Ποιος ωφελείται από το debate;

Σε μία εμβληματική έρευνα που διεξήχθη το 1988 από το Πανεπιστήμιο Fordham για το πώς επηρεάζουν τα debates των πολιτικών αρχηγών τον τρόπο σκέψης των ψηφοφόρων, τα αποτελέσματα ανέτρεψαν την μέχρι τότε επικρατούσα άποψη, ότι η επιρροή των τηλεοπτικών πολιτικών αντιπαραθέσεων στη διαμόρφωση της τελικής ψήφου είναι ελάχιστη.

Από την ανάλυση των απαντήσεων των συμμετεχόντων φάνηκε αντίθετα ότι αρκετοί από αυτούς που είτε ήταν αναποφάσιστοι, είτε υποστήριζαν πολύ χαλαρά έναν από τους δύο υποψηφίους για το χρίσμα της Προεδρίας –τον Ρεπουμπλικανό Τζορτζ Μπους που κατέκτησε τελικά τον θώκο του Προέδρου και τον Δημοκρατικό Μάικλ Δουκάκη– επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την απόδοση των δύο αντιπάλων κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής τους αντιπαράθεσης.

Σε έρευνες που ακολούθησαν, κατά τις δεκαετίες που μεσολάβησαν, φάνηκε ότι στην Αμερική οι απόψεις των ψηφοφόρων μετά την παρακολούθηση του debate μπορεί να αλλάξουν δραματικά. Οι αλλαγές αυτές δεν σχετίζονται τόσο με τις θέσεις των αντιπάλων για τα σημαντικά κοινωνικά, οικονομικά ή ιδεολογικά ζητήματα, όσο με την εικόνα και το προσωπικό ύφος αντιπαράθεσης του κάθε πολιτικού.

Το να επιτυγχάνει κάποιος να υποστηρίξει τις απόψεις του δίχως να γίνεται αγενής και χωρίς να χάνει την ψυχραιμία του, φαίνεται ότι έχει μεγάλη σημασία για τους τηλεθεατές. Υπάρχουν μάλιστα κάποιες συμπεριφορές που δεν θεωρούνται αποδεκτές από την πλειονότητα των Αμερικανών ψηφοφόρων, είτε ανήκουν στο Δημοκρατικό, είτε ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα, όπως: το να παραπλανά κάποιος σκόπιμα τους τηλεθεατές όσον αφορά το παρελθόν, το έργο και τις πολιτικές θέσεις του αντιπάλου του, το να υψώνει τη φωνή του, το να αποκαλεί τον αντίπαλό του ‘ηλίθιο’, το να σχολιάζει την εμφάνιση του αντιπάλου ή την εμφάνιση της/του συζύγου του, το να αμφισβητεί τον πατριωτισμό του πολιτικού αντιπάλου του και να ισχυρίζεσαι ότι ο ίδιος και το κόμμα του αγαπούν περισσότερο την πατρίδα.

Τι ισχύει όμως στη χώρα μας; Έχει ένα τηλεοπτικό debate πραγματική σημασία για τους Έλληνες ψηφοφόρους;

Ιδεωδώς, μια δημόσια πολιτική αντιπαράθεση βελτιώνει την κριτική ικανότητα των θεατών, τους βοηθά στην ανάλυση και την κατανόηση των βασικών θέσεων των διεκδικητών της εξουσίας. Πόσο εύκολο είναι όμως να συμβεί κάτι τέτοιο στο πλαίσιο του περιορισμένου χρόνου του ενός και μοναδικού τηλεοπτικού διαλόγου όπου θα συμμετάσχουν οι έξι πολιτικοί αρχηγοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων; Θα υπάρξει η ευκαιρία να αναλυθούν οι αρχές των πολιτικών αντιπάλων για θέματα όπως: η κλιματική κρίση, η παραγωγή και αγορά ενέργειας, η δημόσια υγεία στην μετα-κόβιντ εποχή, οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, η διαφθορά και η διαφάνεια στον δημόσιο τομέα, οι νέες μορφές υβριδικής τρομοκρατίας, η εξωτερική πολιτική και, φυσικά, η οικονομία;

Αφενός, οι ώριμοι ψηφοφόροι δεν περιμένουν μια τηλεοπτική αναμέτρηση ώστε να ενημερωθούν για τις θέσεις των κομμάτων και να διαπιστώσουν την αξιοπιστία των πολιτικών αρχηγών. Αφετέρου, οι κομματικοί οπαδοί δεν περιμένουν να διαμορφώσουν γνώμη από το debate, αφού οι απόψεις τους είναι παγιωμένες, ενώ συχνά δεν τους ενδιαφέρει να υποστηρίξουν τις θέσεις του κόμματος, αλλά συγκεκριμένα πρόσωπα που έχουν ασκήσει ή θα ασκήσουν εξουσία.

Απομένουν βέβαια οι αναποφάσιστοι, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι αρκετοί από αυτούς δεν εμπιστεύονται τα «συστημικά» ΜΜΕ και προτιμούν να ενημερώνονται από τον κίτρινο Τύπο, τα κάθε λογής κουτσομπολίστικα σάιτ και τα social media, και συνεπώς είναι αβέβαιο αν θα παρακολουθήσουν το debate των πολιτικών αρχηγών.

Δεν είναι λοιπόν, απίθανο, να πρόκειται για ένα debate που θα συσπειρώσει ένα ήδη αποφασισμένο ακροατήριο, δίνοντας τροφή σε παραπολιτικές στήλες ή σε αναρτήσεις για τα προβαρισμένα ειρωνικά σχόλια και τις στιλιστικές επιλογές των πρωταγωνιστών.

Ένα debate που μπορεί να εξασφαλίσει μεγάλη τηλεθέαση, και με το οποίο πολλοί θα ασχοληθούν, αλλά όχι απαραίτητα με πολιτικά γόνιμο τρόπο.