- CITY GUIDE
- PODCAST
-
19°
Ο ελέφαντας και ο επιπυραγός: Η αλήθεια για το Μάτι
«Η ανάδειξη της αλήθειας αποτελεί την ουσιαστικότερη τιμωρία των υπευθύνων»
Η δίκη για τη φωτιά στο Μάτι, οι παραλείψεις των αρμοδίων, η απόδοση ευθυνών και η ανάγκη ανάδειξης της αλήθειας
Aν υπάρχει ορισμός της νεοελληνικής τραγωδίας, αυτός είναι η πυρκαγιά στο Μάτι. Μια πυρκαγιά που άφησε πίσω της εκατοντάδες νεκρούς αλλά και επιζήσαντες με σοβαρά εγκαύματα και ανεξίτηλα ψυχικά τραύματα, που σόκαρε όλη την ελληνική κοινωνία, καθώς επιβεβαιώθηκαν οι ανομολόγητοι φόβοι πολλών από εμάς για την ανετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού.
Αν η τύχη δεν σταθεί με το μέρος μας και ο «από μηχανής θεός» δεν είναι διαθέσιμος, τότε είμαστε όλοι εν δυνάμει θύματα της ανυπαρξίας μίας ευνομούμενης πολιτείας, η οποία αποδεικνύεται –για άλλη μια φορά– ανεπαρκής στο να παράσχει στοιχειώδη ασφάλεια και να αναπτύξει επιχειρησιακό σχέδιο για την προστασία της ζωής και του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος.
Αυτό είναι το σκληρό μάθημα που, καθημερινά, διδάσκεται στην αίθουσα του δικαστηρίου, όπου ξαναζωντανεύουν οι σκηνές βιβλικής καταστροφής με τις μαρτυρίες επιζώντων και συγγενών των θυμάτων, αναδεικνύοντας με φρικτό και προσβλητικό τρόπο τις ευθύνες ενός αποτυχημένου κράτους. Δεν πρόκειται για αφηρημένο σχήμα λόγου. Είναι αλήθεια.
Άνθρωποι κάηκαν αβοήθητοι, άλλοι θυσιάστηκαν για να σώσουν κάποιους άλλους και άλλοι, εγκλωβισμένοι, έδωσαν μόνοι τέλος στη ζωή τους. Κι όλα αυτά, μόλις 35 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα της χώρας.
Πέντε χρόνια μετά, η διεξαγωγή της δίκης για το πολυδιάστατο έγκλημα στο Μάτι εξακολουθεί να πληγώνει τη χώρα. Όχι μόνο για τους ανθρώπους που χάθηκαν κάτω από τριτοκοσμικές συνθήκες, όχι μόνο για τις συνθήκες ανάκρισης και διεξαγωγής της δίκης που δυσχεραίνουν αντί να διευκολύνουν το έργο των δικαστών, αλλά, κυρίως, για τη δυσοσμία του ακαταλόγιστου και της απουσίας δημόσιας και κρατικής λογοδοσίας που αναδίδεται μέσα από τα καμμένα στο Μάτι.
Τιμωρία θα υπάρξει – είμαι σίγουρος ότι η δικαιοσύνη θα φροντίσει γι’ αυτό. Αλλά θα έχει αναδειχτεί η πλήρης αλήθεια; Πώς γίνεται κανείς να μην αναλαμβάνει την ευθύνη –ή το κομμάτι της ευθύνης που του αναλογεί– για το ότι πήγαν όλα λάθος;
Διαχρονικά, για την ελληνική δημόσια διοίκηση που αποτελείται από την κρατική υπηρεσία και τους πολιτικά προϊσταμένους της, η ανάληψη ευθύνης και η λογοδοσία είναι έννοιες βασικότατες, συνυφασμένες με το δημόσιο λειτούργημα αλλά, κατά κανόνα, υποβαθμισμένες.
Η γραφειοκρατική ευθύνη ως υποχρέωση απάντησης, η νομική ευθύνη ως καθήκον εκπληρώσεως, η επαγγελματική ευθύνη ως ανταπόκριση σε προσδοκίες και η πολιτική ευθύνη ως ανάληψη του πολιτικού κόστους των λαθών, όταν υπάρχει εκατόμβη νεκρών, συναποτελούν τον θηριώδη ελέφαντα που κόβει βόλτες στο δικαστήριο, απειλεί ζωές, εκφοβίζει τη δημοκρατική λειτουργία, κατατρώει τους θεσμούς. Πολλοί κάνουν ότι δεν τον βλέπουν, αλλά λίγοι ενδιαφέρονται να τον εξημερώσουν.
Μπροστά σε μια σοβαρή δημόσια κρίση, το μοτίβο είναι σύνηθες και σταθερό: Οι εμπλεκόμενοι αλληλοκατηγορούνται και προσπαθούν να αποσείσουν τις ευθύνες τους· από την καταστροφή του διαστημόπλοιου «Τσάλεντζερ» στις ΗΠΑ το 1986, το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ στην πρώην ΕΣΣΔ (1986), μέχρι την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής το 2018.
Η ανάλυση των λαθών και η επισταμένη μελέτη όλων εκείνων που πήγαν λάθος, δεν θα έπρεπε να αποτελεί αρμοδιότητα μόνο της δικαιοσύνης, αλλά και της οργανωμένης πολιτείας που θρηνεί, αξιολογεί και βελτιώνεται για την επόμενη μέρα.
Το πόρισμα και η κατάθεση του αξιωματικού εμπειρογνώμονα για τις εγκληματικές παραλείψεις των αρμοδίων κατά την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς δεν θα έπρεπε να τον φέρνουν αντιμέτωπο με την πολιτική και επιχειρησιακή ηγεσία του Σώματος που υπηρετεί· δεν θα έπρεπε να είναι ηρωική πράξη ενός δημόσιου λειτουργού η αντίσταση στο κουκούλωμα ευθυνών.
Η ανάδειξη της αλήθειας αποτελεί την ουσιαστικότερη τιμωρία των υπευθύνων, κάτι που οφείλουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία να το διεκδικήσουμε ως ελάχιστη υποχρέωσή μας, ως φόρο τιμής και σεβασμού στη μνήμη των θυμάτων
Προφανώς, το «case study Μάτι» θα έπρεπε (και ελπίζω, κάποτε) να διδάσκεται ως αντιπαράδειγμα δράσης και οργάνωσης στα Σώματα Ασφαλείας, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, στις νομικές σχολές, στα μαθήματα διαχείρισης κρίσεων, ηγεσίας και ηθικής.
Η ανάδειξη της αλήθειας αποτελεί την ουσιαστικότερη τιμωρία των υπευθύνων, κάτι που οφείλουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία να το διεκδικήσουμε ως ελάχιστη υποχρέωσή μας, ως φόρο τιμής και σεβασμού στη μνήμη των θυμάτων. Είναι ανεπίτρεπτο η δίκη για το Μάτι να καλύπτεται δημοσιογραφικά με ένα μονόστηλο, σαν μία οποιαδήποτε άλλη δίκη. Είναι ανεπίτρεπτο –για άλλη μια φορά– να στρουθοκαμηλίζουμε μπροστά στην καταστροφή.
Ενδιαφερόμαστε αληθινά να μάθουμε τι πραγματικά συνέβη στο Μάτι;
Στην τηλεοπτική σειρά «Τσερνόμπιλ» (HBO), κατά τη δίκη για την απόδοση ευθυνών του πυρηνικού ατυχήματος, ο δρ Βαλέρι Λεγκάσοφ, διακεκριμένος χημικός, εξηγεί επιστημονικά πώς συνέβη το ατύχημα. Με θάρρος, όμως, προχωράει παραπέρα. Με αφορμή την απόκρυψη των προβλημάτων που παρουσίαζαν οι αντιδραστήρες RBMK, καταγγέλλει τη διάχυτη κουλτούρα ψεύδους στη Σοβιετική Ένωση. «Λέμε ψέματα επί ψεμάτων και στο τέλος δεν θυμόμαστε ότι υπάρχει αλήθεια».[1]
«Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι συμπτωματική», θα πω εγώ. Μόνο που εδώ δεν πρόκειται για προϊόν μυθοπλασίας αλλά για ωμή πραγματικότητα.
[1]Χαρίδημος Τσούκας, «Το κόστος του ψέματος», εφημερίδα Η Καθημερινή, 1.9.2019.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Όσα είπε ο πρωθυπουργός στη συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου
Η «Ομάδα Βουντού» για άλλη μια φορά δικαίωσε όσους με σιγουριά δηλώνουν ότι η χώρα είναι θωρακισμένη απέναντι στην τρομοκρατία
Επίθεση Φάμελλου στον Κασσελάκη - Τι καταγγέλλει η Θεοδώρα Τζάκρη
«Το έργο είναι εδώ, σε περίπου είκοσι ημέρες θα το αντιληφθούμε για τα καλά όταν θα βγάλουμε το πρώτο μας εισιτήριο!»
Ο επιτυχημένος προσεταιρισμός των ψηφοφόρων της μεσαίας τάξης σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν αποτελεί εφάπαξ κατάκτηση ενός κόμματος, αλλά πρόσκαιρο χαρτί
Το παρών έδωσαν ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών
«Σας συμπαθώ, αλλά...» είπε ο υπουργός Υγείας
Τι άφησε να εννοηθεί ο υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ
Το νέο ηλικιακό όριο και όλες οι αλλαγές που έρχονται
Έτοιμος να ανοίξει πολιτικό διάλογο είπε πως είναι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ
H ηχηρή παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού
«Η πολιτική των συναινέσεων είναι εξαιρετικά σημαντική»
Μιλούν για «εικόνα μη οργανωμένου κόμματος» καθώς δεν έχει ανακοινωθεί ο αριθμός των όσων ψήφισαν
«Mea culpa που δεν έκανα εκλογές το Φεβρουάριο», δήλωσε ο πρώην Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ
«Ο στόλος των λεωφορείων του ΟΑΣΘ ανανεώνεται και εκσυγχρονίζεται», δήλωσε ο Υπουργός Μεταφορών
Κεραμέως: Σημαντική βελτίωση στην εξυπηρέτηση των ευάλωτων συμπολιτών μας
«Δίνουμε €2,1 δισ. για ενίσχυση των υποδομών πολιτικής προστασίας», τόνισε ο πρωθυπουργός
Τα αποτελέσματα που έδωσε στη δημοσιότητα
«Το ύψος του κατώτατου μισθού θα βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ»
«Τα πανεπιστήμιά μας δεν πρέπει να εκπέμπουν χαλαρότητα, αλλά δυναμισμό», δήλωσε ο Υπουργός
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.