Γιατί δεν λειτούργησαν οι «σεισμογράφοι» των δημοσκοπήσεων;

Η σαρωτική επικράτηση της ΝΔ που ξεπέρασε τις προσδοκίες του ίδιου του κυβερνώντος κόμματος καθώς και η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ, απείχαν κατά πολύ των εκτιμήσεων που είχαν δημοσιοποιήσει οι εταιρίες δημοσκοπήσεων. Το γεγονός άνοιξε νέο κύκλο συζήτησης για το κατά πόσο οι έρευνες αυτές είναι αξιόπιστες, αλλά αυτή τη φορά αντίστροφα, καθώς είχε υπερτιμηθεί το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ.

Έπαιξε ρόλο η μακροχρόνια «εχθροπάθεια» που έχει επιδείξει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έναντι των εταιριών, καταγγέλλοντας τις δημοσκοπήσεις ούτε λίγο ούτε πολύ ως «fake news» και «εργαλεία του συστήματος», απαντούν οι δημοσκόποι. Παράλληλα, προχωρούν σε μια αποτίμηση των τελευταίων δεδομένων που συλλέχθηκαν κυριολεκτικά την ώρα της κάλπης, προκειμένου να εξηγήσουν το εκλογικό αποτέλεσμα, που καταγράφηκε ως «πολιτικός σεισμός» το βράδυ της Κυριακής.

Οι μετακινήσεις στο εκλογικό σώμα

Πολυσυλλεκτική ήταν η συσπείρωση της ΝΔ που οδήγησε στην επικράτησή της με υπερδιπλάσιο ποσοστό έναντι του ΣΥΡΙΖΑ. Με βάση τα επίσημα στοιχεία που παρουσίασε ο διευθύνων σύμβουλος της Marc Θωμάς Γεράκης, στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ANT1, η συσπείρωση της Νέας Δημοκρατίας ανήλθε στο 81,7%. Συγκεκριμένα, πήρε ένα 10,8% των ψηφοφόρων από τον ΣΥΡΙΖΑ – ποσοστό της τάξεως του 3%, ένα 14,1% από το ΠΑΣΟΚ, ένα 2,6% από το ΚΚΕ, ένα 11,5% από την Ελληνική Λύση, ένα 9,6% από το ΜέΡΑ25 και ένα 15,6% των ψηφοφόρων από άλλο κόμμα.

Η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ, βάσει του πανελλαδικού exit poll, ήταν στο 60,1% με τις απώλειες προς τη ΝΔ να αγγίζουν το 10,8%, το 9,9% προς το ΠΑΣΟΚ, το 5% προς το ΚΚΕ, το 3,4% προς Ελληνική Λύση, το 3,3% προς ΜέΡΑ25 και το 7,5% προς άλλο κόμμα. Όπως προκύπτει, ο ΣΥΡΙΖΑ τροφοδότησε όλα τα κόμματα που αύξησαν την εκλογική τους δύναμη.

Το ΠΑΣΟΚ είχε συσπείρωση 76% και εισροές ψήφων 3,7% από τη ΝΔ, 9,9% από το ΣΥΡΙΖΑ, 3,5% από το ΚΚΕ, 2,9% από την Ελληνική Λύση, 6,3% από το ΜέΡΑ25 και 8,2% από άλλο κόμμα.

Αναφορικά με τις ψήφους της Χρυσής Αυγής, καταγράφηκε μεγάλη διασπορά, με περισσότερο ευνοημένο κόμμα την Ελληνική Λύση που πήρε το 24,5% των ψήφων, η ΝΔ που πήρε το 18%, η Πλεύση Ελευθερίας το 8,7%, ο ΣΥΡΙΖΑ το 5,8% και το ΠΑΣΟΚ το 4,5%.

H ανατροπή με τη ψήφο των νέων 

Σημαντική και ανατρεπτική ήταν η νίκη της ΝΔ στους νέους ψηφοφόρους, ηλικίας 17-24 ετών, που μέχρι πρότινος υπερείχε ο ΣΥΡΙΖΑ.

Παρά την προσθήκη 430.000 που στις χθεσινές εκλογές προσήλθαν για πρώτη φορά στις κάλπες, τα αποτελέσματα του 100% των exit poll στην ηλικιακή ομάδα 17-24 διαμορφώθηκαν ως εξής:

• ΝΔ: 31,5%
• ΣΥΡΙΖΑ: 28,8%
• ΠΑΣΟΚ: 10,5%
• ΚΚΕ: 6,4%
• ΜέΡΑ25: 5%
• Ελληνική Λύση: 5,9%

Ταυτόχρονα, στην ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών η ΝΔ συγκέντρωσε 30,1% και ο ΣΥΡΙΖΑ 27,4%.

Ο ρόλος των επιθέσεων του ΣΥΡΙΖΑ κατά των δημοσκοπήσεων

Ο διευθύνων σύμβουλος της MRB, Δημήτρης Μαύρος, προσπάθησε να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους οι δημοσκοπήσεις που έδιναν διαφορά ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ γύρω στις 6 μονάδες, απέκλιναν τόσο από το αποτέλεσμα της κάλπης.

Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Open, o κ. Μαύρος παραδέχθηκε ότι στα ευρήματα των δημοσκοπήσεων τις τελευταίες ημέρες διαφαινόταν η διαφορά των 20 μονάδων μεταξύ ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η τελευταία μέτρηση έδινε στη ΝΔ 42% κεντρική τιμή και στον ΣΥΡΙΖΑ 19%. «Οι απλές σταθμίσεις των στοιχείων έδιναν το αποτέλεσμα» σημείωσε.

Ωστόσο, όπως είπε, αυτές οι δημοσκοπήσεις δεν είδαν το φως της δημοσιότητας λόγω φόβου ότι κανείς δεν θα τους πίστευε.

«Αν βγαίναμε έτσι; Θα μας έλεγαν “αυτά τα δείγματα για πέταμα, πετάξτε τα”» είπε χαρακτηριστικά.

«Η αλήθεια είναι ότι όταν υφίστασαι μία πίεση από το 2015 μέχρι σήμερα σε ηθικό, μεθοδολογικό, επιστημονικό, επικοινωνιακό επίπεδο από συγκεκριμένο χώρο για υποεκτίμηση των στοιχείων και πράγματι υπάρχει υποεκτίμηση, το αποτέλεσμα είναι οι δημοσκόποι να απομακρυνόμαστε από τα στοιχεία γιατί είχαμε υποστεί μετατραυματικό σοκ» τόνισε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το 31% των ψηφοφόρων αποφάσισε την τελευταία εβδομάδα, εκ των οποίων το 20% αποφάσισε «σήμερα» μέσα στο παραβάν δίνοντας 51,3% στη ΝΔ και 13% στον ΣΥΡΙΖΑ.

Για τον δεύτερο γύρο των εκλογών υποστήριξε ότι «η μπάλα παίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο γήπεδο του ΠΑΣΟΚ» σημειώνοντας παράλληλα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ενδεχομένως δεν προλαβαίνει να αλλάξει τα δεδομένα στον χρόνο που μεσολαβεί.

Την απόψη ότι η ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ απέτρεψε τους δημοσκόπους από το να παρουσιάσουν τα πραγματικά τους ευρήματα εξέφρασε και ο Θωμάς Γεράκης (Marc), σε πρωινές του δηλώσεις: 

«Κάθε ερευνητής –σε κάθε επιστήμη, όχι μόνο ένας δημοσκόπος– όταν βλέπει στα στοιχεία του κάτι υπερβολικό, κάτι ακραίο, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ, ανθρώπινο είναι να θεωρεί ότι κάπου έχει γίνει ένα λάθος. Αυτό είναι ένα σκέλος. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι εδώ και 5 χρόνια οι δημοσκοπήσεις είναι σάκος του μποξ. Και τις 20 μονάδες τις είχαμε δει μέσα στην 4ετία, θυμάστε, στη μισή θητεία της κυβέρνησης. Έπεφτε λοιπόν το μισό πολιτικό σύστημα πάνω στις δημοσκοπήσεις και μας λοιδορούσαν, μας απειλούσαν με εισαγγελείς και μας έλεγαν ότι είμαστε μέρος του συστήματος που τα κάνουμε όλα για να κρύψουμε την υπεροχή του ΣΥΡΙΖΑ και να βγάλουμε πλαστά στοιχεία», είπε χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της Pulse, Γιώργος Αράπογλου, παρουσιάζοντας στην Καθημερινή μία πρώτη ανάγνωση του εκλογικού αποτελέσματος, τόνισε ότι η απόκλιση οφείλεται, πράγματι, στην υπερτίμηση του ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ από αυτό που ήταν στην πραγματικότητα, θυμίζοντας ότι τον Σεπτέμβριο του 2015, είχαν υπάρξει «κατηγορίες απέναντι στις δημοσκοπήσεις ότι είχαν υποτιμήσει τον ΣΥΡΙΖΑ».

Ο επικεφαλής της Opinion Poll, Zαχαρίας Ζούπης, απαίτησε μια συγγνώμη από τον ΣΥΡΙΖΑ. «Οι δημοσκοπικές εταιρείες μέσα σε συνθήκες πλήρους κατάρρευσης του ΣΥΡΙΖΑ, με σταθερές την αυξανόμενη συσπείρωση της ΝΔ και την γρήγορη άνοδο των δυνάμεών της, ειδικά μετά το Πάσχα, και με νέα δεδομένα τις μικρές ή μεγάλες εισπράξεις σχεδόν όλων των άλλων κοινοβουλευτικών και βασικών εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων, διέψευσαν όσους τους επιτίθεντο διαρκώς με μοναδική εχθροπάθεια», ανέφερε σε άρθρο του.

«Οι δημοσκοπικές εταιρείες της χώρας έδειξαν "μέταλλο", αν και εργάστηκαν για άλλη μια φορά σε πλαίσιο επιθέσεων, αμφισβήτησης, εμφάνισής τους ως "εργαλεία του συστήματος". Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν άφησε στιγμή και ευκαιρία να μην επιτίθεται στις δημοσκοπικές εταιρείες, να μη τις παρουσιάζει ως πουλημένες, να επικαλείται ανοησίες περί χρησιμοποίησης ακόμα και predator με αποτέλεσμα να "φοβούνται οι ψηφοφόροι του", συχνά δε κάποιες από τις δημοσκοπικές εταιρείες προπηλακίστηκαν σε πρωτοσέλιδα φιλικών εντύπων» σημείωσε.

«Πριν το 2019 μας απειλούσαν με εισαγγελείς. Μετά την ήττα με 8,5% ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε συγγνώμη με ένα sms στο κινητό του τότε Προέδρου του ΣΕΔΕΑ. Τώρα, μετά την διάψευση κάθε ισχυρισμού, μετά την δικαίωση των ευρημάτων των εταιρειών δημοσκοπήσεων δεν χρωστάνε κάποιοι από το ΣΥΡΙΖΑ μια συγγνώμη, αλλά και δέσμευση ότι όλη αυτή η αθλιότητα θα σταματήσει;» διερωτήθηκε ο κ. Ζούπης. 

Για το «κλίμα τρομοκρατίας» κατά των εταιριών δημοσκοπήσεων μίλησε και ο Στράτος Φαναράς της Metron Analysis και τόνισε πως «δεν ήταν σε θέση να κάνουν τη δουλειά τους, αφού βρίσκονται διαρκώς υπό την απειλή του ΣΥΡΙΖΑ». «Είμαι ο άνθρωπος που υπέστη τη μεγαλύτερη επίθεση γιατί τολμούσε να δώσει τη μεγαλύτερη διαφορά. Αυτό είναι λοιπόν ένα πρόβλημα Δημοκρατίας και όχι δημοσκοπήσεων. Και ο νόων νοείτο», ανέφερε στο MEGA ο πρόεδρος της Metron Analysis.

«Το exit poll δίνεται σε δύο ανακοινώσεις, η μια στο 80% με στοιχεία ως τις 16.30. Τότε, υπήρχε ένας γενικευμένος ψίθυρος, σχετικά με αυτά που θα πάθουμε, λόγω της μεγάλης διαφοράς. Από πριν, υπήρχε ένα γενικότερο κλίμα πως η διαφορά που έδινε το exit poll, δεν υπάρχει. Στα τελικά στοιχεία, η διαφορά διευρύνθηκε. Στο 100% το πάνω όριο της Νέας Δημοκρατίας ήταν 41,5% και το κάτω όριο του ΣΥΡΙΖΑ 23,5%» είπε μεταξύ άλλων ο κ. Φαναράς.

«Υπήρχαν απειλές από τον ΣΥΡΙΖΑ. Για παράδειγμα, έλεγαν πως σήμερα θα είχαν εγκατασταθεί εισαγγελείς στη Metron Analysis. Η τάση του ΣΥΡΙΖΑ είναι να ενισχύεται τις τελευταίες ώρες. Εκεί μπορεί να χάσουμε 1-2%. Η συζήτηση ήταν πως θα μας πάρουν το κεφάλι επειδή δεν υπάρχει διαφορά. Τώρα θέλουν να μας το πάρουν επειδή η διαφορά ήταν μεγάλη. Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα» πρόσθεσε.