Η ευθύνη των πολιτών μετά από μια μεγάλη εκλογική διαφορά: 5 σημεία προσοχής

Όταν το πρώτο κόμμα εκλέγεται με πολύ υψηλό ποσοστό και μεγάλη διαφορά από την αξιωματική αντιπολίτευση, είναι λογική και κατανοητή η χαρά όσων το ψήφισαν. Το κλίμα ευωχίας, όμως, δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε απάθεια και εφησυχασμό. Τώρα είναι η κρίσιμη στιγμή που πρέπει όλοι να φερθούμε ως πολίτες κι όχι μόνο ως ψηφοφόροι ή οπαδοί. Ο ρόλος των ΜΜΕ, της αντιπολίτευσης, αλλά και όλων των ψηφοφόρων – και αυτών που ψήφισαν ΝΔ - είναι πολύ σημαντικός: πρέπει να παραμείνουν ενεργοί στην πολιτική διαδικασία, να ενημερώνονται και να συμμετέχουν, για να διασφαλίσουν ότι τηρούνται οι αρχές του Κράτους Δικαίου. Η απουσία αξιόπιστης αξιωματικής αντιπολίτευσης, ρόλο, που όπως αποδείχτηκε, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να τιμήσει, θα μπορούσε να οδηγήσει την οποιαδήποτε κυβέρνηση σε οίηση, αίσθηση παντοδυναμίας και τάση να αγνοήσει τους κανόνες του παιχνιδιού – δηλαδή τους κανόνες της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Υπάρχουν μερικά πολύ συγκεκριμένα σημεία, που καλό θα ήταν να προσέξουμε, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι η Δημοκρατία μας δεν είναι μόνο μια γιορτή κάθε 4 χρόνια, αλλά ένα πολίτευμα που λειτουργεί προς όφελος όλων, μειώνει τις ανισότητες και αντιμετωπίζει με όρους ισοτιμίας κάθε πολίτη. Τα σημεία αυτά, που χρήζουν προσοχής είναι:

Ελλιπείς έλεγχοι και θεσμικά αντίβαρα: Μια κυβέρνηση για την οποία, έτσι κι αλλιώς, τα όρια μεταξύ κόμματος και κράτους δεν ήταν ξεκάθαρα, μπορεί εύκολα να διολισθήσει σε πιο αυταρχικές τάσεις και μειωμένη λογοδοσία.

Περιορισμένη δημόσια συζήτηση και ανάπτυξη εποικοδομητικών διαφωνιών για κρίσιμα θέματα: Όταν υπάρχει αντίλογος και τεκμηριωμένη βιώσιμη εναλλακτική σε μία πρόταση πολιτικής, τότε η πολιτική αυτή βελτιώνεται και συμπεριλαμβάνει στην εφαρμογή της, την οπτική περισσότερων πολιτών και διαφορετικών κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων. Ακόμα κι αν δεν υιοθετηθεί η εναλλακτική, θα έχει καταφέρει να «γυμνάσει» την αρχική ιδέα της κυβέρνησης και να την βελτιώσει.

Απουσία τεκμηρίωσης των πολιτικών: Μια κυβέρνηση με ισχυρή εντολή μπορεί να τείνει να προωθήσει πολιτικές χωρίς ενδελεχή έλεγχο ή εξέταση των πιθανών απρόβλεπτων συνεπειών. Οι πολίτες θα πρέπει να είναι προσεκτικοί για πολιτικές που μπορεί να παραβιάζουν τα ατομικά δικαιώματα, να ωφελούν δυσανάλογα ορισμένες ομάδες ή να μην έχουν μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

Μειωμένη λογοδοσία: Μια κυβέρνηση με αίσθηση παντοδυναμίας μπορεί να μην νοιώθει την ανάγκη να είναι διαφανής. Είναι σημαντικό τα ΜΜΕ να μην αναπαράγουν δελτία τύπου των υπουργείων μόνο, αλλά να οξύνουν την κριτική σκέψη των πολιτών και να καθιστούν την κυβέρνηση υπόλογη για τις πράξεις και τις πολιτικές της.

Αυξημένος κίνδυνος διαφθοράς: Η έλλειψη αποτελεσματικής αντιπολίτευσης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαφθοράς και κατάχρησης εξουσίας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να εξαρτάται η αποφυγή της διαφθοράς από την καλή πρόθεση και το ηθικό ανάστημα των προσώπων. Πρέπει να υψωθούν θεσμικά αναχώματα, όπως είναι πχ το ΑΣΕΠ και η Διαύγεια, ώστε ακόμα κι αν βρεθεί σε θέση εξουσίας κάποιος που θέλει να εκμεταλλευτεί την εξουσία προς ίδιο όφελος, να μην μπορεί να το κάνει γιατί θα συναντήσει τα θεσμικά εμπόδια.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, γιατί χρειαζόμαστε:

Α. Πολυφωνία στον Τύπο και ανεξάρτητα ΜΜΕ που θα παρουσιάζουν πληθώρα απόψεων, ώστε να ενεργοποιηθεί ξανά, μετά την δεκαετή κρίση που μούδιασε τα αντανακλαστικά μας, η όρεξη που έχουμε εμείς οι Έλληνες, να συζητάμε εξαντλητικά, κάθε τι που μας αφορά στην πολιτική.

Β. Μια ισχυρή, σοβαρή, θεσμική αντιπολίτευση. Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής έχει δείξει τη σοβαρότητά του. Έχει συγκροτημένη και τεκμηριωμένη άποψη για το πως πρέπει να κυβερνηθεί η χώρα και δεν παρασύρεται σε ανέξοδα φτηνά κατηγορώ. Επιμένει στα ουσιώδη και πιέζει την κυβέρνηση να λογοδοτήσει για τις πράξεις της.

Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την πορεία της Δημοκρατίας στη χώρα που τη γέννησε. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι η Δημοκρατία δεν είναι reality show με έναν νικητή, εφετζίδηκες φιγούρες μεταξύ των παικτών και συνθήματα. Είναι πεδίο διασταύρωσης ιδεών, επιχειρημάτων και προτάσεων. Και σε όλα αυτά, έχουμε λόγο κάθε μέρα – όχι μόνο κάθε 4 χρόνια.