Βρες τον χαμένο σου ορθολογισμό

Μέσα στην ένταση της αντιπαράθεσης των τηλεοπτικών σποτ, των βίντεο στο TikTok και των συνεντεύξεων των πολιτικών αρχηγών σε πρωινάδικα, μεσημεριανάδικα και late-night shows, μένει άραγε χώρος για να σκεφτούμε τα προγράμματα και τις προτάσεις των κομμάτων και το πόσο κοντά ή μακριά είμαστε από το καθένα; Εμφατικά όχι. Η προεκλογική περίοδος έχει αναλωθεί σε προσωπικές επιθέσεις σε βάρος του ενός ή του άλλου αρχηγού και σε εικασίες για μετεκλογικές συνεργασίες που άλλοτε δεν στηρίζονται από τα μαθηματικά και άλλοτε δε στηρίζονται από τις εκφραζόμενες δημοσίως πολιτικές επιδιώξεις. Συζητούμε για τις εκλογές ωσάν να είναι τηλεοπτικό σίριαλ και το μόνο που μετρά είναι το να αποκαλυφθεί ο «κακός ήρωας», να θριαμβεύσει «ο καλός ήρωας» και να δούμε τι θα γίνει παρακάτω στην πλοκή. Όμως οι εκλογές είναι η ευκαιρία να ψάξουμε με τον εαυτό μας ποια πράγματα θέλουμε να αλλάξουν στη δημόσια ζωή και στη συνέχεια να εντοπίσουμε ποιος είναι εκείνος που συμφωνεί με τις δικές μας προτεραιότητες και σκέψεις. Αυτή η αναζήτηση δεν ευνοείται από τον τρόπο που διεξάγεται η προεκλογική αντιπαράθεση αυτήν τη στιγμή.

Δεν είναι και μια εύκολη αναζήτηση πάντως. Κάποιος θα πρέπει να αναζητήσει τις λεπτομερείς θέσεις των κομμάτων σε μια πλειάδα ζητημάτων και στη συνέχεια να υπολογίσει τη συνολική απόστασή του από κάθε κόμμα επί πολλών διαστάσεων. Γιατί είναι πιθανό να συμφωνείς με κάποιο κόμμα σε ζητήματα διαχείρισης της οικονομίας, για παράδειγμα, αλλά όχι σε ζητήματα δικαιωμάτων. Ο εντοπισμός των πληροφοριών, αλλά και ο μαθηματικός και λεπτομερής υπολογισμός των αποστάσεων δεν είναι εύκολος. Για αυτό και εδώ και περίπου δεκαπέντε χρόνια σχεδιάζονται και λειτουργούν οι ηλεκτρονικοί σύμβουλοι ψήφου, δηλαδή διαδικτυακές πλατφόρμες που δίνουν την ευκαιρία στον κάθε ψηφοφόρο να συμπληρώσει τη θέση του σε 20-25 ζητήματα και στη συνέχεια του δίνουν και οπτικά και μαθηματικά τον βαθμό συνάφειας των δικών του θέσεων με τις θέσεις κάθε κόμματος, οι οποίες έχουν κωδικοποιηθεί προηγουμένως από ειδικευμένους ερευνητές. Του λένε δηλαδή ότι βάσει των απαντήσεών σου, έχεις 60% επικάλυψη με το Κόμμα Α και 45% με το Κόμμα Β ή ότι δεν έχεις καμία επικάλυψη με το Κόμμα Γ. Με τον τρόπο αυτό, παρέχεται μια «συμβουλή ψήφου» υπό την έννοια ότι γνωστοποιείται στον χρήστη το ποιο κόμμα είναι το πλέον κοντινό σε αυτόν ως προς έναν μεγάλο αριθμό ζητημάτων επικαιρότητας ή και βαθύτερου προσανατολισμού. Μια τέτοια πλατφόρμα είναι το www.choose4greece.com, ένα αμιγώς ακαδημαϊκό έργο που παρέχει από το 2012 τόσο την ευκαιρία να αναρωτηθούμε για τις θέσεις μας σε μια σειρά δημόσιων θεμάτων, όσο και τη σχετική πληροφορία για τις θέσεις των κομμάτων που συνήθως χάνεται υπό την ένταση της πολιτικής επικοινωνίας.

Και για να προλάβω τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Και αν το κόμμα που ψηφίσαμε δεν είναι αυτό που θα προκύψει να είναι το κοντινό μας; Η πρώτη μας αντίδραση είναι να θεωρήσουμε ότι η εφαρμογή δεν είναι σωστά σχεδιασμένη ή ότι είναι κατευθυνόμενη. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μια καθαρή ή και επαναλαμβανόμενη επιλογή μας δεν είναι ερμηνεύσιμη με όρους θεματικής εγγύτητάς τους με το κόμμα που στηρίζουμε. Και είναι λογική η άρνηση αυτή γιατί συνεπάγεται την έμμεση παραδοχή ότι η ψήφος τους είναι ανορθολογική. Δηλαδή είναι συναισθηματική ή και προϊόν πολιτικής απάτης. Και κανείς δεν θέλει να παραδεχθεί ούτε ότι είναι συναισθηματικά φορτισμένος, ούτε ότι εξαπατήθηκε. Συμβαίνει όμως συχνά γιατί ο τρόπος που αντιπαρατίθενται τα κόμματα ευνοεί τη συναισθηματική έξαρση και τις αναφορές σε πρόσωπα και χαρακτήρες. Το www.choose4greece.com πρωτοπορεί γιατί δίνει και την εικόνα της ψήφου που επιλέγουν άλλοι χρήστες που έχουν δώσει τις ίδιες τοποθετήσεις με εσένα στα ζητήματα και υπό αυτήν την έννοια προσφέρει μια ακόμα πληροφορία σχετικά με τις αποφάσεις ψήφου που παίρνουν οι πολιτικοί σου συγγενείς. Και εκεί μπορεί κανείς να πέσει πάνω σε άλλες εκπλήξεις. Σε κάθε περίπτωση, η αναζήτηση της θέσης μας στα ζητήματα του δημόσιου βίου είναι απολύτως απαραίτητη πριν φτάσουμε στην κάλπη της Κυριακής.