Εκλογές 2023: Πώς η αρνητική ψήφος μπορεί να καταστεί μπούμερανγκ για την ίδια τη Δημοκρατία
Έχουν περάσει σχεδόν 2.500 χρόνια από την εποχή που οι Αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν υποτιμητικά ως «ιδιώτη» τον πολίτη που δεν μετείχε στα κοινά.
Στη σύγχρονη εποχή, από την μεταπολίτευση τουλάχιστον και για πολλά χρόνια, η αποχή ήταν όρος άγνωστος στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Όπως και η αρνητική ψήφος. Φύσει πολιτικοποιημένος λαός, περάσαμε όλα τα στάδια του φανατισμού. Ωστόσο, σταδιακά, για μια σειρά από λόγους που δεν είναι τις παρούσης να αναλύσουμε, περάσαμε από τα «μπλε» και «πράσινα» καφενεία, στην διεθνή θεωρία του Φράνσις Φουκουγιάμα περί του τέλους των ιδεολογιών (μετά και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του τότε διπολικού κόσμου), στην αυγή του 21ου αιώνα.
Για να φτάσουμε στην κρίση του 2009, οπότε γιγαντώθηκε η απογοήτευση, η οποία μετουσιώθηκε σε πολλές μορφές: Από την ακραία «αντισυστημική» λεγόμενη ψήφο, τον άκρατο λαϊκισμό μέχρι την αποχή και την άρνηση. Με αποκορύφωμα τις εκλογές του 2012, οπότε και συνέβησαν τεκτονικές αλλαγές και πρωτοφανής κατάρρευση του μέχρι πρότινος ισχυρού δικομματισμού όπως τον ξέραμε. Τότε, θυμίζω, τα τρία πρώτα κόμματα είχαν συγκεντρώσει όλα μαζί λίγο πάνω από 48%. Ποσοστό που έπαιρνε ως τότε μόνο του το πρώτο κόμμα. Οι διαχρονικές αμαρτίες του απόλυτου κομματισμού, οδήγησαν σε έκρηξη μεγάλο κομμάτι των πολιτών. Και η σταδιακή αποταύτιση των ψηφοφόρων με τα κόμματα, οδήγησε και στο φαινόμενο της αρνητικής ψήφου.
Ψηφίζω κάποιον, όχι επειδή συμφωνώ με το πρόγραμμά του, τις θέσεις του, τις ιδέες του, αλλά για να μην βγει κάποιος άλλος. Ένας ιδιότυπος οπαδισμός (απολιτίκ χουλιγκανισμό θα τον χαρακτήριζα) επικράτησε σε πολλές περιπτώσεις. Αυτοί οι απογοητευμένοι νομίζω προέρχονται από την δεξαμενή εκείνων που συνήθως στις δημοσκοπήσεις επιλέγουν τον «κανένα».
Δεν έχω ταύτιση με κάποιον, δεν θέλω διαζευκτικά διλήμματα, επιλέγω ουδέτερα ή αρνητικά. Σε αυτή την λογική, ο φόβος της επικράτησης του αντιπάλου ή η απάθεια (σε κάποιες περιπτώσεις) καθορίζουν και την ψήφο τελικά. Ένα φαινόμενο που –για να έρθω στο σήμερα– αναμένεται να το ζήσουμε και στις προσεχείς εκλογές. Η γκρίζα ζώνη παραμένει γκρίζα 3 εβδομάδες πριν τις κάλπες της 21ης Μαΐου.
Η τραγωδία των Τεμπών σίγουρα έπαιξε ένα ρόλο στην γενική οργή και απογοήτευση, αλλά δεν είναι η μόνη αιτία. Το δίλημμα που βάζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ξεκάθαρο και σαφές: Ή εγώ ή ο Τσίπρας. Στο δίλημμα αυτό εκτιμώ ότι θα ανταποκριθούν θετικά οι πολίτες υπέρ Μητσοτάκη, παρ' όλες τις ενστάσεις που μπορεί να διατυπώσουν κάποιοι για επιμέρους πτυχές της διακυβέρνησης της ΝΔ σφάλματα, αστοχίες και παραλείψεις. Η μεγάλη εικόνα είναι αυτή: Πρωθυπουργός Μητσοτάκης ή πρωθυπουργός Τσίπρας. Αυτοδύναμη κυβέρνηση ΝΔ ή παραλυτικές κυβερνήσεις συνεργασίες με θολά διακυβεύματα και προτάγματα και πρωθυπουργούς άγνωστους Χ;
Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν θα δούμε και αρνητική ψήφο στην κάλπη. Κάποιοι θα επιλέξουν να τιμωρήσουν ένα κόμμα ή ένα πρόσωπο, επιλέγοντας το αντίπαλο δέος. Στη λογική το μη χείρον βέλτιστο. Και εδώ, θέλω να σας πω, βγάζοντας τα κομματικά γυαλιά, ως συνειδητά πολιτικοποιημένη από τα νεανικά μου χρόνια, αυτή η επιλογή δεν προσφέρει στη Δημοκρατία. Της αφαιρεί. Το οξυγόνο της Δημοκρατίας είναι ο πλουραλισμός, η πολυσυλλεκτικότητα ιδεών, το θετικό πρόσημο, όχι το αρνητικό. Η επιλογή πρέπει να είναι συνειδητή, βάσει ιδεών, προγραμματικών θέσεων και αξιοσύνης προσώπων. Αλλιώς, η αρνητική ψήφος μπορεί να καταστεί μπούμερανγκ για την ίδια τη Δημοκρατία. Θυμηθείτε την ήττα της Δημοκρατίας τη Βαϊμάρης από τον Αδόλφο Χίτλερ που ανέβηκε στην εξουσία με την ψήφο των –απελπισμένων– Γερμανών. Θυμηθείτε, πιο πρόσφατα, την άνοδο του ναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής στις εκλογές του 2012 και του 2015. Φανταστείτε λοιπόν στο σήμερα, κάποιοι να θέλουν να τιμωρήσουν πχ. τη ΝΔ και να επιλέξουν Βαρουφάκη με τις Δήμητρες που η υλοποίησή του μόνο ως αστείο μπορεί να ακουστεί φυσικά, αλλά θα διακινδύνευε η πορεία της χώρας, όπως συνέβη το 2015 επί πρωθυπουργίας Τσίπρα και διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Εν κατακλείδι, η αρνητική ψήφος έχει όλες τις προϋποθέσεις να καταστεί επικίνδυνη ψήφος για την ίδια την Ελλάδα. Και η μετατροπή της σε θετική, μπορεί να γίνει μόνο με πολλή δουλειά από όλους εμάς που ασχολούμαστε με τα κοινά.
15°
