Stella Ronner-Grubačić: Η παλαιότερη γενιά δεν είναι απαραίτητα η πιο πιθανή να αντιδράσει κατά των προοδευτικών αξιών

Το 2021 τοποθετήθηκε ως Πρέσβειρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Φύλο και τη Διαφορετικότητα. Σε αυτή τη θέση βρέθηκε έχοντας κάνει μια σημαντική διαδρομή με μεταπτυχιακό δίπλωμα στις Ευρωπαϊκές Σπουδές από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, και μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις στο Ινστιτούτο Clingendael της Χάγης. Η κ. Stella Ronner-Grubačić ξεκίνησε την διπλωματική της σταδιοδρομία στο ολλανδικό Υπουργείο Εξωτερικών τον Αύγουστο του 1991.

Θα βρίσκεται στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα γίνει 26 με 29 Απριλίου στους Δελφούς. To Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ένα από τα σημαντικότερα φόρουμ διεθνώς που λαμβάνει χώρα στον «ομφαλό της γης», όπως ήταν κάποτε γνωστοί οι Δελφοί.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο επικίνδυνο στοιχείο της αφήγησης κατά της ισότητας των φύλων;
Το πιο επικίνδυνο είναι η παραπληροφόρηση η οποία παραποιεί την ισότητα των φύλων ως μια «δυτική» ιδεολογία η οποία είναι επιβλαβής για τις κοινωνίες. Χρησιμοποιούνται ψευδείς αφηγήσεις σχετικά με τη λέξη «φύλο» για να παρουσιαστεί η ισότητα των φύλων ως κάτι που οδηγεί στη διάβρωση των κοινωνικών κανόνων και τελικά είναι αντίθετη με τις λεγόμενες «παραδοσιακές οικογενειακές αξίες». 

Η νεότερη γενιά φαίνεται να είναι πολύ πιο ανοιχτή σε θέματα ισότητας των φύλων. Παρόλα αυτά προφανώς θα υπάρχουν νέα στερεότυπα  από τα οποία κινδυνεύει ακόμα και αυτή η γενιά…
Το πιο επικίνδυνο είναι ότι η παραπληροφόρηση για το συγκεκριμένο θέμα παραποιεί την ισότητα των φύλων ως μια «δυτική» ιδεολογία που είναι επιβλαβής για τις κοινωνίες. Χρησιμοποιούνται ψευδείς αφηγήσεις σχετικά με τη λέξη «φύλο» για να παρουσιαστεί η ισότητα των φύλων ως κάτι που οδηγεί στη διάβρωση των κοινωνικών κανόνων και είναι αντίθετο με τις λεγόμενες «παραδοσιακές οικογενειακές αξίες». Δυστυχώς, και ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη έχουν αποδειχθεί ευάλωτα σε αυτή την αφήγηση. Πρόσφατη έρευνα που έγινε στη Σουηδία έδειξε ότι τις τελευταίες δεκαετίες ενώ οι δυτικές δημοκρατίες έχουν όλο και πιο ισότιμη συμπεριφορά απέναντι στα δύο φύλα, υπάρχει σε αυτές μια αντίδραση κατά της ισότητας, με τη μορφή ενός σύγχρονου σεξισμού. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι αυτός ο σύγχρονος σεξισμός δίνει πολιτικές στάσεις και εκλογική συμπεριφορά που είναι επιζήμιες για τον φιλελευθερισμό και άρα και για την ενδυνάμωση της θέσης των γυναικών

Υπάρχουν και κάποιες ασυνείδητες προκαταλήψεις στους ανθρώπους, ακόμα και σε κάποιον που δεν είναι σεξιστής ή υπέρ των διαχωρισμών γενικά. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις έχετε να πείτε;
Πρώτα απ’ όλα να πω ότι αν είμαστε ειλικρινείς όλοι έχουμε κάποιες προκαταλήψεις, όχι μόνο σε σχέση με το φύλο, αλλά και με άλλα κοινωνικά χαρακτηριστικά, τη φυλή, την κοινωνική τάξη, αλλά και τις αναπηρίες, τη θρησκεία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Όπως γνωρίζετε, το 90% της σκέψης, των αποφάσεων και των πράξεών μας είναι ασυνείδητες, από το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη συμπεριφορά μας για την αυτοσυντήρηση. Επομένως, οι προκαταλήψεις είναι μέρος του σκληρού μας δίσκου και δεν είναι εύκολο να απαλλαγούμε από αυτές, όμως ταυτόχρονα είναι στο χέρι μας να το κάνουμε. Το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει είναι να τις συνειδητοποιήσουμε, έχοντας επίγνωση ότι τις αναπτύσσουμε από πολύ μικρή ηλικία. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να δουλέψουμε με τη νέα γενιά, οπότε η απάντηση είναι : Εκπαίδευση!. 

Ωστόσο η Φιλελεύθερη Δημοκρατία ανταποκρίνεται όλο και καλύτερα στα θέματα ισότητας…
Η αλήθεια είναι ότι ενώ γνωρίζουμε ότι οι δημοκρατίες μας έχουν γίνει όλο και πιο ισότιμες στα διάφορα θέματα που αφορούν τα φύλα, υπάρχουν πρόσφατες έρευνες που αναδεικνύουν τις αντιδράσεις κατά της ισότητας των φύλων, με τη μορφή ενός «σύγχρονου σεξισμού». Αυτό γίνεται κυρίως μέσα από την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ ανδρών και γυναικών σε διάφορους τομείς.

Βασικό πρόβλημα είναι ότι συχνά οι διαφόρων ειδών διακρίσεις προέρχονται από επίσημους πολιτικούς ή θρησκευτικούς ηγέτες.
Ιδίως όταν προέρχεται από αυτούς που λέτε, αυτό «κανονικοποιεί» τις διακρίσεις επομένως και το μίσος. Χωρίς αμφιβολία αυτό έχει συμβάλλει στην πρόσφατη αύξηση των εγκλημάτων μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων κάτι που είδαμε και στην ετήσια έκθεση της ILGA.

Υπάρχουν πολλές χώρες που δεν πιστεύουν στα ίσα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους και εφαρμόζουν απάνθρωπους νόμους γι’ αυτό. Τι μπορούμε να κάνουμε για τους πολίτες αυτών των χωρών;
Πράγματι, δυστυχώς, υπάρχουν πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν γίνονται σεβαστά όμως δεν θα εγκαταλείψουμε τις φιλοδοξίες μας. Η ΕΕ έχει στη διάθεσή της πολλά εργαλεία αλλά και σχέδια και πρέπει να διατηρήσει την ηγετική της θέση στον τομέα της ισότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν πρόκειται απλώς για το «να κάνουμε το σωστό», αλλά για μια νομική υποχρέωση που απορρέει από τις ιδρυτικές μας Συνθήκες. Ο αγώνας για την εξάλειψη των διακρίσεων δεν αποτελεί μόνο πολιτική προτεραιότητα για εμάς, αλλά και νομική υποχρέωση. Στο Αφγανιστάν η επιδείνωση της κατάστασης για τις γυναίκες ακόμα και για τα κορίτσια, έφερε τον Μάρτιο του 2022 με τη διαμεσολάβηση της ΕΕ, την δημιουργία ενός φόρουμ για τις Αφγανές γυναίκες. Στόχος ήταν να πραγματοποιηθεί ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών αυτών στις πολιτικές συζητήσεις στις Βρυξέλλες, αλλά και στη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη, όπως και η δυνατότητα συμμετοχής τους στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Γενεύη. Μάλιστα, την 1η Απριλίου του 2022, διορίστηκε ο Richard Bennett ειδικός εισηγητής για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν.

Η εισβολή στην Ουκρανία, στην πραγματικότητα είναι πόλεμος κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας, και αναπόφευκτα άλλαξε τον σύγχρονο κόσμο. Τι πιστεύετε για αυτόν τον «νέο κόσμο» και σε σχέση με τα ζητήματα ισότητας;
Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας έφερε στο προσκήνιο όλο το μέγεθος της παραπληροφόρησης που έχει γίνει μέρος του σύγχρονου κόσμου. Αυτό που βλέπουμε, είναι ότι αυτές οι επιχειρήσεις παραπληροφόρησης και επιρροής δεν είναι ουδέτερες ούτε και ως προς τα θέματα ισότητας. Η παραπληροφόρηση είναι ένα ισχυρό όπλο που πολώνει τις συμπεριφορές, σπέρνει το διχασμό και υπονομεύει την κοινωνική συνοχή. Αποτελεί απειλή για τις δημοκρατίες μας, επηρεάζοντας τις δημοκρατικές διαδικασίες, τα κοινωνικά και οικονομικά μας πρότυπα. Αποτελεί απειλή για την ασφάλεια της ΕΕ και για την εσωτερική μας ενότητα.

Πάντως, η αλλαγή που πρέπει να έρθει σε σχέση με τις διαφόρων ειδών ανισότητες είναι ευθύνη κυρίως των ηγεσιών.
Πράγματι, η αλλαγή αυτή πρέπει να καθοδηγείται από την κορυφή. Η ηγεσία με γνώμονα την ισότητα των φύλων είναι το «κομμάτι που λείπει από το πάζλ». Μια τέτοια ηγεσία θα συμβάλει, μεταξύ άλλων, και στην ενίσχυση σημαντικών φωνών σε κάθε τόπο, όπως αυτές των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και άλλων υποστηρικτών της προώθησης της ισότητας των φύλων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικότερα. Όμως και πάλι σε σχέση με το ερώτημά σας: Εάν η ηγεσία δεν είναι με το μέρος της αλλαγής, τίποτα δεν θα συμβεί.

Κάτι που έχει εξαιρετική σημασία να αντιληφθούμε είναι ότι τα θέματα ισότητας και γενικότερα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι κάτι που αφορά την ίδια μας την ασφαλή υπόσταση.
Ακριβώς. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει επανάληψη του μηνύματος για τη σημασία της ισότητας για όλους και να τονίζεται η σύνδεση με την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική.

Κλείνοντας να σας πω μια διαπίστωση που έχω κάνει, χωρίς να την βασίζω σε κάποια επίσημη έρευνα. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία δεν είναι απαραίτητα οι πιο συντηρητικοί σε θέματα ισότητας.
Συμφωνώ. Η παλαιότερη γενιά δεν είναι απαραίτητα η πιο πιθανή να αντιδράσει κατά των προοδευτικών αξιών. Μια πρόσφατη μελέτη με την ονομασία Reykjavik Index έδειξε ότι οι αντιλήψεις για την ηγεσία δεν είναι πάντα προοδευτικές μεταξύ των νέων. Οι νεότεροι άνθρωποι είναι συνολικά λιγότερο προοδευτικοί στις απόψεις τους. Στις χώρες της G7, η ηλικιακή ομάδα 18-34 πιστεύει λιγότερο σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία, ότι οι άνδρες και οι γυναίκες είναι εξίσου κατάλληλοι να ηγηθούν σε όλους τους οικονομικούς τομείς. Επιπλέον, οι νέοι άνδρες σε σχέση με τις αντίστοιχες γυναίκες, θεωρούν λιγότερο ότι οι άνδρες και οι γυναίκες είναι εξίσου κατάλληλοι για ηγεσία.

Υπάρχει κάποιο κράτος της ΕΕ που λέτε ότι έχει επιτύχει την πλήρη ισότητα των φύλων;
Κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν έχει επιτύχει την πλήρη ισότητα των φύλων. Σύμφωνα με μελέτη του ΟΗΕ, με τους σημερινούς ρυθμούς προόδου θα χρειαστούν άλλα 286 χρόνια για την υλοποίηση του SDG5.Το SDG5 στοχεύει στην επίτευξη της ισότητας των φύλων με τον τερματισμό όλων των μορφών διακρίσεων, της βίας και κάθε επιβλαβούς πρακτικής κατά των γυναικών και των κοριτσιών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Ζητά επίσης την πλήρη συμμετοχή των γυναικών και ίσες ευκαιρίες για ηγεσία σε όλα τα επίπεδα λήψης πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων.