα που και ακούγεται και είναι υπερβολικό: «δεν πρόκειται για σύγκρουση πολιτικών, είπε ο Ολλανδός, αλλά για σύγκρουση πολιτισμών». Έτσι, κυρίως οι Σοσιαλιστές, σε αποδρομή στις εκλογικές τους περιφέρειες, απέκτησαν ταυτόχρονα και ένα ακόμη αστέρι στην αδύναμη ατζέντα τους. Το Κλίμα, το Περιβάλλον και η Βιοποικιλότητα μπορούν ίσως και με τους κατάλληλους χειρισμούς να ξαναδώσουν στη Σοσιαλδημοκρατία μέρος από τη χαμένη της υπόσταση, raison d’être στα Γαλλικά.

Ο νέος υπό έγκριση Κανονισμός για την Αποκατάσταση της Φύσης (ας μην εφησυχάζουμε υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος), είναι όπως ήδη είπαμε, μέρος της γενικότερης εκστρατείας της ΕΕ και κανονικά θα συνεχιστεί με νομοθετικές και χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες για τη φύση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα τροπικά δάση και τους ωκεανούς, αλλά και με προσαρμοστικές πράξεις στα επί μέρους υποκείμενα (stakeholders) και στα κράτη μέλη.

Στην κρίσιμη πάντως ψηφοφορία της 12/7 στο Στρασβούργο, όπου η πρόταση της Επιτροπής πέρασε με 336 ψήφους υπέρ και 300 κατά, κρίθηκε και σε  μεγάλο βαθμό η δυνατότητα συγκρότησης πλειοψηφικών σχηματισμών, ακόμη και μεταξύ κομμάτων που δεν μας είχαν συνηθίσει σε συνεργασίες, τουλάχιστον σε ένα τόσο τοξικό και  συγκρουσιακό πεδίο. Στην προκειμένη περίπτωση, κρίθηκε επιπλέον η απομείνασα σχετική ανεξαρτησία εκείνων των ευρωβουλευτών που πιστεύουν στη δυνατότητα διαφοροποίησης από την κεντρική γραμμή: χωρίς τη ψήφο των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) που απέδρασαν την τελευταία στιγμή από το «μαντρί», ο νόμος δεν θα είχε φυσικά περάσει. Ο κεντροδεξιός συνασπισμός έχει (με βάση τους αριθμούς) μια ισχυρή πλειοψηφία.   

Επί του περιεχομένου, ο Κανονισμός θεσπίζει για πρώτη φορά δεσμευτικούς στόχους σε κομβικά πεδία δράσης, όπως οι γεωργικές εκτάσεις, οι τυρφώνες, ο επικονιασμός και οι βυθοί των θαλασσών, με στόχο την» αναστροφή της περιβαλλοντικής ζημιάς που έχει προκληθεί και προκαλείται από την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα και την Κλιματική Αλλαγή».

Το σχέδιο, παρουσιάστηκε αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2022 και απέκτησε περαιτέρω σημασία μετά τη συμφωνία ορόσημο για τη Βιοποικιλότητα που συνήφθη από την COP15 τον Δεκέμβριο του 2022. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, ο νόμος έγινε στόχος μιας εκστρατείας της αντιπολίτευσης χωρίς προηγούμενο από δεξιά κόμματα, ιδιαίτερα από το (ΕΛΚ), τον μεγαλύτερο σχηματισμό του κοινοβουλίου. Η αντίδραση ήταν άμεση. Αρχικά  από δεκάδες ΜΚΟ, χιλιάδες επιστήμονες του κλίματος, τη βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις όπως η IKEA, η H&M, η Iberdrola, η Unilever, η Nestlé και η Danone, οι οποίες συντάχθηκαν με την άποψη ότι  η αποκατάσταση της φύσης είναι απόλυτα συμβατή με την ανθρώπινη δραστηριότητα και απαραίτητη για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών εδαφών. Τα πολιτικά κόμματα ακολούθησαν.

Η αδιάκοπη όμως προβολή της αντίθετης άποψης του ΕΛΚ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία επιστράτευσε ακόμα και τον … Άγιο Βασίλη στην καμπάνια της, είναι τουλάχιστον περίεργη και μάλλον άστοχη. Αν δηλαδή ο στόχος τους ήταν οι Σοσιαλιστές και οι σύμμαχοί τους, ασφαλώς απέτυχαν. Το ΕΛΚ και όσοι «αναγκάστηκαν» να συνταχθούν μαζί του, όπως π.χ η δική μας Ν.Δ – θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Υπάρχει χρόνος.

Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι πρόεδρος του clima21.gr

Για περισσότερα σε σχέση με το περιεχόμενο του νέου Κανονισμού, βλέπε τη συνέντευξη του επιτρόπου Περιβάλλοντος, Βιρζίνιους Σινκεβίτσιους στο clima21.gr