Γαλλική εθνοσυνέλευση, ένα τσίρκο

Η χθεσινή συνεδρίαση της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης —ημέρα ψηφοφορίας του νομοσχεδίου για τη συνταξιοδότηση— ήταν επαίσχυντη για το νομοθετικό σώμα και για το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία. Η άκρα αριστερά και η άκρα δεξιά όχι μόνο υιοθέτησαν την ίδια στάση εναντίον του νομοσχεδίου —το οποίο, από τις παρατηρήσεις και τα σχόλια που άκουσα, συμπεραίνω ότι λίγοι μελέτησαν— αλλά και την ίδια στάση μέσα στην αίθουσα: οι βουλευτές του αριστερού συνασπισμού Nupes μπούκαραν κραδαίνοντας πλακάτ και ψάλλοντας τη Μασσαλιώτιδα σε εκκωφαντική ένταση, ενώ οι βουλευτές του Rassemblement National σφύριζαν και γιούχαραν. Όλοι τους, τόσο στα δεξιά, όσο και στα αριστερά έδρανα, χτυπούσαν τις ξύλινες επιφάνειες ουρλιάζοντας «Φύγε!», «Ξου!», ενώ η πρωθυπουργός Elisabeth Borne προσπαθούσε να μιλήσει όρθια στο βήμα. Τσίρκο. Εξίσου επαίσχυντη ήταν η στάση της κεντροδεξιάς των Républicains, οι οποίοι, αν και πριν από χρόνια ζητούσαν την εν λόγω μεταρρύθμιση, σήμερα διχάζονται: για τα ψηφαλάκια· και για να μη βρεθούν στην πλευρά των χαμένων. Δεν έγινε ψηφοφορία: το νομοσχέδιο δεν θα περνούσε από την Εθνοσυνέλευση· υπολογίζεται ότι έλειπαν πέντε ψήφοι —μα, τι κυβέρνηση είναι αυτή που δεν μπορεί να πείσει πέντε άτομα; Και γιατί άραγε στη Γαλλία δεν υπάρχει ένας δημοσιογράφος, ένας, που να κρίνει ορθή την πολιτική του Εμανουέλ Μακρόν; Απαντώ μοναχή μου: στη Γαλλία —και αλλού— δεν εκτιμάται να «συμφωνείς» με τίποτα. Η κυβέρνηση Μακρόν-Borne πήγε στην Εθνοσυνέλευση χωρίς υποστήριξη από κανέναν.

Εν πάση περιπτώσει, όπως είπα, δεν έγινε ψηφοφορία και η πρωθυπουργός, όπως είχε προειδοποιήσει, κατέφυγε στο άρθρο 49.3 του Συντάγματος το οποίο της παραχωρεί ειδική εξουσία. Με την εφαρμογή του 49.3, το νομοσχέδιο καθίσταται νόμος — ωστόσο, οι βουλευτές έχουν μια ακόμα ευκαιρία: το δικαίωμα της ακύρωσης για το οποίο θα ψηφίσουν την προσεχή Τρίτη. Αν υπερψηφιστεί η ακύρωση, η κυβέρνηση Βorne θα αναγκαστεί να παραιτηθεί και ο πρόεδρος θα κληθεί να σχηματίσει νέο υπουργικό συμβούλιο. Σε δουλειά να βρισκόμαστε.

Η προσφυγή στο 49.3 έχει γίνει ακριβώς 100 φορές κατά τη διάρκεια της Πέμπτης Δημοκρατίας: σχεδόν όλες οι πρωθυπουργίες το χρησιμοποίησαν για να περάσουν προϋπολογισμούς, μεταρρυθμίσεις στον χώρο των επικοινωνιών, μεταρρυθμίσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση και ως προς την αποκέντρωση, μεταρρυθμίσεις σχετικά με το λεγόμενο «συμβόλαιο πρώτης θέσης εργασίας». Σε μια-δυο περιπτώσεις, η πρωθυπουργική απόφαση ακυρώθηκε, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις ο νόμος ίσχυσε με ή χωρίς τροποποιήσεις. Έπραξε λοιπόν σωστά η Elisabeth Borne; Nομίζω ότι εκεί όπου έφτασαν τα πράγματα —μαζικές κινητοποιήσεις, κοινωνικό μίσος, απειλές «να γονατίσει η γαλλική οικονομία»— ό,τι και αν έκανε θα ήταν είτε λάθος, είτε ανώφελο, είτε ανώφελο λάθος. Διότι, σε δυο χρόνια ο νόμος αυτός για τη συνταξιοδότηση θα ανατραπεί και θα καθυβρίζουμε ο ένας τον άλλον γύρω από έναν άλλο νόμο επί του ίδιου θέματος. Θέλω να πω ότι, ακόμα κι αν η κυβέρνηση αντέξει, ο νόμος δεν θα εφαρμοστεί πέραν του τέλους της προεδρίας Μακρόν. Η κυβέρνηση που θα προκύψει το 2027 είτε θα περάσει από τη θέση του εξοργισμένου διαδηλωτή στη θέση του διαχειριστή και θα επιβάλει κάποιο παρόμοιο νόμο, είτε θα περιμένουμε να φτάσει το προσδόκιμο ζωής γύρω στα 100 χρόνια και τα ελλείμματα των συντάξεων γύρω στα 100 δις. Τότε θα γίνει αναγκαστικά η μεταρρύθμιση.

Αλλά, το θέμα μου δεν είναι το νομοσχέδιο: πιστεύω ότι στη Γαλλία υπάρχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα από τα ελλείμματα των ταμείων του μηχανισμού προνοίας κι από το αν θα μετακινηθεί στα 62 το ηλικιακό όριο για τους υπαλλήλους ή θα αφαιρεθούν από τα «βαρέα και ανθυγιεινά» μερικά επαγγέλματα που με την εισαγωγή τεχνολογίας τις τελευταίες δεκαετίες δεν μπορούν πλέον να περιγραφούν με αυτούς τους όρους. Ένα από αυτά τα σοβαρότερα προβλήματα είναι η κοινωνική πόλωση, που παρουσιάζεται ως μαρξιστική αρετή, ως νομοτέλεια, ως «πάλη των τάξεων». Μετά τη συρρίκνωση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, οι Γάλλοι επέστρεψαν στο ήθος της Τρομοκρατίας του 1793: ακούγονται βαριές κατηγορίες εναντίον της προεδρίας και του ίδιου του Μακρόν, απειλές, εκβιαστικές διεκδικήσεις που υπερβαίνουν απερίσκεπτα τις δυνατότητες, χονδροειδή ψέματα για το πώς η βαρύτερη φορολογία μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες. Οι ανάγκες μπορούν να καλυφθούν μόνο με εκτεταμένες δημεύσεις περιουσιών —αλλά, ακόμα κι αν συμβεί κάτι τέτοιο, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς εργασία· η εργασία δεν είναι δικαίωμα μόνο επειδή πληρώνεται, είναι δικαίωμα επειδή προσδίδει νόημα σε μια κατά τα άλλα παράλογη ύπαρξη. Όμως, στον χώρο της αριστεράς έχουν επικρατήσει οι Ορεινοί, οι Αβράκωτοι που κάποτε συνέρρεαν στη Συντακτική Συνέλευση για να διαμαρτυρηθούν για την έλλειψη ψωμιού και για να απαιτήσουν να τεθεί «η Τρομοκρατία στην ημερήσια διάταξη». Όπως και τότε, η εξαλλοσύνη περνιέται για ψυχική δύναμη, για αγωνιστική υπεράσπιση του «λαού».  Είναι τέτοιος ο επαναστατικός πυρετός που, όταν προετοιμαζόταν το νομοσχέδιο και ο Μακρόν είχε ζητήσει τη συμβολή των συνδικάτων, τα συνδικάτα αρνήθηκαν: οποιαδήποτε συνεργασία με την προεδρία θα φαινόταν ως προδοτική υποχώρηση. Στη συνέχεια, πολύ αργότερα, όταν ζήτησαν να τον δουν —για να τον κράξουν— ήταν εκείνος που δεν δέχτηκε. Σήμερα, οι συνδικαλιστές λένε ψέματα, αποκρύπτοντας το πρώτο σκέλος της πραγματικότητας και επιμένοντας ότι ο Μακρόν είναι κλειδωμένος πίσω από τείχη. Μα, πώς να μην είναι; Όταν τόλμησε να εμφανιστεί στην Έκθεση των Αγροτών πριν από δύο εβδομάδες, του επιτέθηκαν οι οικολόγοι· σε κάποια στιγμή αναρωτήθηκα γιατί δεν παρενέβαιναν οι άνδρες της αστυνομικής προστασίας — νόμιζα ότι τους είχε ανάγκη.

Η εικόνα της Εθνοσυνέλευσης έχει επιδεινωθεί από το ότι οι βουλευτές της Μαρίν Λεπέν και εκείνοι του Ζαν-Λυκ Μελανσόν ψηφίζουν με τον ίδιο τρόπο, σαν ένα σώμα. Αλλά, επίσης κι από ότι τα πνεύματα είναι τόσο εξημμένα ώστε το νομοθετικό έργο εκτυλίσσεται εν μέσω άσεμνων χειρονομιών, κραυγών και γιούχα, ενώ παραλλήλως, στους δρόμους, ακόμα κι έξω από την Εθνοσυνέλευση ανεμίζουν κόκκινες σημαίες. Στο μεταξύ, στο Παρίσι συσσωρεύονται τα σκουπίδια λόγω της απεργίας των απορριμματοφόρων —παρότι οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα εξαιρούνται από την επίμαχη μεταρρύθμιση. Η κίνηση αυτή περνιέται για «αλληλεγγύη στους απεργούς» αλλά δεν είναι παρά επιθυμία διάλυσης, εκδίκησης για κάποιο άγνωστο έγκλημα.