Υπαρξιακή η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ

Η αποκρυπτογράφηση του μηνύματος που εξέπεμψε η κάλπη της 21ης Μαΐου είναι μια σύνθετη άσκηση. Οι θεατές και αθέατες πλευρές του, δεν επιδέχονται απλοποιήσεις. Και πολύ περισσότερο επιφανειακές ερμηνείες. Κάτι τέτοιο δεν μας επιτρέπει να αντιληφθούμε τις σημαντικές μεταβολές που έχουν συντελεστεί στο κοινωνικό σώμα.

Η εκλογική συμπεριφορά των πολιτών είναι κρίσιμος δείκτης, για να κατανοήσουμε τις εσωτερικές διεργασίες και ανακατατάξεις. Οι πολιτικές προτιμήσεις αποδεικνύουν την αλλαγή εποχής. Δεν εδράζονται πλέον στο κυρίαρχο μεταπολιτευτικό υπόδειγμα, της δεξιών και αντιδεξιών αντανακλαστικών. Αλλά ούτε στις ψευδεπίγραφες διαιρέσεις μνημονιακών και αντιμνημονιακών. Η υπέρβασή τους διαμορφώνει ένα διαφορετικό σκηνικό.

Οι παλιές αντιθέσεις αφήνουν τη θέση τους σε νέες προσεγγίσεις. Τα κομματικά σύνορα δεν είναι αδιαπέραστα. Τα τείχη του παρελθόντος είναι σήμερα διάφανα. Ο οριζόντιος άξονας που διαπερνά το μεγαλύτερο πολιτικό φάσμα, συγκροτεί νέες κοινωνικές πλειοψηφίες. Οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις των εκλογέων είναι αυτές που καθορίζουν τις τελικές τους επιλογές.

Οι πρωταγωνιστές της πολιτικής δεν κρίνονται και δεν αξιολογούνται με τα όποια ιδεολογικοπολιτικά τους φορτία, αλλά από τη δυνατότητά τους να πείσουν πως βρίσκονται σε αρμονία με το παρόν και το μέλλον. Η προσαρμογή τους στην πραγματικότητα είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας και της οικονομίας. Ως εκ τούτου η πολιτική και διαχειριστική τους ικανότητα επηρεάζει τις αποφάσεις των ψηφοφόρων. Μάλιστα, αρκετές φορές καταλύει στην πράξη τις κάθετες διαχωριστικές γραμμές.

Οι ηγεσίες οι οποίες δεν διαβλέπουν και δεν κατανοούν τα υπόγεια ρεύματα στην κοινωνία, φυσικό επακόλουθο είναι να αδυνατούν να ακούσουν τη βοή τους. Και το κυριότερο, βρίσκονται σε δυσαρμονία με τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες τους.

Έτσι ερμηνεύεται η αδυναμία του Αλέξη Τσίπρα να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα. Με άλλα λόγια  πολιτεύθηκε εκτός οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Ουσιαστικά έμεινε δέσμιος ξεπερασμένων αντιλήψεων και ιδεοληπτικών εμμονών. Οι προσεγγίσεις του στα μεγάλα προβλήματα του τόπου και οι πολιτικές που εξέφραζε, απέπνεαν παρελθόν.

Το χειρότερο δε ήταν ότι συντηρούσαν στη μνήμη του εκλογικού σώματος την ανερμάτιστη κυβερνητική θητεία των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Γεγονός που επέτεινε την κρίση αξιοπιστίας και φερεγγυότητας. Η αφύπνιση των αντισύριζα αντανακλαστικών κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Εύλογο ήταν ένα σημαντικό τμήμα των κεντροαριστερών ψηφοφόρων να κρατήσει ζωντανή τη σχέση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Η πανωλεθρία του ΣΥΡΙΖΑ είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική. Η κοινωνική και εκλογική του καθίζηση ήταν αναπότρεπτη. Το πρωτοφανές μέγεθός της μπορεί να ξάφνιασε, αλλά είναι ερμηνεύσιμο. Το κόμμα της μνημονιακής περιόδου βρέθηκε εκτός εποχής.

Η αναντιστοιχία του με το σήμερα απομείωσε δραστικά την απήχηση και την επιρροή του. Η ανακολουθία του με την κανονικότητα, το κατέστησε ιδεολογικά, κοινωνικά και πολιτικά, ένα αφυδατωμένο σχήμα. Ο αναχρονισμός του πολιτικού του λόγου δεν του επέτρεψε να προσελκύσει το ενδιαφέρον της ευρύτερης κοινής γνώμης.

Η πανσπερμία διαμετρικά αντίθετων απόψεων και επιδιώξεων είχε ως συνακόλουθη συνέπεια την πολτοποίησή του. Ο συνομοσπονδιακός του χαρακτήρας, το μετέτρεψε σε ένα ασπόνδυλο κομματικό μηχανισμό. Δυνάμεις με αριστερές καταβολές και αναζητήσεις συνυπάρχουν, με ακροδεξιούς των ΑΝΕΛ και δεξιόστροφους της νεοκαραμανλικής περιόδου.

Ως εκ τούτου εύλογο ήταν ένας ανερμάτιστος ΣΥΡΙΖΑ να υποστεί συρρίκνωση και να βρεθεί μπροστά σε μια πρωτοφανή ήττα. Τίποτα πλέον δεν προδικάζει την ανάκαμψή του. Η απώλεια της κυβερνητικής προοπτικής επιτείνει την κρίση εμπιστοσύνης. Και το σημαντικότερο, αφήνει το έδαφός του ελεύθερο για την ανακατάληψή του από άλλες δυνάμεις. Η αποκρυστάλλωση των αναδιατάξεων και των νέων δεδομένων είναι μια διαδικασία που θα φανεί σε βάθος χρόνου.

Ο Αλέξης Τσίπρας, μολονότι πριν τέσσερα ολόκληρα χρόνια επαγγέλθηκε τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, υπαινισσόμενος τη σοσιαλδημοκρατική του στροφή, δεν έπραξε σχεδόν τίποτα. Ο ίδιος δε έμεινε στάσιμος, δίχως να προχωρήσει στα στοιχειώδη εκείνα βήματα τα οποία θα του επέτρεπαν να αναδείξει μια σύγχρονη ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα και εικόνα.

Ο εγκλεισμός του στο στενόχωρο κομματικό περιβάλλον αποδείχθηκε επιζήμιος. Με την εκτίναξή του στην πρωθυπουργία δημιούργησε ένα ισχυρό πολιτικό κεφάλαιο το οποίο στη συνέχεια δεν αξιοποίησε. Απεναντίας, το ανάλωσε σε ατελέσφορα στρατηγήματα. Οι εξελίξεις που μεσολάβησαν δείχνουν ότι δεν αρκεί το χάρισμα της επικοινωνίας για να θεμελιώσεις μια σύγχρονη στρατηγική πρόταση για τον τόπο σου. Αν πράγματι θέλεις να εκφράσεις έναν ευρύτερο πολιτικό χώρο, χρειάζεται να αφήσεις στην άκρη τα βαρίδια του παρελθόντος.

Πάντως η αναζήτηση ενός νέου πολιτικού εαυτού ήταν και παραμένει ζητούμενο για τον Αλέξη Τσίπρα. Εντούτοις ο ΣΥΡΙΖΑ, ως προϊόν μιας εξαιρετικά δύσκολης συγκυρίας, αυτής της χρεωκοπίας, ενέχει το στοιχείο της περαιτέρω απομείωσής του, για να μη πω αποδόμησης. Φαίνεται πλέον καθαρά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ που γνωρίσαμε  έχει δυσοίωνο μέλλον. Η υπαρξιακή κρίση που σήμερα αντιμετωπίζει, το επιβεβαιώνει.