Μητσοτάκης vs Τσίπρας: Ποιος νίκησε στη μάχη του TikTok

Αν πρέπει να κρατήσουμε δύο πράγματα από την προεκλογική εκστρατεία που διανύει τα τελευταία της μέτρα, είναι δύο μοντέλα επικοινωνίας με τους πολίτες που αξιοποίησαν οι πολιτικοί αρχηγοί: ένα απολύτως παρωχημένο και ένα καινούργιο, στα όρια του αχαρτογράφητου.

Κοντολογίς, α) οι ανοιχτές πολιτικές συγκεντρώσεις, στις οποίες συγκέντρωσαν ελάχιστο κόσμο και κάθε σύγκριση με το παρελθόν βαίνει εις βάρος τους και β) η χρήση του TikTok, ενός social media με τεράστια απήχηση στη νέα γενιά, αλλά και ιδιαιτερότητες μιας και υπήρχε ο κίνδυνος να προκύψει μία εικόνα διόλου κολακευτική.

Οι ανοιχτές συγκεντρώσεις, εκτός από κάποιες αδιάφορες αναφορές των αρχηγών στο «τεράστιο πλήθος» κι ούτω καθεξής, είχαν έναν ρόλο: Να προσφέρουν οπτικοακουστικό περιεχόμενο (content δηλαδή, όπως λέγεται στη γλώσσα των social media) για χρήση από τα επιτελεία των κομμάτων, κυρίως στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η μάχη γίνεται με σύγχρονα μέσα, η ταχύτητα είναι μεγάλη κι αν αργήσεις, ίσως χάσεις.

Και οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές, Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας, επιδίωξαν να κερδίσουν ό,τι περισσότερο μπορούσαν. Οι νέοι ψηφοφόροι, που απέκτησαν δικαίωμα ψήφου την τελευταία τετραετία, υπολογίζονται σε περίπου 430.000. Πρόκειται για εκπροσώπους μίας γενιάς που έχει μεγαλώσει σε συνθήκες αλλεπάλληλων κρίσεων και εκτιμάται πως επιδεικνύουν μία αρνητική, αν όχι μηδενιστική στάση απέναντι στον πολιτικό κόσμο.

Αυτοί οι άνθρωποι, κατ' αρχάς πρέπει να προσέλθουν στην κάλπη. Τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιο «το βουνό και ο Μωάμεθ». Εφόσον οι νέοι τους αποφεύγουν, πήγαν εκείνοι στους νέους.

Το TikTok θεωρείται το ΜΚΔ που μαγνητίζει τους πιτσιρικάδες – στις αρχές του 2023 ξεπέρασε τα τρία εκατομμύρια χρήστες ηλικίας 18 ετών και άνω στην Ελλάδα. Μητσοτάκης και Τσίπρας έφτιαξαν προφίλ στο TikTok, κινδυνεύοντας –όπως έλεγαν διάφοροι 20άρηδες– να αγγίξουν, αν όχι να ξεπεράσουν τα όρια του cringe. Τελικά, μάλλον πήγαν καλά, πέρασαν τον πήχυ: Αμφότεροι προσέλκυσαν έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων, πέτυχαν πολλές χιλιάδες views στα βίντεό τους και κατ' επέκταση στα μάτια των νέων που τους αντιλαμβάνονται ως απόμακρους άρχοντες, κλεισμένους σε πύργους. Φάνηκαν, λοιπόν, ανθρώπινοι. Αυτό συνιστά επιτυχία και για τους δύο.

Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που προηγήθηκε στη δημιουργία προφίλ στο TikTok, όσο και ο Αλέξης Τσίπρας που ακολούθησε, έμοιαζαν να το διασκεδάζουν. Να αφήνονται (μπορεί αυτή να ήταν και η συμβουλή του επικοινωνιακού επιτελείου, αλλά και οι δύο τα κατάφεραν) και να μιλάνε απλά και πιο άμεσα, σαν να απευθύνονται σε φίλους τους, αλλά ταυτόχρονα περνούσαν τα μηνύματά τους. Ο κ. Μητσοτάκης απαντούσε σε ερωτήματα νέων, έδειχνε χαριτωμένα περιστατικά από τις περιοδείες του, εικόνες από το Μαξίμου με τον Πίνατ (τον πρώην αδέσποτο σκύλο) και δεν έκρυβε ακόμα και τα σαρδάμ του. Ο κ. Τσίπρας έπιανε κουβέντα με νέους, έμοιαζε άμεσος, προσπαθούσε να δώσει ατάκες. Τα βίντεό τους συγκέντρωσαν χιλιάδες views.

Συμπερασματικά, σε αυτή την προεκλογική περίοδο, η πολιτική επικοινωνία μπήκε σε νέο επίπεδο – ο πολιτικός από... καλοχαιρέτας, έγινε (και) tiktokερ. Οι δύο βασικοί μονομάχοι έδειξαν τον δρόμο, που αναμένεται να ακολουθήσουν και όλοι οι άλλοι.

Προς ασύγχρονο follow-up στο TikTok

«Και ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Αλέξης Τσίπρας τα πήγαν αρκετά καλά, στο πλαίσιο του στόχου που φαίνεται να είχαν θέσει: Να τραβήξουν δηλαδή την προσοχή των νέων σε αυτή τη διαδικασία που λέγεται εκλογές, βάζοντας τους εαυτούς τους στη διαδικτυακή πλατεία που αυτοί συχνάζουν. Ενδεικτικό ήταν το "απολογητικό" ύφος –θα έλεγε κανείς– των videos που ανέβασαν και οι δυο μετά το debate, όσον αφορά τη διαδικασία αυτού», σημειώνει ο Φλόρεντς Τσελάι, σύμβουλος στρατηγικής και μηχανικής δεδομένων.

Και προσθέτει:

• «Ο μεν Κυριάκος Μητσοτάκης, ξεκινώντας από θέση ισχύος εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα του “backstage” της εξουσίας (πλάνα από το Μέγαρο Μαξίμου) και να pitchάρει επιτεύγματα, όπως το πρόγραμμα “Σπίτι μου” και την αύξηση του κατώτατου μισθού.
• Ο δε Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να κεφαλαιοποιήσει το όποιο αντι-Μητσοτάκης κλίμα θεωρεί ότι υπάρχει. Είναι ενδεικτικό το πόσες φορές εμφανίζεται το “Μητσοτάκης” στις αναρτήσεις του. Απο το αντι-ΣΥΡΙΖΑ του Facebook, δηλαδή, πήγαμε στο αντι-Μητσοτάκης του TikTok. Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι ο κ. Τσίπρας φαίνεται να δείχνει το πώς θα γίνεται το “πολιτικό hard rock” στο άμεσο μέλλον. Δηλαδή μετά από μια σύγκρουση (π.χ. debate), το όποιο follow-up θα γίνεται στο TikTok ασύγχρονα. Στην επόμενη Βουλή περιμένω ότι αυτό θα ενταθεί.

»Αυτά στο κομμάτι της μετα-ανάλυσης.

»Στο θέμα της ουσίας, όμως, θεωρώ πως δεν μίλησαν με βάθος. Ανέφεραν μεν κάποια αποσπασματικά ζητήματα, αλλά δεν φάνηκε να υπάρχει κάποιο πλάνο. Πώς θα μπορούσαμε άλλωστε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό σε μια γενικά “ρηχή” προεκλογική περίοδο; Τονίζω ξανά ότι στόχος τους φαίνεται να ήταν να τραβήξουν την προσοχή των νέων. Όχι να κάνουν ουσιώδες political discourse. Θεωρώ όμως ότι αξίζει να σημειωθεί η περίπτωση Δημήτρη Κουτσούμπα: η όποια απήχηση φαίνεται να είναι πρωτίστως οργανική και οφείλεται κυρίως στο πρόσωπο. Αν δούμε κάποια έκπληξη στα ποσοστά του ΚΚΕ, θα οφείλεται εν πολλοίς στο διαδικτυακό προφίλ Κουτσούμπα την τελευταία διετία».

Ζητήσαμε από νέους ανθρώπους να αξιολογήσουν το πώς πήγαν οι δύο πολιτικοί αρχηγοί στη μάχη του TikTok.

«Θέλουμε ουσιαστικές προτάσεις και αλλαγές»

«Λίγες ημέρες πριν τις εκλογές είδαμε τους αρχηγούς των δύο μεγαλύτερων κομμάτων να προσπαθούν με τον τρόπο τους να προσεγγίσουν τους νεότερους ψηφοφόρους μέσα από το TikTok.

»Θεωρώ ότι είναι μια προσπάθεια να δείξουν στο κοινό με τη διαχρονικά μεγαλύτερη αποχή, πως η πολιτική δεν είναι κάτι τόσο μακριά από αυτούς. Με τη χρήση μιας τόσο άμεσης πλατφόρμας έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τις πιο ανθρώπινες-προσωπικές πλευρές τους, να δούμε ποιος μπορεί όντως να έρθει κοντά στους νέους και να ταυτιστεί μαζί του.

»Ένα πράγμα που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, είναι πως ο κ. Τσίπρας προσπαθεί, με boomer χιούμορ και με τσιτάτα συνθήματα, να προσεγγίσει μια νεολαία που πλέον δεν πείθεται από αυτά και θέλει να δει ουσιαστικές προτάσεις και αλλαγές. Η γενιά μας δεν θέλει συζητήσεις για γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν καν οι περισσότεροι από εμάς γεννηθούμε.

»Από την άλλη, μέσα από το profile του Πρωθυπουργού είδα άμεσες απαντήσεις που του έκαναν άτομα στην ηλικία μου και εκτίμησα την ξεκάθαρη στάση του χωρίς “ναι μεν, αλλά...” Θεωρώ πως η πολιτική εκστρατεία στην Ελλάδα έχει μείνει αρκετά στάσιμη και βήματα όπως η χρήση του TikTok και των υπόλοιπων social media είναι προς τη σωστή κατεύθυνση».

Ματθαίος Ντούτσης, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ, 22 χρονών

«Στους νέους δεν μιλούν τα views ή τα τσιτάτα»

«Η πολιτική τις τελευταίες δύο δεκαετίες (για τις οποίες μπορώ να μιλήσω) φαντάζει ως κάτι ξένο και απόμακρο για τους νέους στη χώρα. Πολλοί ηγέτες προσπάθησαν να “κάτσουν με τη νεολαία”, αλλά δεν τα κατάφεραν μέχρι που εμφανίστηκε το ΤikΤok. Όπως το Twitter και το Telegram χρησιμοποιούνται για τη γρήγορη μετάδοση της πληροφορίας, έτσι και το TikTok χρησιμοποιείται για τον ίδιο λόγο, αλλά για (κυρίως) νεανικό κοινό.

»Υπό τα δύο παραπάνω η πολιτική κόντρα έχει μεταφερθεί στο μέσο, θέλοντας και οι δύο πλευρές, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, να επικοινωνήσουν τα δικά τους μηνύματα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπαθεί μέσα από το χιούμορ να σπάσει την εικόνα ενός αποστειρωμένου πρωθυπουργού και να επικοινωνήσει στη νεολαία, με ένα απλό scroll, τις όποιες επιτυχίες της κυβέρνησης, το οποίο απέτυχε να γίνει από τα mainstream media. Από την άλλη, ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται να έχει βάλει ένα μεγάλο στοίχημα με τον εαυτό του: Να περάσει τα συνθήματα του κόμματος του στους νέους – κάτι που δεν ταιριάζει στην ένταση του μέσου.

»Ως συμπέρασμα, πιστεύω ότι οι περισσότεροι νέοι είχαν ήδη αποφασίσει τι θα ψηφίσουν στις εκλογές πριν οι δύο αρχηγοί ανοίξουν TikTok. Στους νέους δεν μιλούν τα views ή τα τσιτάτα αλλά οι πράξεις».

Κωνσταντίνος Κωστόγιαννης, Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 23 ετών