Τα περίεργα μαθηματικά του ΣΥΡΙΖΑ

Ομολογώ ότι βρήκα την αφίσα του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία εξαιρετικά διαφωτιστική. Ξέρετε με τον μαθητή που διαβάζει την υπόσχεση Τσίπρα ότι θα καταργηθεί η ελάχιστη βάση στις εισαγωγικές από  την χρονιά που διανύουμε. Επικρίθηκε, σωστά, ως μια χυδαία προσπάθεια «εξαγοράς» της ψήφου των 17ρηδων. Πιο σημαντικό όμως μου φάνηκε το πνεύμα που αποπνέει, η αντίληψη τελικά του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία: ας μη χαλάμε τις καρδιές μας, θα βολευτούμε όλοι.

Δεν περιορίζεται στην αφίσα. Αυτή η αντίληψη διαπερνά συνολικά το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι πολύ ευχάριστο στο διάβασμα. Θα αυξηθούν τα χρήματα στο 5% του ΑΕΠ, θα μειωθούν οι μαθητές ανά τάξη, θα καταργηθεί η αξιολόγηση, θα διπλασιαστούν οι καθηγητές, θα επανέλθει το «άσυλο», θα καταργηθεί η πανεπιστημιακή αστυνομία, θα αυξηθούν οι βιβλιοθήκες, θα δοθούν επαγγελματικά δικαιώματα σε όλα τα τμήματα,  θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της στέγης για τους φοιτητές. Πώς δεν τα είχαμε σκεφτεί όλα αυτά; Φυσικά ούτε κουβέντα για το πώς θα αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις ενός κόσμου που αλλάζει ραγδαία και απαιτεί εκ βάθρων ανασχεδιασμό της εκπαίδευσης. Να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της εποχής, αν θέλουμε οι επόμενες γενιές να έχουν τα εφόδια που απαιτούνται για να επιβιώσουν ακαδημαϊκά και επαγγελματικά. Γι αυτά δεν μιλάμε γιατί μπορεί να ξεβολεύαμε το ακροατήριο.

Η μόνη παράδοξη σιωπή είναι για τα Πρότυπα Λύκεια. Στο πρόγραμμα για την παιδεία δεν υπάρχει καμία αναφορά.  Στη δική του τετραετία ο ΣΥΡΙΖΑ τα είχε καταργήσει και είχε εναντιωθεί στην επαναφορά τους, όταν η κ. Κεραμέως εισήγαγε τη σχετική μεταρρύθμιση. Δεν θέλω να πιστέψω ότι αυτό οφείλεται στο ότι  ο κ. Τσίπρας έγραψε τα παιδιά του σε Πρότυπο σχολείο. Μερικές φορές πάντως εξ όνυχος τον λέοντα.

Ανάλογα ευχάριστοι είναι και οι υπόλοιποι «άξονες» του συμβολαίου για την αλλαγή που έδωσε στη δημοσιότητα ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Το πόσο ακριβώς θα κοστίσει δεν το γνωρίζει κανείς. Θα ήταν ευτύχημα αν και στην Ελλάδα υπήρχε μια ανεξάρτητη αρχή για να υπολογίζει το δημοσιονομικό κόστος των προτάσεων που διατυπώνονται πριν από τις εκλογές. Θα μπορούσε να έχει αυτόν τον ρόλο η επιτροπή προϋπολογισμού της Βουλής. Σίγουρα το κόστος είναι σημαντικά μεγαλύτερο από τα 5,6 δισεκατομμύρια που ισχυρίζεται ο κ. Τσίπρας. Η λαθροχειρία που γίνεται, είναι φανερή ακόμα και στον πιο αδαή.

Πρώτα στο σκέλος των εσόδων: η χρηματοδότηση του προγράμματος στηρίζεται σε 3,7 δισεκατομμύρια που θα προέλθουν από την φορολόγηση του 90% των υπερκερδών. Υπάρχουν δύο ζητήματα. Το πρώτο ότι μέρος των κερδών στα διυλιστήρια προέρχεται από εξαγωγές. Θα είναι κατά συνέπεια δύσκολο να φορολογηθούν και τεχνικά αλλά και «ηθικά», με την έννοια ότι δεν βαρύνουν τον έλληνα καταναλωτή. Ως προς το τεχνικό μέρος πάντως, τα κέρδη των εταιρειών από τις εξαγωγές θα μπορούν εύκολα να μεταφερθούν αφορολόγητα στο εξωτερικό, μέσω των περίφημων τριγωνικών συναλλαγών. Θα εξάγονται με πολύ μικρό κέρδος σε μια θυγατρική στο εξωτερικό η οποία θα κάνει στη συνέχεια τις πωλήσεις με τις τιμές της αγοράς. Δεν (πρέπει να) είναι πολύ νόμιμο, με φορολόγηση όμως του 90% και πλαφόν 5% στα κέρδη, το κίνητρο θα είναι μεγάλο.  Το δεύτερο ζήτημα ωστόσο είναι πιο ουσιαστικό. Τα υπερκέρδη είναι συγκυριακά, οφείλονται κυρίως στον πόλεμο της Ουκρανίας. Με άλλα λόγια είναι προσωρινά. Έτσι στο σύνολο της τετραετίας δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα εξακολουθούν να υπάρχουν. Αντιθέτως οι δαπάνες, από τις υποσχέσεις, είναι στην πλειονότητά τους μόνιμες. Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν ότι συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια. Είναι περίπου βέβαιο ότι θα αρχίσουν τα ραβασάκια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να μη πούμε για τους οίκους αξιολόγησης. 

Όσο για τις δαπάνες, έτσι κι αλλιώς δείχνουν εντυπωσιακά  υποτιμολογημένες. Αρκεί να δει κανείς τα αναλυτικά στοιχεία που είχαν γίνει γνωστά τον Σεπτέμβριο, όταν πρώτη φορά δόθηκε στη δημοσιότητα το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, σε σχέση με τις σημερινές εξαγγελίες.  Για παράδειγμα ως προς το κόστος του ΕΣΥ, το υπουργείο οικονομικών είχε υπολογίσει και δεν το είχε αμφισβητήσει  η κ. Αχτσιόγλου, ότι στο τέλος της τετραετίας θα κοστίσουν αθροιστικά δύο δισεκατομμύρια, 500 εκατομμύρια τον χρόνο. Όμως, σε ορίζοντα τετραετίας, η αύξηση των δαπανών για την υγεία στο 7% του ΑΕΠ, την οποία εξήγγειλε τώρα ο κ. Τσίπρας, κοστίζει 2 δισεκατομμύρια το χρόνο! Το ίδιο ισχύει και για την παιδεία. Η κ. Αχτσιόγλου δεν είχε αμφισβητήσει ούτε την εκτίμηση του υπουργείου  ότι το «ολιστικό σχέδιο», θα κοστίσει 291 εκατομμύρια για το 2023. Η αύξηση όμως των δαπανών από το 4% του ΑΕΠ στο 5%, την οποία επίσης εξήγγειλε ο κ. Τσίπρας, κοστίζει και αυτή 2 δισεκατομμύρια το χρόνο. Ήδη δηλαδή, μόνο για την υγεία και την παιδεία, προκύπτει σε βάθος τετραετίας, μια διαφορά άνω των 3 δισεκατομμυρίων το χρόνο, μεταξύ των εξαγγελιών του Σεπτεμβρίου και των σημερινών εξαγγελιών. Δεν γίνεται και στις δύο περιπτώσεις το πρόγραμμα να κοστίζει 5.6 δισ. Κι αυτό χωρίς να υπολογίσουμε την εξαιρετικά πιθανή μείωση των εσόδων. Προχειρότητα, εξαπάτηση των ψηφοφόρων ή απλώς λέμε και μια κουβέντα παραπάνω; Η  κ. Αχτσιόγλου πάντως, πολύ πονηρά, απέφυγε να δώσει αναλυτικό κοστολόγιο του προγράμματος.

Και πάλι όμως, αυτό μπορεί να μην είναι το μεγαλύτερο «έγκλημα» του ΣΥΡΙΖΑ. Οι υποσχέσεις άλλωστε μπορεί να ξεχαστούν, για να μη πούμε ότι το ενδεχόμενο να σχηματίσει κυβέρνηση, άρα να εφαρμόσει το πρόγραμμά του δείχνει χλωμό. Υποσχέσεις που θα μείνουν στα χαρτιά.  Η αντίληψη που διαπνέει τις εξαγγελίες του όμως, η νοοτροπία που καλλιεργεί στους ψηφοφόρους είναι ακριβώς αυτή που μας οδήγησε στη χρεοκοπία. Η οικονομία εξακολουθεί να είναι σε μια πολύ εύθραυστη ισορροπία. Τα επόμενα χρόνια θα χρειαστεί να πετυχαίνουμε υψηλά πρωτογενή ελλείμματα. Την ίδια ώρα έχουμε ανάγκη από υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, δηλαδή επενδύσεις και αύξηση της παραγωγικότητας, για να μπορούμε να χρηματοδοτούμε το χρέος και να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της δημογραφικής κατάρρευσης. Με απλά λόγια τα δύσκολα είναι μπροστά μας και πρέπει από τώρα να παίρνουμε σοβαρά και σε ορισμένες περιπτώσεις όχι δημοφιλή  μέτρα. Και βέβαια όλα τα κόμματα πρέπει να δεσμευτούν ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να οδηγηθούμε σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Κι όμως το «συμβόλαιο» του κ. Τσίπρα δεν λέει ούτε λέξη, κυριολεκτικά ούτε λέξη, για όλα αυτά. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται και στην προσπάθεια να μη στεναχωρήσουν το κ. Βαρουφάκη. Είναι φανερό πάντως ότι δεν ήθελαν, ούτε και για την οικονομία, να σκοτίσουν το μυαλό των ψηφοφόρων. Γι’ αυτό σας λέω, βρήκα την αφίσα πολλαπλά διαφωτιστική. Ό,τι φάμε και ό,τι πιούμε σήμερα. Το αύριο μπορεί να περιμένει.