Αν περιμένεις καταιγίδα, πάρε ομπρέλα!

Για μια «τέλεια καταιγίδα» που θα χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία προειδοποιεί εδώ και καιρό ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί καθώς, όπως επισημαίνει, οι οικονομικές συνθήκες δέχονται πιέσεις από μια σειρά αρνητικών παραγόντων. Ας ακούσουμε τον Ρουμπινί, χωρίς πανικό. Καθώς ακούμε για καταρρεύσεις τραπεζών, ο πανικός για την επόμενη περιδίνηση δεν βοηθάει. Αυτό που βοηθάει είναι ο σχεδιασμός και μια νοικοκυρεμένη άποψη για τη διαχείριση των οικονομικών μας.

Η Ελλάδα έζησε με τον χειρότερο τρόπο την προηγούμενη παγκόσμια οικονομική κρίση. Αυτή τη στιγμή οι οικονομικές πιέσεις που δέχεται από το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι είναι πολλές, με βασικότερη εκείνη της ενέργειας.

Στη χώρα μας βρισκόμαστε σε μια δύσκολη θέση όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών μας σε ενέργεια. Και επειδή έχουμε μια ροπή προς τον μεγαλοϊδεατισμό, ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους, καλό είναι να θυμόμαστε ότι δεν κρατάμε την τύχη μας στα χέρια μας. Πρέπει να σχεδιάζουμε το αύριο με βάση το χειρότερο σενάριο και να αναθεωρήσουμε τη συζήτηση περί «κοινωνικών μερισμάτων» από τα λεφτά που δήθεν θα γλιτώσουμε επειδή πέφτει η τιμή της ενέργειας.

Η Ελλάδα έχει μια αγορά ενέργειας με εθνικές στρεβλώσεις σε μια περίοδο παγκόσμιων στρεβλώσεων. Τα καλά νέα είναι ότι μάλλον δεν έχουμε πρόβλημα πρόσβασης σε φυσικό αέριο. Η Ελλάδα είναι πύλη εισόδου για υγροποιημένο αέριο (LNG) που είναι κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια χωρών όπως η Βουλγαρία και η Β. Μακεδονία. Εξακολουθούμε να έχουμε παροχή από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του Διαδριατικού Αγωγού (TAP).

Όμως αέριο υπάρχει, λεφτά δεν υπάρχουν.

Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για την παγκόσμια τιμή της ενέργειας. Ό,τι μπορούμε να κάνουμε δεν έχει άμεση απόδοση. Επομένως, η μόνη υπεύθυνη πολιτική είναι μια «συντηρητική» πολιτική.

Και τι εννοώ:

Η Ελλάδα είναι μια από τις τέσσερις χώρες μέλη της Ε.Ε. που δεν έχει υποδομές αποθήκευσης φυσικού αερίου, μαζί με την Φινλανδία, Εσθονία, και Λιθουανία. Η τεχνολογία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν είναι ώριμη. Επίσης, το 100% της τιμής της ελληνικής ενέργειας διαμορφώνεται στο χρηματιστήριο και στην λεγόμενη spot αγορά. Με άλλα λόγια, όταν ανεβαίνει η διεθνής τιμή της ενέργειας, η ελληνική αγορά επηρεάζεται άμεσα και συνολικά. Με απλά λόγια, δεν κρατάμε τη μοίρα μας στα χέρια μας.

Η κυβέρνηση έχει πάρει μια σειρά από ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, πρωτοστατώντας για παράδειγμα στην επιβολή ενός ρεαλιστικού πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Όμως, ό,τι και να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, ούτε η παγκόσμια ούτε η ελληνική αγορά ενέργειας θα πάψει να έχει στρεβλώσεις τον επόμενο χρόνο. Όσοι λένε ότι έχουν μαγικό ραβδί, δυστυχώς δεν το έχουν.

Επίσης, η πολιτική του ευχολόγιου είναι για τον Nick the Greek και δεν αποτελεί βάση διακυβέρνησης. Δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι η παγκόσμια τιμή της ενέργειας θα συνεχίσει να έχει πτωτική τάση. Στην πραγματικότητα έχουμε αρκετούς λόγους να φοβόμαστε ότι οι τιμές θα ξαναπάρουν ανοδική πορεία. Φέτος θα είναι δυσκολότερο να χτίσουμε αποθέματα αερίου με μηδενική παροχή από τη Ρωσία. Η Κίνα ανοίγει την αγορά της και θα ανταγωνίζεται την Ευρώπη. Μπορεί ο επόμενος χειμώνας να είναι πιο κρύος.

Το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι η πολιτική ενισχύσεων της παραγωγής και των ευάλωτων νοικοκυριών.

Η ενεργοβόρα βιομηχανία στην Ελλάδα πρέπει να απεξαρτηθεί από την ευμετάβλητη ελληνική αγορά είτε με μακροχρόνια συμβόλαια, είτε με διασυνοριακές συμφωνίες, είτε με επενδύσεις στην παραγωγή. Εάν φύγει η βιομηχανία, δεν θα επιστρέψει. Η Ελλάδα δεν αντέχει ένα δεύτερο χτύπημα στην παραγωγική της βάση, μετά τη μεταφορά της έδρας των μεγαλύτερων ελληνικών βιομηχανιών κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Είναι επίσης πολύ πιθανό να πρέπει να στηρίζουμε ευάλωτα νοικοκυριά για περισσότερο χρόνο απ' όσο πιστεύουμε.

Είναι ξεκάθαρο ότι για την προστασία του ευάλωτου καταναλωτή και της ελληνικής βιομηχανίας ο κρατικός παρεμβατισμός είναι αυτονόητος. Όμως, τα δανεικά τελειώσανε, ιδιαίτερα όσο αυξάνονται τα επιτόκια. Όσοι μιλάνε τώρα για κοινωνικές παροχές, χτίζουν αυθαίρετα, χωρίς κολόνες, σε σαθρό έδαφος. Ως γνωστόν, γεωλογικά και δημοσιοοικονομικά, η Ελλάδα είναι σεισμογενής χώρα. Δεν μας παίρνει για μια ακόμη οικονομική κρίση.