Θα μπορούσαν να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις;

Θα μπορούσαν να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις; Δίνω αμέσως και εξαρχής την απάντηση. Και βέβαια θα μπορούσαν να καταργηθούν σε βάθος 2-3 χρόνων με έναν νόμο και ένα άρθρο. Αρκεί να λειτουργήσει επιτέλους το Λύκειο ως σχολείο σοβαρό και αδέκαστο, αξιόπιστο και παραγωγικό. Αλλά και να αλλάξουν κάποια πράγματα στα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα. Δηλαδή χρειάζονται σοβαρές προϋποθέσεις που αποτελούν κοινό τόπο σε όλον τον κόσμο. Στην Ελλάδα όμως είναι τόσο δύσκολο να εξασφαλιστούν, με αποτέλεσμα η συζήτηση για την κατάργηση να αναβάλλεται συνεχώς για το απώτερο, το πολύ απώτερο, μέλλον. 

Κριτήριο εισαγωγής θα αποτελεί ο βαθμός του «Εθνικού Απολυτηρίου» (ΕΑ). Ο οποίος και θα διαμορφώνεται από τις επιδόσεις του μαθητή σε όλα τα μαθήματα και στις τρεις τάξεις του Λυκείου με κάποια σχετική ποσόστωση που θα αυξάνεται από την Α΄ προς τη Γ΄ Λυκείου. Έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να ασχολούνται σοβαρά με όλα τα μαθήματα, διαφορετικά δεν έχει κανένα νόημα να υπάρχουν στο πρόγραμμα και να «διδάσκονται». Ο βαθμός κάθε μαθήματος, σε κάθε τάξη, θα είναι αποτέλεσμα μέσων όρων γραπτών εξετάσεων που θα διενεργούνται δύο φορές τον χρόνο με θέματα αποκλειστικά από την Τράπεζα Θεμάτων και θα διορθώνονται από επιτροπή καθηγητών που διδάσκουν το μάθημα στο οικείο σχολείο.

Τα αναλυτικά προγράμματα, τα σχολικά βιβλία αλλά και τα θέματα της Τράπεζας θα πραγματεύονται αποκλειστικά τα βασικά του κάθε αντικειμένου, όπως σε όλον τον κόσμο, με ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση τους με την παρατήρηση, το πείραμα, την τεχνολογία και την πραγματική ζωή. Έτσι, ο μαθητής που ασχολείται σοβαρά με το κάθε αντικείμενο, και θα αποκτά γνώσεις χρήσιμες για τη ζωή του, και θα μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια στις εξετάσεις. Με δύο λόγια, να απαλλάξουμε την εκπαίδευση από τα απίθανα, τα εξωπραγματικά, τις νοσηρές κατασκευές, το καψώνι και κυρίως την αγωνία του εξεταστή να αποδείξει ότι είναι πιο έξυπνος από τον εξεταζόμενο (sic). Να επαναφέρουμε το επιχείρημα, τη νοητική και όχι μόνο μαθηματική απόδειξη. O στόχος του σχολείου πρέπει να είναι η παραγωγή ψυχικά υγειών εφήβων με δεξιότητες και όχι νευρωτικών και καταπιεσμένων κατόχων τεχνικών επίλυσης φανταστικών προβλημάτων.

Το κάθε τμήμα του ΑΕΙ που περιμένει συγκεκριμένο αριθμό νέων πρωτοετών θα απαιτεί και καθορισμένα όρια βαθμολογίας τόσο του ΕΑ όσο και εκείνων των μαθημάτων που θεωρεί σημαντικότερα για το αντικείμενό του. Ένα τμήμα Φυσικής, για παράδειγμα, θα βάζει προφανώς υψηλά κατώτερα όρια για τη Φυσική και τα Μαθηματικά. Κάποιες σχολές ή τμήματα προφανώς και μπορούν να απαιτούν κάποια ειδική εξέταση των υποψηφίων που τις επιλέγουν. Οι Ιατρικές, οι Νομικές και τα Πολυτεχνεία σίγουρα θα σκεφτούν κάποια τεστ που θα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην επιλογή των φοιτητών τους. Που και βέβαια πρέπει να είναι ιδιαίτερων και αυξημένων προσόντων. Με λίγα λόγια τα ΑΕΙ αποκτούν ρόλο και λόγο στην επιλογή των φοιτητών τους, πράγμα όχι μόνο λογικό, αλλά και απαραίτητο. Έτσι η επιλογή γίνεται όχι μόνο περισσότερο αξιοκρατική αλλά και ορθολογική.

Η πρόταση της κατάργησης των Πανελλαδικών φυσικά και συνδέεται με τις ίδιες τις σπουδές στα ΑΕΙ. Για να λειτουργήσει απαιτεί αλλαγή κανόνων που σχετίζονται με τη φοίτηση και επιβάλλει κάποια πρωτόγνωρα, για τα ελληνικά δεδομένα, όρια που αποτελούν βέβαια κοινό τόπο σε όλον τον κόσμο. Μπήκες σε κάποια σχολή χωρίς Πανελλαδικές επειδή είχες την απαιτούμενη βαθμολογία και καλώς. Αλλά θα πρέπει να περάσεις στη διάρκεια των 4 πρώτων εξαμήνων κάποια μαθήματα και με συγκεκριμένη βαθμολογία, αν θες να συνεχίσεις. Διαφορετικά διαγράφεσαι και αναζητάς την τύχη σου σε κάποια άλλη σχολή, μέσω της οριζόντιας κινητικότητας, ή σε ΙΕΚ. Ένα απλό μέτρο για να τελειώσουμε και με τους αιώνιους φοιτητές αλλά και να δώσουμε κίνητρα σε όλους, να σχεδιάζουν και να πραγματώνουν με περισσότερη σοβαρότητα τις σπουδές τους και κυρίως να τις ολοκληρώνουν. Στόχος της πολιτείας πρέπει να είναι η απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων από κάθε νέο και νέα με στόχο την παραγωγικότητα, την ανάπτυξη και την ευημερία. Την προσωπική ευτυχία και καταξίωση.

Είναι όμως αξιόπιστο και αδιάβλητο ένα τέτοιο σύστημα για την Ελλάδα; Με τα ισχύοντα προφανώς και δεν είναι. Κάποιοι συνάδελφοι και όχι μόνο, που διαβάζουν αυτές τις γραμμές, ήδη θα κρατάνε την κοιλιά τους από τα γέλια, όταν αναλογίζονται ενδοσχολικές εξετάσεις που καθορίζουν τον βαθμό πρόσβασης σε ΑΕΙ. Και καλά κάνουν, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να τελειώνουμε με το μικρό γαλατικό χωριό που λέγεται Ελλάδα. Θα είναι πρόκληση για το ελληνικό σχολείο να κάνει αδιάβλητες και αξιόπιστες εξετάσεις και θέλω να πιστεύω ότι θα την αποδεχτεί και θα σηκώσει το γάντι. Και θα τα καταφέρει. Αρκεί βέβαια οι εκπαιδευτικοί να είναι σοβαρά και αξιόπιστα αξιολογημένοι, οι διευθυντές κέρβεροι, το κεντρικό σύστημα λειτουργικό και αδιάβλητο, η τράπεζα θεμάτων επιστημονικά και εκπαιδευτικά άριστη και ο «μαθητοπατερισμός» να έχει βγει στη σύνταξη. Ή, αν όλα τα προηγούμενα λειτουργούν, η κρατούσα νοοτροπία στα σχολεία θα έχει αποχωρήσει από μόνη της. Δηλαδή, γιατί μπορεί ο βαθμός του πανεπιστημιακού καθηγητή να σου δίνει πτυχίο Οικονομολόγου και δεν μπορεί ο βαθμός του καθηγητή Λυκείου να σου δίνει πρόσβαση σε οικονομικό τμήμα ΑΕΙ;

Παράλληλα, ακόμα και αν κάποιος ή κάποια εισήλθαν σε σχολή που δεν την άξιζαν, οι αυστηρότεροι κανόνες φοίτησης θα είναι εκεί για να διορθώσουν την όποια αδικία. Όταν όλοι ξέρουν ότι τα πράγματα στα ΑΕΙ γίνονται πραγματικά ζόρικα, όπως στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου, θα το σκεφτούν διπλά αν θα επιλέξουν μια σχολή στην οποία είναι χλωμό αν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι των εφήβων μας γνωρίζουν αρκετά καλά τις δυνατότητές και τις επιθυμίες τους και αξίζει να τους δώσουμε την ευκαιρία να το αποδείξουν. Εξάλλου η θεσμοθέτηση της κινητικότητας ανάμεσα σε ΑΕΙ και σχολές θα δίνει πάντοτε ευκαιρίες διόρθωσης, βελτίωσης αλλά και αλλαγής πορείας μέσα σε λογικά χρονικά πλαίσια. Το κυριότερο, θα βοηθά τα παιδιά μας να βρουν τον δρόμο τους και την πατρίδα να παίρνει από αυτά το καλύτερο. Δηλαδή αυτό που της αξίζει.

Υποθέτω ότι το θέμα των πανελλαδικών θα απασχολήσει σοβαρά την επόμενη ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αλλά και την κεντρική κυβέρνηση. Η ισχυρή αυτοδυναμία μπορεί να δώσει τη δυνατότητα να αλλάξει οριστικά και αμετάκλητα το τοπίο στην εκπαίδευση και δεν πρέπει να χάσει την ευκαιρία. Όλοι εκείνοι που αποτελούν διαχρονικά την πιο σκληρή τροχοπέδη σε κάθε αλλαγή και σε κάθε πρόοδο, έχουν ηττηθεί βαριά. Όχι απλά ως πολιτικές παρατάξεις αλλά κυρίως ως ιδεολογίες και νοοτροπίες. Η κατάργηση αυτών των πανελλαδικών εξετάσεων (διαγωνισμών) σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες αλλαγές στα ΑΕΙ είναι μέτρο φιλολαϊκό, αλλά όχι λαϊκίστικο. Είναι ορθολογικό, ανακουφιστικό αλλά και κινητήριο για καλύτερες ανώτατες σπουδές. Το κυριότερο; Δίνει αξία σε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα στο Λύκειο και προσφέρει ευρύτητα στις γνώσεις και τις δεξιότητες. Αν υπάρχει πρόθεση και τόλμη θα βρεθεί ένας διαφορετικός τρόπος επιλογής στα ΑΕΙ χωρίς αυτού του τύπου τις ψυχοφθόρες Πανελλαδικές. Εγώ από εδώ ρίχνω μια ιδέα η οποία φυσικά και κυκλοφορεί. Άλλοι θα αποφασίσουν και θα υλοποιήσουν.