Γιατί αυτή είναι μια τόσο κακή προεκλογική περίοδος;

Η ποιότητα μιας προεκλογικής περιόδου αξιολογείται από τον τρόπο με τον οποίο τα κόμματα χρησιμοποιούν τα πρόσωπα, τις προοπτικές συνεργασίας μεταξύ τους -ειδικά σε ένα περιβάλλον απλής αναλογικής που συνδέεται με τη συνεργατικότητα- και φυσικά τις προγραμματικές θέσεις τους. Ποιο θα ήταν αλήθεια το συμπέρασμα για την τρέχουσα προεκλογική περίοδο;

Ας ξεκινήσουμε με τα πρόσωπα. Η προεκλογική συζήτηση των τελευταίων τριών ημερών περιστράφηκε γύρω από τα ψηφοδέλτια επικρατείας. Φοβάμαι ότι το πνεύμα του νομοθέτη σχετικά με την κατάρτιση των ψηφοδελτίων επικρατείας έχει χαθεί προ πολλού. Η πρόβλεψη του Συντάγματος κάνει λόγο για εξέχουσες προσωπικότητες που θα ήταν χρήσιμο να μετέχουν στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες -είναι άλλης τάξης ζήτημα το πόσο υποβαθμισμένες είναι αυτές οι διαδικασίες στο ελληνικό κοινοβούλιο- κατά τρόπο σχεδόν υπερκομματικό. Πλέον παρατηρούμε ότι οι κομματικές ηγεσίες επιλέγουν για τα ψηφοδέλτια επικρατείας πρόσωπα του στενού κύκλου τους προκειμένου είτε να έχουν δεδομένη τη στήριξή τους στην κοινοβουλευτική ομάδα τους για κάθε ενδεχόμενο, είτε να εξαργυρώσουν την προσωπική στήριξη που οι υποψήφιοι έχουν δώσει στις κομματικές ηγεσίες τους και μάλιστα δημοσίως. Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται το ψηφοδέλτιο επικρατείας από τις κομματικές ηγεσίες δείχνει τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί πιθανότατα και η λίστα στις επόμενες ευρωεκλογές, ένας τρόπος εκλογής που έχει συζητηθεί εκτενώς το τελευταίο διάστημα ως λύση στο ζήτημα της εκλογής ευρωβουλευτών αμφιβόλου πολιτικής ποιότητας. Γιατί αλήθεια να πιστέψουμε ότι η λίστα θα παρήγαγε καλύτερης ποιότητας βουλευτές, εφόσον την προ-επιλογή σε όλες τις περιπτώσεις κάνει η ίδια κομματική ηγεσία;

Ας περάσουμε στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα κόμματα την προοπτική των συνεργασιών. Είναι μετά βεβαιότητας μια άγονη συζήτηση, αφενός γιατί η ΝΔ την υποσκάπτει μιλώντας για «εκλογικό σύστημα-παγίδα» που θα οδηγήσει σε «κυβερνήσεις-τέρατα», αφετέρου γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ δεν τολμούν να μιλήσουν για την ουσία μιας δυνητικής συνεργασίας τους, δηλαδή για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα ακολουθήσουν ανά πεδίο πολιτικής. Πώς λοιπόν οι πολίτες να αξιολογήσουν την προοπτική συνεργατικών κυβερνήσεων; Όμως το ότι η συζήτηση είναι άγονη δε σημαίνει ότι δεν αφορά και τους πολίτες. Αν δούμε πέραν του διλήμματος «μονοκομματικές-συμμαχικές κυβερνήσεις», οι τοποθετήσεις επί του οποίου σαφώς επηρεάζονται από τα συνθήματα και τις κραυγές των κομμάτων, η κοινωνία βλέπει τη συνεργασία των πολιτικών δρώντων ως τον μόνο δρόμο αντιμετώπισης των παθογενειών του ελληνικού κράτους. «Να τα βρούνε για το καλύτερο», φωνάζει η κοινωνία, όμως δεν εισακούγεται. Δεν βλέπει καμία προσπάθεια εύρεσης κοινού πεδίου επί πολιτικών προτάσεων και άρα εγκαταλείπει το ενδιαφέρον της για το ζήτημα του σχηματισμού κυβερνήσεων συνεργασίας. Μοιάζει λοιπόν πως η κοινωνία είναι έτοιμη για κυβερνήσεις συνεργασίας. Τα κόμματα φαίνεται να μην είναι.

Και τέλος ας δούμε τον τρόπο που μιλούν για πολιτικές. Στο πεδίο της οικονομίας, αντί ολοκληρωμένων λύσεων, οι πολίτες βρίσκουν τις κλασικές προεκλογικές υποσχέσεις που στοχεύουν στενά στο εισόδημα να επανέρχονται, χωρίς μάλιστα κανένα κόμμα να αισθάνεται υπόλογο για το ότι δεν τις τήρησε κατά το παρελθόν. Όσο για τις προτάσεις που αφορούν το πεδίο της κοινωνίας, όπως τα ζητήματα παιδείας για παράδειγμα, αυτές γίνονται πάντα επιλεκτικά και με στόχο τη δημιουργία εντυπώσεων. Πώς αλλιώς να δικαιολογηθεί για παράδειγμα ότι συζητιέται η βία στα πανεπιστήμια και όχι η βία ανηλίκων στα σχολεία; Η βάση του 10 και όχι η ποιότητα της διδασκαλίας και των σχολικών εγχειρίδιών που οδηγούν τους μαθητές σε τόσο χαμηλές επιδόσεις; Ούτε λοιπόν οι θέσεις πολιτικής των κομμάτων, οι οποίες θα έπρεπε να κυριαρχούν σε μια προεκλογική περίοδο, έχουν σχεδιαστεί ουσιαστικά.

Φοβάμαι ότι πορευόμαστε σε μια εκλογική αναμέτρηση όπου τίποτα δε γίνεται σωστά. Μια αναμέτρηση που απλώς στεγανοποιεί τους πλέον φανατικούς ψηφοφόρους του ενός ή του άλλου κόμματος. Και αφήνει όλους τους υπόλοιπους να αναρωτιούνται γιατί να φτάσουν στην κάλπη.