Η πτώση του Αλέξη Τσίπρα και η συντριβή της αριστερής διανόησης

Συνηθίζεται ο ηττημένος αρχηγός να γίνεται η χλεύη των νικητών. Να παραιτείται από την ηγεσία του κόμματος όταν αποτυγχάνει στην εκλογική μάχη και μάλιστα τετράκις. Συνηθίζεται ακόμα οι φίλοι του να τον στηρίζουν, χτυπώντας του με νόημα την πλάτη, να θεωρούν την παραίτηση ως πράξη μεγαλείου, ως στοιχείο δήθεν απαράμιλλης γενναιότητας. Να προβάλουν ή να κατασκευάζουν κάποιες μεγάλες θετικές στιγμές του και να αποσιωπούν τις αρνητικές. Στην ουσία, όλοι νιώθουν ανακουφισμένοι όταν ο ηττημένος φεύγει. Η περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Ο πατέρας της νίκης έχει μόνο φίλους, ενώ αυτός της ήττας καλόν είναι να παραμερίσει να περάσουν οι υπόλοιποι.

Είναι πολύ βολικό για το ΣΥΡΙΖΑ, όχι απλά να αλλάξει αρχηγό αλλά και να  φορτώσει στον προηγούμενο  τη συντριπτική ήττα. Όσο χαρισματικός κι αν ήταν ο Αλέξης για το αριστερό και αντισυστημικό στερέωμα, όσο κι αν αποτέλεσε τον μπροστάρη των μεγάλων και αναπάντεχων επιτυχιών της παράταξης, ούτε απόλυτος μονάρχης ήταν, ούτε μόνος του έβγαζε τη γραμμή. Όλο το σύστημα ΣΥΡΙΖΑ είχε τις ίδιες ακριβώς πολιτικές απόψεις με αυτόν και φυσικά την ίδια τακτική για την επίτευξη του κάθε επιμέρους στόχου. Και μάλιστα, όποιος έρχονταν από άλλο χώρο αυτομάτως προσαρμόζονταν στο συριζαϊκό πολιτικό κλίμα. Σε σημείο που να μην τον αναγνωρίζεις.

Δεν επέλεξε ο Τσίπρας να είναι τοξικός και στυγνός λαϊκιστής ενώ οι υπόλοιποι διακρίνονταν για τον ήπιο χαρακτήρα τους και τον πολιτικό πολιτισμό τους. Δεν στερούνταν ο Αλέξης ευρείας μορφώσεως ενώ  όλοι οι άλλοι ήταν τουλάχιστον δόκτορες της πολιτικής επιστήμης. Δεν ήταν αυτός που έβγαζε τον κόσμο σε διαδηλώσεις υποστήριξης του αρχιτρομοκράτη εν μέσω πανδημίας ενώ οι άλλοι διαφωνούσαν. Δεν έσυρε ο Αλέξης τη χώρα στο δημοψήφισμα και στον δρόμο προς την ανοικτή πτώχευση ενώ οι άλλοι τον παρακαλούσαν να υπογράψει μνημόνιο. Στο φινάλε, αυτός απέλυσε τον Βαρουφάκη που είχε βάλει τη χώρα σε τροχιά Grexit εν μέσω συριζαϊκών αλαλαγμών.

Ούτε ήταν αυτός που είπε ότι η πολιτική βία είναι αποδεκτή αρκεί να είναι για καλό σκοπό. Είπε βέβαια, «τι κακό έχουν οι μολότοφ, εξαρτάται από πια πλευρά είσαι όταν πέφτουν». Με δυο λόγια ο Τσίπρας ήταν ο «μπροστινός» μιας ολόκληρης και πολυσύνθετης ιδεολογίας και πολιτικής που άρχισε να διαμορφώνεται από το 1987 για να φτάσει το 2015 και να γίνει κυβέρνηση. Ποιος ήταν ο πυρήνας της; Η επιθετική και εθνομηδενιστική συνιστώσα της λεγόμενης ανανεωτικής αριστεράς. Η οποία σταδιακά μεταλλασσόμενη συνάντησε τον αριστερισμό, πήρε χαρακτήρα δήθεν εναλλακτικό και κατάντησε μια λούμπεν, λαϊκιστική, «βίαιη»  και στείρα καταγγελτική αριστερά. Το «βίαη» είναι σε εισαγωγικά διότι σπανίως μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ενεπλάκησαν σε πράξεις πολιτικής βίας. Αντιθέτως όμως σύσσωμος ο ΣΥΡΙΖΑ υπερασπίστηκε λόγω και έργω την πολιτική βία που ασκούσαν οι άλλοι. Η στάση του στους βανδαλισμούς του 2008 προσομοιάζει με τη στάση του Μελανσόν και της παράταξης του στις πρόσφατες ταραχές στη Γαλλία. Η πολιτική κάλυψη των ταραχοποιών. Δηλαδή, ό,τι πιο χυδαίο έχει ανακαλύψει η πολιτική!  

Γιατί εθνομηδενιστική; Αν το ψάξετε θα δείτε ότι όλος ο αριστερός χώρος πιστώνει στον Αλέξη Τσίπρα τη συμφωνία των Πρεσπών ως τη μέγιστη των επιτυχιών του. Κάποιοι, πιο αυστηροί ως τη μοναδική του επιτυχία. Διότι η διακρατική αυτή συμφωνία ήταν απλώς ετεροβαρής. Διευκολύναμε τους γείτονες χωρίς να κερδίσουμε απολύτως τίποτα. Και μάλιστα είναι μια συμφωνία η οποία δεν τηρείται από τους γείτονες στην πραγματική ζωή. Παντού Macedonia λέγονται. Από την άλλη η συμφωνία αυτή έβλαψε εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα. Και όμως την έκανε με προθυμία και ενθουσιασμό. Ήταν κορυφαίο ιδεολογικό ζήτημα να καταγράψει ήττα ο εγχώριος εθνικισμός και να ταπεινωθούν οι «ελληναράδες», ενώ σε επίπεδο τακτικής ήταν μια ευκαιρία για να διασπαστεί η ΝΔ. Και όμως δεν ήταν μια στενή επιλογή του Αλέξη ή του κόμματος, αλλά πλειοψηφική απαίτηση του χώρου της εναλλακτικής και ενός μέρους της ανανεωτικής αριστεράς.

Η λούμπεν αριστερή πολιτική και ιδεολογία του ΣΥΡΙΖΑ, ως αποτέλεσμα πολύχρονων και συλλογικών διεργασιών εδέησε να γίνει κυρίαρχη όταν ξέσπασε η πολύπλευρη κρίση του 2010. Όταν όμως τα πράγματα εξομαλύνθηκαν και εισήλθαμε σε εποχή κανονικότητας με την ανάλογη οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας, η πλειοψηφία της κοινωνίας άρχισε να ζητάει άλλα πράγματα από τα κόμματα και τους πολιτικούς. Και τότε αναδύθηκε το άστρο του Μητσοτάκη και άρχισε να δύει αυτό του Τσίπρα. Δεν είδα όμως κανέναν οργανικό αριστερό διανοούμενο, ούτε κανένα στέλεχος του κόμματος να προτείνει αλλαγή πορείας. Μια διόρθωση της γραμμής, μερικές «αστικού τύπου» προτάσεις, κάτι εκσυγχρονιστικό σε δευτερεύοντα έστω κεφάλαια της καθημερινής πολιτικής. Λάβροι ήταν όλοι κατά της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ενώ και οι ίδιοι έχουν παιδιά και ξέρουν το εκπαιδευτικό έλλειμμα της χώρας. Η έγνοια τους ήταν να μπαίνουν στα πανεπιστήμια και όσοι γράφουν πεντάρια για να υποβαθμιστούν ακόμα περισσότερο.

Αλλά και στο θέμα της τοξικότητας ο Αλέξης ήταν πρώτος ανάμεσα σε ίσους. Ζητούσε από τη νεολαία να χρησιμοποιεί γηπεδικά συνθήματα που να φοβίζουν τους πολιτικούς του αντιπάλους. Δηλαδή κάτι του στιλ «έξω θα φάτε το ξύλο που ζητάτε». Την ίδια στιγμή που επιφανή στελέχη του υπόσχονταν ότι όταν θα επιστρέψουν θα είναι αλλιώς, υπαινισσόμενα πολιτικές διώξεις αντιφρονούντων. Γιατί άραγε δεν βρέθηκε ένας αριστερός διανοούμενος να καταγγείλει το φρικαλέο σύνθημα «Μητσοτάκη γαμ…..» Ούτε ένας να πει δημόσια και φωναχτά ότι είναι σιχαμένο και πρέπει να διαγραφεί. Όχι μέλος τους κόμματος αλλά ούτε γενικώς αριστερός. Τόση αποδοχή, τέτοια λατρεία; Μιλάμε για καθολική ιδεολογική κυριαρχία.

Κανείς τους δεν κατάλαβε ότι είχαν παρέλθει οι χρόνοι εκείνοι της άκρατης λεκτικής βίας και του πολιτικού χουλιγκανισμού; Ότι ο κόσμος είχε αηδιάσει από την αηδία; Ότι ο cool Μητσοτάκης εκπέμποντας πραότητα, διαλεκτική και πολιτικό πολιτισμό είχε κερδίσει ακόμα και τη νεολαία; Όλοι το έβλεπαν. Αλλά δεν ήθελαν να το πουν, ούτε να το σταματήσουν. Το τοξικό πολιτικό περιβάλλον της Αριστεράς είχε διαμορφώσει κυρίαρχες πολιτικές ταυτότητες και κανείς δεν ήθελε να πάει κόντρα σ’ αυτές. Κανείς δεν είχε τη γενναιότητα να φωνάξει «stop». Διότι υπήρχε και υπάρχει ακόμα κοινό να αγοράσει πολιτικό «ξύδι». Τα μικρά κόμματα που μπήκαν τη δεύτερη Κυριακή στη Βουλή αυτό το «ξύδι» εμπορεύονται και τα αντισυστημικά κόμματα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Κανένα στέλεχος και κανένας διανοούμενος του χώρου δεν ήθελε να διακυβεύσει την επιρροή του στον κόσμο αυτής της Αριστεράς, αλλά και της ανάλογης Ακροδεξιάς. 

Η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ είναι συντριβή της Αριστεράς, χωρίς εισαγωγικά. Η πτώση του Αλέξη είναι πτώση της αριστερής διανόησης. Η εκλογική αποτυχία είναι πρωτίστως ιδεολογική αποσύνθεση. Σε αυτήν την αριστερά (δεν έχουμε άλλη) δεν υπάρχει καμιά πλέον ουτοπία που πρέπει να διαφυλαχθεί ως παρακαταθήκη για το μέλλον. Σε αυτήν την Αριστερά δεν υπάρχει καμία πολιτική διεργασία για ένα νέο μοντέλο κοινωνίας, ούτε κανένας ιδεολογικός διάλογος για την ηθική του ανθρώπου της ψηφιακής εποχής. Δεν υπάρχει καμιά πρόταση δικαιοσύνης, κανένα σχέδιο επικράτησης του καλού. Αλήθεια ποιος, έστω και έμμεσος, αβανταδόρος της εισβολής στην Ουκρανία τολμά να μιλήσει για ειρήνη και δικαιοσύνη; Μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα κατέρρευσε ολόκληρο το εποικοδόμημα της σύγχρονης ελληνικής Αριστεράς και αποσυντέθηκε κάθε μόριο του λεγόμενου αριστερού ηθικού πλεονεκτήματος.

Μην τα ρίχνετε όλα στον Αλέξη. Το έργο ΣΥΡΙΖΑ είναι έργο συλλογικό και οι επίγονοι καλούνται να επιλέξουν τη συνέχεια ή την αλλαγή πορείας. Αν κρίνω από τις ομάδες που διαγκωνίζονται, από τους τέως πασόκους που εγκαταλείπουν και αυτό το κλυδωνιζόμενο σκάφος και τις πολιτικές περσόνες που πλασάρονται ως διάδοχοι, η συνέχεια είναι μονόδρομος. Που φυσικά οδηγεί στο τέλος.