Το παραμύθι του «δικαιώματος στον αυτοπροσδιορισμό»

Όταν ο Γιάννης ο Τσαρούχης έλεγε «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις», ξεστομίζοντας μια φράση που θα γινόταν σλόγκαν, υποθέτω ότι δεν το έκανε με υπερηφάνεια για την αναγνώριση του δικαιώματος στον αυτοπροσδιορισμό από την ελληνική κοινωνία. Υποθέτω ότι ήθελε να ειρωνευτεί την ευκολία με την οποία ο αυτοπροσδιορισμός αντικαθιστούσε την πραγματικότητα. Όμως οι καιροί αλλάζουν, αυτό με το οποίο γελούσαμε χτες, έχει γίνει απαίτηση στο σήμερα με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να πιστεύουν ότι στ' αλήθεια όχι μόνο ότι είσαι ό,τι δηλώσεις αλλά και ότι αυτή η δήλωσή σου θα πρέπει να γίνεται σεβαστή χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Στην πραγματικότητα ο αυτοπροσδιορισμός ως δήλωση που πρέπει να γίνεται σεβαστή είναι αστείο για κάθε εποχή καθώς, καλώς ή κακώς, στην πραγματικότητα είσαι ό,τι είσαι, ανεξαρτήτως του τι εσύ νιώθεις, νομίζεις και λες ότι είσαι. Εγώ, ας πούμε, ακόμα κι αν αυτοπροσδιοριστώ ως κάποιος που έχει ύψος 1.85 δεν θα ψηλώσω ούτε εκατοστό, αν αυτοπροσδιοριστώ ως Ιάπωνας το ιαπωνικό κράτος δεν πρόκειται να μου εκδώσει ιαπωνικό διαβατήριο και αν αυτοπροσδιοριστώ ως ο καλύτερος οδηγός στον κόσμο καμία ομάδα από τη Φόρμουλα 1 δεν θα ασχοληθεί μαζί μου.

Όλα αυτά δεν τα γράφω εμπνεόμενος από τη συζήτηση για την «ταυτότητα φύλου» (αν και θα μπορούσα), αλλά εμπνεόμενος από τον σύντροφο Φίλη ο οποίος, προκειμένου να δικαιολογήσει τους συντρόφους βουλευτές του κόμματός του που προσδιορίζουν τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης ως «τουρκική», δήλωσε με καμάρι πως «ο καθένας έχει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού» και άρα και ένας Έλληνας πολίτης έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται ως μέλος της «τουρκικής μειονότητας», ακόμα κι αν αυτή η μειονότητα δεν υπάρχει.

Για το «δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό» από νομικής πλευράς υπάρχουν νομικοί που μπορούν να τα πουν καλύτερα από μένα. Φαντάζομαι πως και αυστηρά νομικά τέτοιο δικαίωμα, ως μια γενική αρχή που να καλύπτει τα πάντα, δεν υπάρχει. Υποθέτω ότι κάποιος δεν έχει δικαίωμα να αυτοπροσδιοριστεί ως γονιός ενός παιδιού χωρίς να είναι, ή να εμφανιστεί σε μια σχολική αίθουσα αυτοπροσδιοριζόμενος ως δάσκαλος ενώ είναι ο διαχειριστής της καντίνας, αλλά και πάλι δεν ξέρω. Στο κάτω-κάτω, αν κατάλαβα καλά, ο σύντροφος Φίλης δεν μιλάει νομικά αλλά πολιτικά. Και λέει ότι αν κάποιοι βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως Τούρκοι (προσδιορίζοντας μια μειονότητα ως «τουρκική» αναπόφευκτα τα μέλη της αυτοπροσδιορίζονται και οι ίδιοι ως Τούρκοι, δεν γίνεται αλλιώς) κανείς δεν πρέπει να ενοχλείται.

Πολιτικά λοιπόν, ο σύντροφος Φίλης λέει μπούρδες.

Γιατί οποιοσδήποτε σέβεται αυτόν τον αυτοπροσδιορισμό στην ουσία δέχεται ότι η συνθήκη της Λωζάνης, που σαφώς ορίζει ότι η μειονότητα είναι μουσουλμανική, είναι υπό αμφισβήτηση. Αν, ας πούμε, ένα κόμμα σέβεται το «δικαίωμα» των βουλευτών του να συστήνονται ως μέλη και εκπρόσωποι της «τουρκικής μειονότητας» σημαίνει ότι το κόμμα αυτό αμφισβητεί μια από τις πιο σημαντικές (μπορεί και τη σημαντικότερη) συνθήκη από αυτές στις οποίες βασίζεται η ύπαρξη του ελληνικού κράτους (σιγά το κράτος θα μου πείτε και συμφωνώ, αλλά τι να κάνουμε που δεν έχουμε άλλο όπως κι αν αυτοπροσδιοριστούμε). Και αφού το «δικαίωμα» ενός βουλευτή να μιλάει για «τουρκική μειονότητα» πρέπει να γίνει σεβαστό, γιατί να μην είναι το ίδιο σεβαστό το δικαίωμα ενός βουλευτή να χαρακτηρίσει τα νησιά του Αιγαίου «τουρκικά»; Αν είναι οι συνθήκες να εξαρτώνται από το τι «νιώθει» ο καθένας, γιατί να σταματήσουμε στη Θράκη;

Δεν ξέρω αν νομικά «έχει το δικαίωμα» ένας βουλευτής ή το κόμμα του να τα κάνει όλα αυτά, αλλά πολιτικά δεν το έχει.

Φυσικά ο σύντροφος Φίλης, όπως και τα υπόλοιπα μεγαλοστελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που ρωτούνται σχετικώς, λένε ότι η μειονότητα της Θράκης δεν είναι τουρκική αλλά μουσουλμανική. Και καλά κάνουν διότι το τι είναι η μειονότητα δεν είναι ζήτημα άποψης αλλά συνθηκών. Το μόνο περίεργο είναι το ότι, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα ισχυρίζεται ότι δεν αμφισβητεί τη συνθήκη της Λωζάνης, δέχεται να έχει στις τάξεις του βουλευτές που εμπράκτως την αμφισβητούν καθιστώντας τελικά τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ φορέα αμφισβήτησης της συνθήκης.

Όλα το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί με μια δήλωση των βουλευτών-πετρών του «σκανδάλου» του ΣΥΡΙΖΑ με την οποία θα λένε ότι η μειονότητα είναι μουσουλμανική και όχι τουρκική. Μέχρι τότε, όσο και να σκούζουν οι σύντροφοι, το κόμμα τους θα είναι φορέας αμφισβήτησης της συνθήκης της Λωζάνης και άρα της οντότητας του ελληνικού κράτους. Όπως κι αν θέλουν να το αυτοπροσδιορίζουν οι ίδιοι. Και μπράβο τους.

Υ.Γ.: Ομολογώ ότι δεν καταλαβαίνω όσους ισχυρίζονται ότι το θέμα δεν προσφέρεται για προεκλογική συζήτηση. Έχω την, πιθανόν λανθασμένη, εντύπωση ότι το αν βουλευτές ενός κόμματος του ελληνικού κοινοβουλίου παίζουν το παιχνίδι γειτονικών χωρών οι οποίες συνεχώς εξαπολύουν απειλές, είναι θέμα ιδιαιτέρως σοβαρό που οπωσδήποτε πρέπει να συζητηθεί, ειδικά προεκλογικά.