Το Ποτάμι στη Φυλή

Πόσοι από εμάς έχουμε πάει στη Φυλή; Τα σκουπίδια δεν τα βλέπεις, αλλά τα αισθάνεσαι με το που πλησιάζεις στην περιοχή, αν λειτουργεί στοιχειωδώς η όσφρησή σου. Σε κάθε δυνατή βροχή πλημμυρίζουν οι δρόμοι, οι λακούβες μπορεί να σε στείλουν αν δεν κάνεις σλάλομ, η υποβάθμιση έχει χρώμα και άρωμα, τη συναντάς παντού, σαν να βρίσκεσαι στην πιο βαθιά ελληνική επαρχία. Αλλά βρίσκεσαι στην Αττική και αυτό κάνει ακόμη πιο έντονη τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην πρωτεύουσα και στην πίσω αυλή της, στον εθνικό σκουπιδότοπο.

Οι περισσότεροι ίσως δεν είχαν ψηφίσει Ποτάμι στις ευρωεκλογές. Τουλάχιστον αυτό έδειχνε το βλέμμα τους και η επιφυλακτικότητα που αποτυπωνόταν στις κινήσεις, στη στάση, στις κουβέντες μεταξύ τους. Δεν μαζεύτηκαν στην πλατεία Ηρώων στα Άνω Λιόσια, την Κυριακή το πρωί, για να χειροκροτήσουν τον πολιτικό αρχηγό του νέου κόμματος, ούτε τους λέει πολλά το «ριζοσπαστικό κέντρο». Είχαν μάλλον μια φυσική περιέργεια να ακούσουν αυτούς που τους θυμήθηκαν και πήγαν στη γειτονιά τους που δεν είναι καθόλου δημοφιλής στα κόμματα, ακόμη και προεκλογικά.

Έγινε θέμα της περιοχής τους αμέσως μόλις μαθεύτηκε ότι θα ερχόταν ο Σταύρος Θεοδωράκης, που πήγε πράγματι με στελέχη του Ποταμιού, χωρίς αστυνομική συνοδεία και χωρίς καμία προετοιμασία συνθηκών ασφαλείας σε μια περιοχή με οξύ πρόβλημα εγκληματικότητας. Όπως κάνει παντού, στάθηκε στη μέση της πλατείας και ξεκίνησε τη συζήτηση με τους συγκεντρωμένους περπατώντας πάνω κάτω, δίνοντας το λόγο σε όποιον θέλει να ρωτήσει και απαντώντας άμεσα, ακόμη και εκνευρισμένα, αν κάποιος γίνεται εριστικός μόνο και μόνο για να χαλάσει την ατμόσφαιρα. Είναι προφανές ότι ο επικεφαλής του Ποταμιού έχει ξαναπερπατήσει στη Φυλή και δεν την ανακαλύπτει κάθε φορά που μεταδίδονται ειδήσεις για συγκρούσεις Ρομά και Πακιστανών ρακοσυλλεκτών ή κάθε φορά που κλείνει ο ΧΥΤΑ.

Η διαχείριση απορριμμάτων αποτελεί δείκτη ποιότητας του κοινωνικού πολιτισμού. Η ελληνική εξαίρεση στο συγκεκριμένο (τεράστιο) θέμα είναι ιδιαίτερα αποκρουστική, γιατί εκεί αποτυπώνονται πολλές παθογένειες μαζί: διαπλοκή, διαχειριστική ανικανότητα, απουσία εθνικού σχεδιασμού και πολιτικής βούλησης, μικροαστικός ατομισμός, έλλειμμα παιδείας και περιβαλλοντικής ευαισθησίας, νοσηροί τοπικισμοί.

Το Ποτάμι παρουσίασε τις θέσεις του στον τόπο του εγκλήματος, πολύ κοντά στον ΧΥΤΑ που, όπως λένε οι ειδικοί, θα έχει μπουκώσει λίγους μήνες μετά.

-Καλούν την Περιφερειάρχη Αττικής να αλλάξει τους όρους των διαγωνισμών που τρέχουν, να αλλάξει το σχέδιο, να αλλάξει τις διαδικασίες αλλά να μην ξεκινήσουμε από το μηδέν γιατί τότε δεν θα δούμε λύση ούτε το 2025.

-Ζητούν να προχωρήσει άμεσα ένα από τα τέσσερα εργοστάσια σε έναν από τους ήδη χωροθετημένους χώρους (Κερατέα, Γραμματικό, Ανω Λιόσια, Φυλή). Νέα χωροθέτηση θα σημαίνει φοβερή χρονοτριβή.

-Απορρίπτουν την πρόταση να διαχειριστούν οι δήμοι τα σκουπίδια τους ως εκτός πραγματικότητας. Τονίζουν ότι η Φυλή πρέπει να πάψει να εισάγει σκουπίδια από άλλες περιοχές, ακόμη και από την Πελοπόννησο και τη Μύκονο, αλλά να βρεθούν λύσεις διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat στην Ευρώπη θάβονται –με τον έναν ή τον άλλο τρόπο– το 38% των απορριμμάτων. Στην Ελλάδα το 82%! Δύο εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στη Φυλή. Το 90% των απορριμμάτων της Αττικής και το 45% όλης της χώρας. Ο ΧΥΤΑ της Φυλής έχει διάρκεια ζωής το πολύ ένα χρόνο ακόμα.

Το μεγάλο στοίχημα στα σκουπίδια είναι το πώς θα «θάψεις» (ΧΥΤΑ) ή θα «κάψεις» (αποτεφρωτήρες) όσο το δυνατόν μικρότερο υπόλειμμα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχεις απομακρύνει το χρήσιμο κομμάτι (ανακύκλωση για χαρτιά, πλαστικά, μέταλλα, γυαλί) και να έχεις κάνει κομπόστ τα οργανικά υπολείμματα (κομπόστ για βελτιωτικό χώματος ή παραγωγή βιοαερίου - ηλεκτρισμός).

Κάποια στιγμή, γυρνώντας σε μια κυρία που του είπε ότι δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει «διαλογή στην πηγή», ο Σταύρος ήταν παραστατικός: Τώρα έχεις δύο σακούλες κάτω από τον νεροχύτη. Στη μια βάζεις τα χαρτιά και τα μπουκάλια και στην άλλη όλα τα άλλα. Διαλογή στην πηγή σημαίνει να έχεις τρεις σακούλες. Μια για τα χαρτιά και τα μπουκάλια, μια για τα αποφάγια του τραπεζιού, όλα αυτά που μπορούν να γίνουν λίπασμα και μια σακούλα με τα υπόλοιπα σκουπίδια που δεν έχουν καμία χρησιμότητα. Και έξω από το σπίτι αντίστοιχα να υπάρχουν τρεις κάδοι. Μπλε για τις συσκευασίες, καφέ για τα αποφάγια και πράσινοι για τα υπολείμματα.

Το πιο ενδιαφέρον ίσως σημείο του διαλόγου του Σταύρου με τους ανθρώπους που ζουν κοντά και μαζί με τα σκουπίδια ήταν η ανάδειξη της ατομικής ευθύνης στη δημιουργία του συγκεκριμένου αδιεξόδου. Στην Ελλάδα, είπε, κυριαρχεί η άποψη «όχι στον δικό μου κήπο» γιατί όλοι θέλουν οι εγκαταστάσεις που σχετίζονται με τα σκουπίδια να είναι μακριά από το σπίτι τους. Και η λύση που βλεπει είναι οι κυβερνήσεις να προσφέρουν μεγάλα ανταποδοτικά οφέλη (π.χ. τα εργοστάσια της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία όπου οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι απείρως πιο σημαντικές) και να επιλεγούν σύγχρονοι μέθοδοι «εξαφάνισης των σκουπιδιών» και όχι βέβαια ΧΥΤΑ. Στη Βιέννη το εργοστάσιο επεξεργασίας είναι μέσα στην πόλη κι έχει γίνει από τα βασικά αξιοθέατά της. Στο Παρίσι η καύση των σκουπιδιών σε αποτεφρωτήρες παράγει ηλεκτρική ενέργεια για ένα εκατομμύριο σπίτια.

Πέρα από τα εκατομμύρια που έχουμε κληθεί να καταβάλουμε ως πρόστιμα για τη διαχείριση των σκουπιδιών, η χώρα μας πληρώνει καθημερινά 55.000 ευρώ για τους δεκάδες ξεπερασμένους ΧΥΤΑ που επιμένουμε να χρησιμοποιούμε σε όλη τη χώρα.

Αλλά ειδικά σ’ αυτό το πρόβλημα ίσως η οικονομική διάσταση να μην είναι η κυρίαρχη. Ίσως προέχει η αμεριμνησία με την οποία αντιμετωπίζουμε το απόλυτο ζήτημα δημόσιας υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος, δηλαδή ό,τι πρωτίστως αφορά τα παιδιά και την επόμενη γενιά.

Πόσοι από εμάς έχουμε πάει στη Φυλή; Πόσοι πολίτες γνωρίζουν ή έχουν έστω αναρωτηθεί πού καταλήγει το πλαστικό που πετούν στον κάδο, στην παραλία ή στο δρόμο; Και πόσοι πολιτικοί θέλουν και μπορούν να περατήσουν στα Ανω Λιόσια για να μιλήσουν με τους ανθρώπους που ζουν κοντά, μαζί και μέσα στα σκουπίδια;