«Το 'χουν» οι πολιτικοί με το Tik Tok;

Ήταν το μακρινό 1967 όταν ο Χέρμπερτ Μάρσαλ Μακ Λούαν, φιλόσοφος που έγινε «must» για τη διανόηση τα επόμενα χρόνια, διατύπωνε το περίφημο αξίωμα πως «το μέσο είναι το μήνυμα». Αυτό που εννοούσε τότε, το οποίο σήμερα τον κάνει να ακούγεται σαν ένας προφήτης του Ίντερνετ και των σόσιαλ μίντια, ήταν πως το περιεχόμενο ενός μηνύματος καθορίζεται από την τεχνολογία που χρησιμοποιείται για τη διάδοσή του. 

Ο ίδιος είχε στο μυαλό του την τηλεόραση. Αλλά ακούγεται το ίδιο επίκαιρη μια άλλη φράση του: «Καθορίζουμε τα εργαλεία μας, αλλά στη συνέχεια τα εργαλεία αυτά καθορίζουν εμάς». 

Δύο εβδομάδες απέμειναν μέχρι να στηθούν οι κάλπες και οι πολιτικοί επιστρατεύουν κάθε πρόσφορο μέσο για να στείλουν τα μηνύματά τους στους ψηφοφόρους, δίνοντας φυσικά έμφαση στους νέους, μία «δεξαμενή ψηφοφόρων» με αχαρτογράφητες προθέσεις μπροστά στην κάλπη.

Μπορεί το Tik Tok  όχι μόνο να μην υπήρχε πριν από 50 χρόνια αλλά και να μην ήταν καν διαδεδομένο στις εκλογές του 2019. Σήμερα όμως φαίνεται ότι αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τους υποψηφίους. Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας φαίνεται να ποντάρουν πολύ σε αυτό. Πώς αλλιώς, άλλωστε, μπορεί να ερμηνευτεί η έντονη, προεκλογική παρουσία τους στο δημοφιλές μέσο; 

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Ελεονώρα Μελέτη ότι έχει απαγορεύσει στους υπουργούς του να έχουν την εφαρμογή στο κινητό τους, κάτι που ακολουθεί και ο ίδιος. Η παρουσία του, όμως, στο Tik Tok είναι καθημερινή. Μετρά πάνω από 140.000 ακόλουθους. «Το TikTok είναι ένα εργαλείο με πολύ μεγάλη δύναμη, αλλά γεννά και πολλά ερωτήματα. Στο υπουργικό συμβούλιο έχω απαγορεύσει να έχουν την εφαρμογή. Ούτε εγώ την έχω στο κινητό μου. Είναι εντυπωσιακό πόσοι νέοι άνθρωποι βλέπουν και γίνονται δέκτες μέσα από το TikTok. Και είναι ένας τρόπος για να επικοινωνήσουμε μαζί τους, όχι μόνο για να μας ακούν, αλλά κυρίως για να τους ακούσουμε» έχει δηλώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. 

Πριν από λίγες ημέρες, εγκαινίασε μία σειρά από βίντεο στo Tik Tok, παρουσιάζοντας τα παρασκήνια από σταθμούς της προεκλογικής του περιοδείας. 

Και ο Αλέξης Τσίπρας είναι ενεργότατος στο Tik Tok. Εκεί επιλέγει να «ποστάρει» τα διαφορετικά, τα αστεία, τις ατάκες που του λένε οι πολίτες στους διάφορους σταθμούς της προεκλογικής του εκστρατείας. O πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία έχει πάνω από 62 χιλιάδες ακόλουθους. 

O Νίκος Ανδρουλάκης μέσα από το Tik Tok έχει επιλέξει να φωτίζει πλευρές και στιγμές από την προεκλογική του εκστρατεία. Μετρά περισσότερους από 11.000 ακόλουθους. 

«Αίσθηση» στο Tik Tok έχει προκαλέσει ο λογαριασμός της Ντόρας Μπακογιάννη. Το «Dora Tok» ή «η πιο trendy γιαγιά του Tik Tok... όπως λένε και τα εγγόνια μου», δημιούργησε τον λογαριασμό της μόλις στα τέλη Απριλίου και στο πρώτο της βίντεο επέλεξε να προσφέρει «σοκολατάκια». 

«Διείσδυση στη δημόσια και κοινωνική σφαίρα των νέων»

Πώς, όμως, ερμηνεύεται η προεκλογική στροφή των πολιτών στο Tik Tok; Η επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης στο ΕΚΠΑ, Λαμπρινή Ρόρη, εξηγεί στην ATHENS VOICE ότι πρόκειται για «μια προσπάθεια διείσδυσης στη δημόσια (και κοινωνική) σφαίρα των νέων, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται με τα σημερινά δεδομένα, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμα και εάν μας φαίνεται άλλος πλανήτης το μέσο και ο τρόπος που οι νέοι επικοινωνούν σε αυτό, νομίζω ότι είναι σωστή επιλογή, αρκεί να μην περιορίζεται στις προεκλογικές εκστρατείες, γιατί αποπνέει ψηφοθηρία. Δείχνει προσαρμοστικότητα, ευελιξία, στοιχεία που οι πολιτικοί οφείλουν να έχουν, όχι μόνο για να δίνουν αποτελεσματικά μηνύματα, αλλά και για να παίρνουν». 

Πρέπει, λοιπόν, τα βίντεο των πολιτικών στο Tik Tok να είναι πιο ανάλαφρα, πιο αστεία και άλλοτε πιο προκλητικά, όπως έχουμε συνηθίσει το περιεχόμενο στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης; «Ο πολιτικός λόγος των υποψηφίων, όσο πρέπει να προσαρμόζεται στις αποχρώσεις του Tik Tok, άλλο τόσο δεν μπορεί να είναι αντιφατικός με το "συμβατικό" πολιτικό λόγο και style τους. Ο ξύλινος λόγος της εποχής που η πολιτική επικοινωνία κινούταν μόνο από τον πομπό προς τον δέκτη έχει αλλάξει. Επίσης, το ενδιαφέρον για τις μεγάλες συγκεντρώσεις και τα panels των κατασκευασμένων εντάσεων είτε δεν υπάρχει, είτε υπάρχει και εξαντλείται πολύ εύκολα, ειδικά στα νεανικά κοινά, ενώ τις περισσότερες φορές τα κοινά των παραδοσιακών και των νέων μέσων ενημέρωσης είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Άρα ο σύγχρονος πολιτικός οφείλει να προσπαθήσει με τα μέσα της νέας γενιάς, άρα και με τους κώδικές της, όσο αυτό είναι εφικτό» σημειώνει η κ. Ρόρη. 

Η καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης του ΕΚΠΑ «κρούει το καμπανάκι» στους πολιτικούς σημειώνοντας ότι «ο τρόπος που γίνονται viral τα βίντεο μπορεί να καταστρέψει εξαιρετικά εύκολα την εικόνα των υποψηφίων, να τους αποδομήσει, να τους ακυρώσει». Μάλιστα, εξηγεί στην ATHENS VOICE ότι η προεκλογική εκστρατεία μέσω Tik Tok «διευρύνει τη σφαίρα της επικοινωνίας, κυρίως για την εικόνα των υποψηφίων και λιγότερο για τις θέσεις τους. Όταν χρησιμοποιείται στοχευμένα, μπορεί να φτάσει με επιτυχία στην άλλη πλευρά, να "δημιουργήσει" εύκολα κάποια είδηση, να πολλαπλασιάσει τη μετάδοση ενός slogan σε κοινά που αλλιώς δεν θα έφταναν. Επιτρέπει την επαφή με πολύ νέους ανθρώπους με τον τρόπο που αυτοί εύκολα μπορούν να παρακολουθήσουν». 

Η Λαμπρινή Ρόρη διατηρεί τις αμφιβολίες της για το εάν τελικά οι προεκλογικές εκστρατείες των πολιτικών μέσω των social media αφήνουν το ψηφιακό τους αποτύπωμα. «Υπάρχει μεγάλη διακύμανση και στην προσπάθεια που κάνουν να προσαρμοστούν στις επιταγές του μέσου, αλλά και στη συχνότητα της μετάδοσης βίντεο. Υπάρχει "ρεύμα" εισόδου τους τελευταίους μήνες, εν όψει βουλευτικών εκλογών. Κάποιοι απλά αναμεταδίδουν στιγμές από τις προεκλογικές τους εκστρατείες, κάποιοι –λιγότεροι– φτιάχνουν βίντεο άμεσης απεύθυνσης στους νέους ειδικά για το μέσο αυτό σε καθημερινή βάση, δείχνοντας πιο προσωπικές στιγμές, κάνοντας αστεία... Μπορεί να μην «το έχουν» απαραίτητα, αλλά οι βασικοί πρωταγωνιστές φαίνεται ότι μαθαίνουν γρήγορα. Το κρίσιμο είναι ότι δεν γνωρίζουμε στην πραγματικότητα την επιρροή αυτής της παρουσίας των πολιτικών αρχηγών στους νέους, κατά πόσο δηλαδή τους προσέχουν, εάν θα έχει αντίκτυπο, εάν ναι, κατά πόσο θα είναι θετικός, κατά πόσο αρνητικός, αλλά και τί μένει τελικά από τα βίντεο αυτά στους παραλήπτες. Είναι τόσο μεγάλη η ποσότητα των βίντεο, εικόνων και μηνυμάτων που προβάλλονται, που η παρουσία των πολιτικών αρχηγών στο παρά πέντε των εκλογών μπορεί να μην αφήνει κανένα αποτύπωμα» καταλήγει η κ. Ρόρη. 

 Μόνο σίγουρο, ότι μέχρι τις εκλογές της 21ης Μαΐου δεν θα είναι και λίγα τα βίντεο που θα ξεπηδούν στο feed μας στο Tik Tok.