10 ερωτήσεις και απαντήσεις για το νομοσχέδιο του νερού

Απαντήσεις στα ερωτήματα για το νερό επιδιώκει να δώσει το Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από τις έντονες αντιδράσεις που έχει προκαλέσει το σχετικό νομοσχέδιο που βρίσκεται προς ψήφιση στη Βουλή.

Το ΥΠΕΝ ξεκαθαρίζει ότι «δεν υπάρχει καμία ιδιωτικοποίηση», καθώς όπως τονίζει, το νερό «είναι και θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο» ενώ στόχος του νομοσχεδίου είναι «περισσότερο και καλύτερο νερό για τους πολίτες».

1. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι θέλετε να ιδιωτικοποιήσετε το νερό. Ισχύει κάτι τέτοιο;

• Είναι άλλο ένα ψέμα. Δεν υπάρχει καμία ιδιωτικοποίηση. Το νερό ήταν, είναι και θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση και δεν είναι σωστό να ιδιωτικοποιηθεί το νερό. Το νερό δεν είναι εμπορεύσιμο προϊόν. Η νομολογία του ΣτΕ προσδιορίζει τον δημόσιο χαρακτήρα των φορέων παροχής υπηρεσιών ύδατος.
• Για πρώτη φορά όμως στο νόμο που φέρνει η κυβέρνηση με το άρθρο 1 της αιτιολογικής έκθεσης και το άρθρο 3 του νομοσχεδίου θωρακίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας των παρόχων ύδατος.
• Δεν εκχωρούμε καμία αρμοδιότητα υδατικής πολιτικής προς μια Ρυθμιστική Αρχή. Αναφέρεται ρητά ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ο αρμόδιος φορέας που χαράσσει την πολιτική για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων.
• Στο άρθρο 1 του νομοσχεδίου αναφέρεται ρητά ότι μεταφέρεται η αρμοδιότητα «εποπτείας και ελέγχου» και μόνο.

2. Άρα, γιατί υπάρχει ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης;

Διότι χρειάζεται να διασφαλίσουμε διαφάνεια και λογοδοσία, ιδιαίτερα επειδή οι πάροχοι ύδατος είναι δημόσια μονοπώλια. Πρέπει να εξασφαλίσουμε χαμηλές τιμές και το ότι η τιμολόγηση του νερού γίνεται σύμφωνα με το νόμο ενώ η ποιότητα του πρέπει να καταμετράται συστηματικά και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

3. Ποιες είναι οι παθογένειες, οι οποίες πρέπει να εκλείψουν;

• Είναι αρκετές. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής: Μεγάλος κατακερματισμός των υπηρεσιών ύδατος σε πολλούς παρόχους (295 αυτή τη στιγμή).
• Ανεπαρκής έλεγχος των οικονομικών στοιχείων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και των βασικών κέντρων κόστους.
• Ανεπαρκή στοιχεία: Μόλις το 42% των οργανισμών υποβάλει συστηματικά τα στοιχεία που υποχρεούται από τον νόμο στην πλατφόρμα του συστήματος.
• Ανομοιομορφία σε ό,τι αφορά στο ποσοστό ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης. Το επίπεδο ανάκτησης του κόστους των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, πλην ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ που είναι πιο οργανωμένες, κυμαίνεται από 21% έως 202%.
• Το 2019, το συνολικό ποσοστό απωλειών των παρόχων φτάνει έως και το 62%, και κατά μέσο όρο έχουμε απώλειες που φτάνουν το 35,6%, σε ό,τι αφορά το πόσιμο νερό. Υπάρχουν ΔΕΥΑ που δηλώνουν ότι έχουν 65% απώλειες στο νερό.
• Έλλειψη συστηματικής αποτύπωσης της κατάστασης του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης, ώστε να προτεραιοποιηθούν τα απαιτούμενα έργα.
• Έλλειψη κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος.
• Πρόσθετο στοιχείο: 2015 - 2019, Κυβέρνηση Τσίπρα, ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ: Επιβλήθηκαν στις ΔΕΥΑ συνολικά 9 πρόστιμα. Αντίθετα την τελευταία τριετία, κατά την διακυβέρνηση της χώρας από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, έχουν επιβληθεί 62 πρόστιμα.

4. Αφού η διαχείριση του νερού στην Ελλάδα γίνεται από δημόσιους παρόχους, τι την θέλουμε τη Ρυθμιστική Αρχή;

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπου η διαχείριση του νερού γίνεται από δημόσιους φορείς, υπάρχουν Ανεξάρτητες Ρυθμιστικές Αρχές. Η ρύθμιση της αγοράς δεν χρειάζεται μόνο για τη ρύθμιση του ανταγωνισμού μεταξύ ιδιωτών. Χρειαζόμαστε και δημιουργούμε ισχυρούς δημόσιους φορείς διαχείρισης ύδατος.

5. Με δεδομένο ότι κι εσείς λέτε πως οι πάροχοι είναι φυσικά μονοπώλια, γιατί απαιτείται ρύθμιση;

Προχωρούμε σε μια δομική μεταρρύθμιση για να αλλάξουν τα κακώς κείμενα, προς όφελος των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος. Όλα έρχονται στο φως, η ποιότητα, οι απώλειες και η υπερανάκτηση του κόστους του νερού όποτε συμβαίνει. Η κυβέρνηση πιστεύει ότι μόνο μια ισχυρή, δημόσια και ανεξάρτητη αρχή, μπορεί να ασκεί αποφασιστικά έλεγχο για την ασφάλεια και την ποιότητα του νερού ιδιαίτερα όταν έχουμε δημόσιους μονοπωλιακούς οργανισμούς!

6. Δηλαδή δεν γίνεται να παραμείνει ο δημόσιος έλεγχος στη διαχείριση των υδάτων στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος του υπουργείου;

Δίνουμε την εποπτεία σε μια Ανεξάρτητη Δημόσια Ρυθμιστική Αρχή. Και αυτός είναι δημόσιος έλεγχος. Οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι αυτό που λέει το όνομά τους: Ανεξάρτητες! Δεν υπάγονται σε ιεραρχικό έλεγχο εκ μέρους του αρμόδιου υπουργού. Τα μέλη τους, έχουν λειτουργική ανεξαρτησία. Άλλωστε η Ρυθμιστική Αρχή ΔΕΝ έχει αρμοδιότητα τιμολόγησης, μόνο εποπτείας και ελέγχου, τίποτα άλλο.

7. Ποιες αρχές ελέγχουν την ασφάλεια του πόσιμου νερού, πώς και πότε;

Το υπουργείο Υγείας είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της ποιότητας του πόσιμου νερού, με την αντίστοιχη νομοθεσία για το πόσιμο νερό σε εφαρμογή της αντίστοιχης ενωσιακής, από την οποία έχουμε ζητήσει να προστεθούν κυρώσεις σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης.

Πλέον, μέσα από τα στοιχεία και τους δείκτες που υποχρεώνουμε τους παρόχους να υποβάλλουν στην Αρχή, μπαίνει μια τάξη και εξασφαλίζεται διαφάνεια και έλεγχος αναφορικά με την τήρηση των υποχρεώσεων συστηματικής παρακολούθησης από τους παρόχους της ποιότητας του πόσιμου νερού.

8. Τι ποινές προβλέπονται για μη τήρηση κείμενης νομοθεσίας;

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καν σύστημα κυρώσεων για την μη τήρηση της κείμενης νομοθεσίας. Επί ημερών του ΣΥΡΙΖΑ, το 2017, θεσπίστηκε η ΚΥΑ τιμολόγησης, η οποία δεν περιέχει καθόλου κυρώσεις.

Σήμερα, καλύπτουμε αυτό το κενό, με το άρθρο 18 θεσπίζοντας συγκεκριμένες άμεσες και έμμεσες κυρώσεις, με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των Ελλήνων πολιτών σε ένα φυσικό αγαθό. Θωρακίζουμε τον έλεγχο του κράτους επί των υπηρεσιών ύδατος με σκοπό την προστασία της υγείας των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, διασφαλίζεται η ορθολογική χρήση των οικονομικών πόρων και συγκρατείται το κόστος για τον πολίτη, σύμφωνα με τους κανόνες που θέτει η Πολιτεία.

9. Τι αλλάζει σε όλα τα παραπάνω με την νέα Ρυθμιστική Αρχή;

Η νέα Εθνική Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων έχει ως στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων και των διοικητικών κενών που υπάρχουν.

Η νέα Εθνική Ρυθμιστική Αρχή στοχεύει σε 3 βασικούς άξονες:

1. Αύξηση της λογοδοσίας των δημοσίων και δημοτικών Παρόχων Υπηρεσιών Ύδατος, με προώθηση της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας των υπηρεσιών.
2. Ενίσχυση της εποπτείας των δημοσίων και δημοτικών Παρόχων Υπηρεσιών Ύδατος, με γνώμονα την αποτελεσματική και οικονομικά συμφέρουσα διαχείριση για τους πολίτες.
3. Συμμόρφωση των δημόσιων και δημοτικών Παρόχων Υπηρεσιών Ύδατος με τη σχετική νομοθεσία, και την επιβολή προστίμων, όπου διαπιστώνονται παραβάσεις.

Διασφαλίζεται:

• Η ποιότητα των υπηρεσιών, λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση κόστους - αποτελεσματικότητας.
• Ο καθορισμός ενός σαφούς και διαφανούς συστήματος κοστολόγησης και τιμολόγησης, βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων, προς όφελος των καταναλωτών.
• Η αύξηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών, μέσω της υποχρέωσης σύνταξης πενταετών επιχειρησιακών σχεδίων, και ετήσιου προγραμματισμού.

10. Τι επιτυγχάνεται με αυτές τις αλλαγές;

• Λειτουργικό και σύγχρονο σύστημα διακυβέρνησης μέσω μιας Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία και τη διαχείριση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων.
• Την προώθηση συνθηκών ίσης πρόσβασης, της ασφάλειας εφοδιασμού και της εξοικονόμησης ύδατος. Με λίγα λόγια περισσότερο και καλύτερο νερό για τους πολίτες.