Εκλογές με τους καταλόγους της απογραφής - Η επικρατέστερη ημερομηνία για κάλπες

Με την ημερομηνία που θα στηθούν οι κάλπες των εθνικών εκλογών να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της σεναριολογίας των τελευταίων ημερών, ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης ξεκαθάρισε μια από τις πτυχές της διαδικασίας: Οι εκλογές θα διενεργηθούν με τους νέους καταλόγους που προέκυψαν από την τελευταία απογραφή.

Οι αλλαγές που επέρχονται από την απογραφή ενδεχομένως να έχουν επιπτώσεις στην κατανομή των εδρών. Για το θέμα αυτό είχε δώσει διευκρινίσεις προ καιρού ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Θοδωρής Λιβάνιος.

Η επικρατέστερη ημερομηνία εκλογών

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των Κυριακάτικων εφημερίδων και συγκλίνουσες δημοσιογραφικές πληροφορίες, η επικρατέστερη ημερομηνία για τις εκλογές είναι η Κυριακή των Βαΐων, στις 9 Απριλίου. 

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η δεύτερη εκλογική αναμέτρηση αναμένεται εντός Μαΐου.

Αλλά, αν και η συγκεκριμένη ημερομηνία ακούγεται… βολική, επειδή οι ετεροδημότες θα μπορούσαν να συνδυάσουν το ταξίδι τους για τις εκλογές με τις διακοπές του Πάσχα, η δεύτερη εκλογική αναμέτρηση αναμένεται εντός Μαΐου, καθώς χρειάζεται να πραγματοποιηθούν κάποιες διαδικασίες μετά το πέρας της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης, όπως οι διερευνητικές εντολές αλλά και το νέο άνοιγμα και κλείσιμο της Βουλής.

Παράλληλα, το σενάριο για δεύτερες εκλογές εντός Μαΐου ενισχύεται και από το γεγονός ότι η έναρξη των Πανελληνίων Εξετάσεων έχει οριστεί για τις αρχές Ιουνίου.

Προς το παρόν, οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί από το Μαξίμου, ωστόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να εξετάσει όλα τα σενάρια και να λάβει τις αποφάσεις του τις επόμενες ημέρες, πιθανώς στα Χανιά όπου βρίσκεται για τις ημέρες των εορτών.

Μάκης Βορίδης: Εκλογές με τους νέους καταλόγους

Για τους εκλογικούς καταλόγους και τις εκτιμήσεις που έκανε προ ημερών για τις εκλογές, μίλησε στον ANT1 ο Μάκης Βορίδης. Πιο συγκεκριμένα, ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε: «Εκείνο το οποίο είπα ότι είναι πως προφανώς είμαστε στο τελευταίο εξάμηνο της κυβέρνησης, ότι ο πρωθυπουργός θα αποφασίσει τον χρόνο των εκλογών και ότι οι εκλογές έχουν μια ιδιαιτερότητα και χρειάζονται περισσότερο χρόνο γιατί είναι διπλές εκλογές και πρέπει επομένως να υπάρχει μεγαλύτερο διάστημα διαθέσιμο», είπε και πρόσθεσε:

«Ο ελάχιστος χρόνος που προβλέπεται από τη διάλυση της Βουλής για την προκήρυξη εκλογών είναι 29 ημέρες. Εγώ παρακολούθησα τα σενάρια του δημοσιογράφου και βγήκε η ημερομηνία για αρχές Απριλίου».

Απαντώντας σε ερώτημα για την παρατεταμένη εκλογολογία και τις επιπτώσεις της στη λειτουργία της κυβέρνησης, ο κ. Βορίδης απάντησε πως «δεν υπάρχει επιβράδυνση του κυβερνητικού έργου, αλλά το αντίθετο».

Σχετικά με το εάν θα ισχύσουν τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής ή οι εκλογές θα γίνουν με βάση την απογραφή του 2011, ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ότι «η τελευταία απογραφική πράξη έγινε τέλος Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου. Το Σύνταγμα λέει έναν χρόνο μετά από την τελευταία απογραφική πράξη μπορούν να γίνουν εκλογές με τους νέους εκλογικούς λόγους. Η ΕΛΣΤΑΤ ετοιμάζει το Προεδρικό Διάταγμα. Αν βγει μέσα στο 2022, η Κυβέρνηση έχει ένα δίμηνο δυνητικά για να αποφασίσει εάν θα γίνουν εκλογές με τους παλιούς ή με τους νέους καταλόγους. Εγώ για να το τελειώνουμε, σας λέω ότι οι εκλογές θα γίνουν με τους νέους εκλογικούς καταλόγους, βάσει της νέας απογραφής της ΕΛΣΤΑΤ».

Αναφορικά με το αποτέλεσμα των εκλογών, εκτίμησε ως «λογικό παρακολούθημα, λογική συνέπεια μιας συγκεκριμένης εξέλιξης, ειδικά εάν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, είναι η αυτοδυναμία της ΝΔ».

«Η άποψη μας είναι ότι οι πρώτες εκλογές με την απλή αναλογική είναι οι κρίσιμες, γιατί θα καθορίσουν τρία πράγματα που θα καθορίσουν και τις δεύτερες εκλογές: το πρώτο κόμμα, την διαφορά του πρώτου από το δεύτερο κόμμα και εάν αυτή ανατρέπεται, αλλά και το πόσο κοντά θα βρίσκεται το πρώτο κόμμα από την αυτοδυναμία. Οι πολίτες δεν πρέπει να τις αντιμετωπίσουν ως “χαλαρές” τις πρώτες εκλογές» τόνισε ο κ. Βορίδης.

Πώς θα κατανεμηθούν οι βουλευτικές έδρες

Στο ερώτημα εάν η απογραφή και οι κατάλογοι που αλλάζουν έχουν επιπτώσεις στην κατανομή των βουλευτικών εδρών απάντησε προ καιρού με ανάρτησή του ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Θοδωρής Λιβάνιος.

Μεταξύ άλλων ανέφερε: 

1. Το Σύνταγμα ήδη από την αναθεώρηση του 2001, έχει εντάξει ειδική ρήτρα στην παράγραφο 2 του άρθρου 54.

O αριθμός των βουλευτών κάθε εκλογικής περιφέρειας ορίζεται με προεδρικό διάταγμα, με βάση το νόμιμο πληθυσμό της περιφέρειας που προκύπτει, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, από τους εγγεγραμμένους στα οικεία δημοτολόγια, όπως νόμος ορίζει. Τα αποτελέσματα της απογραφής θεωρείται ότι έχουν δημοσιευθεί με βάση τα στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας μετά την πάροδο ενός έτους από την τελευταία ημέρα διεξαγωγής της».

Τι σημαίνει αυτό; Ότι ένα χρόνο μετά την απογραφή και εφόσον έχει δώσει στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (η οποία είναι ανεξάρτητη αρχή) τα στοιχεία του νόμιμου πληθυσμού, τότε υποχρεωτικά οι εκλογές διεξάγονται με βάση τη νέα απογραφή.

Γιατί μπήκε αυτό; Γιατί στο παρελθόν για μικροπολιτικούς λόγους, οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούσαν κατά το δοκούν την προηγούμενη ή τη νέα απογραφή. Για το λόγο αυτό μπήκε απώτατο χρονικό όριο στην αναθεωρηση του 2001 για την εφαρμογή της απογραφής.

2. Ποιος είναι ο νόμιμος πληθυσμός και σε τι διαφέρει από τον μόνιμο;

Νόμιμος είναι ο αριθμός δημοτών κάθε εκλογικής περιφέρειας όπως προκύπτει από την απογραφή. Δηλαδή ο κάθε ένας πολίτης που απογράφηκε απάντησε μεταξύ άλλων σε δύο ερωτήσεις α. «Που μένετε μόνιμα;» και β. «Που είστε δημότης;» Ετσι λοιπόν κάποιος μπορεί να μένει μόνιμα πχ στη Θεσσαλονίκη και να είναι δημότης (και συνεπώς να ασκεί το εκλογικό του δικαίωμα) στο Λιτόχωρο Πιερίας. Ο εν λόγω πολίτης θα καταγραφεί ως μόνιμος πληθυσμός στην Θεσσαλονίκη αλλά ως νόμιμος πληθυσμός στην εκλογική περιφέρεια Πιερίας.

3. Πότε έγινε η απογραφή;

Η απογραφή ξεκίνησε (με πάρα πολλά προβλήματα λόγω πανδημίας) τον Οκτώβριο του 2021 και ολοκληρώθηκε μετά από παρατάσεις την 21η Φεβρουαρίου 2022. Οπότε το ένα έτος μετά τη διενέργειά της υπολογίζεται το αργότερο μετά την 21η Φεβρουαρίου 2022 και συνεπώς είναι η 21η Φεβρουαρίου 2023.

4. Τι έχει ανακοινώσει έως σήμερα η ΕΛΣΤΑΤ;

Η ΕΛΣΤΑΤ σήμερα έχει ανακοινώσει προσωρινά αποτελέσματα μόνιμου πληθυσμού, ενώ αναμένεται να ανακοινώσει τα αποτελέσματα της απογραφής συμπεριλαμβανομένου του νόμιμου πληθυσμού έως το τέλος του έτους, καθώς πρέπει αυτά να υποβληθούν και στην EUROSTAT.

5. Θα έχει επιπτώσεις η απογραφή στο εκλογικό αποτέλεσμα;

Όσον αφορά τον τελικό αριθμό των εδρών που κερδίζει κάθε κόμμα, η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Από τον νόμο «Σκανδαλίδη» και έπειτα (και ανεξαρτήτως του αριθμού του bonus του πρώτου κόμματος), οι έδρες κάθε κόμματος συνολικά εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνο από το ποσοστό του, την ύπαρξη bonus για το πρώτο κόμμα ή όχι και τον αριθμό αυτού και από το άθροισμα ποσοστών των κομμάτων που δεν συμμετέχουν στη Βουλή. Επομένως ένα κόμμα θα πάρει τις ίδιες έδρες στο σύνολο της επικράτειας, ανεξαρτήτως π.χ. αν κερδίσει ή όχι όλες τις μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό δεν ίσχυε με προηγούμενους εκλογικούς νόμους (όπως πχ ο 1907/90), κατά τους οποίους πχ ο αριθμός των μονοεδρικών επηρεάζε το αποτέλεσμα.

Που επηρεάζει η απογραφή και ο αριθμός των εδρών; Απλά σε τρεις βασικούς τομείς α. Στην κατανομή των εδρών μέσα στην εκλογική περιφέρεια (πχ εκλογικό μέτρο κτλ) και β. Στο αριθμό των υποψηφίων κάθε κόμματος σε μια εκλογική περιφέρεια και γ. Στο αριθμό των σταυρών προτίμησης που μπορεί να θέσει ο εκλογέας στο ψηφοδέλτιο.

6. Και οι αυτοδιοικητικές εκλογές;

Όπως είναι γνωστό, τον Οκτώβριο του 2023 θα διεξαχθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Αυτές χρησιμοποιούν αποκλειστικά και μόνο τον ΜΟΝΙΜΟ πληθυσμό, δηλαδή των αριθμό των κατοίκων και όχι των δημοτών.

7. Θα φέρει πολλές αλλαγές οι απογραφή στην κατανομή των εδρών;

Πρέπει να περιμένουμε την ανακοίνωση των στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ. Ωστόσο, δεν αναμένεται η απογραφή να επιφέρει περισσότερες αλλαγές από όσες είχε επιφέρει η απογραφή του 2011. Χοντρικά, αυτό που αναμένεται είναι η κατά κανόνα μετακίνηση ορισμένων εδρών από περιφερειακές εκλογικές περιφέρειες (όχι εκτιμώ πάνω από 8-10 τον αριθμό) προς εκλογικές περιφέρειες της τ. Β’ Αθηνών, την Ανατολικής Αττικής, τις δύο εκλογικές περιφέρειες της Θεσσαλονίκης και ενδεχομένως 1-2 άλλων περιφερειών. Αλλά ως το Δεκέμβριο υπομονή.

8. Μα κάπου διάβασα ότι η Α’ Αθήνας θα κερδίσει 4 περισσότερες έδρες…

Κάποιοι μπήκαν στο πειρασμό και κάνανε κατανομή εδρών με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα του μόνιμου πληθυσμού. Εκεί συμπεριλαμβάνονται και οι μη έχοντες ελληνική υπηκοότητα κάτοικοι αλλά κυρίως και οι λεγόμενοι ετεροδημότες. Έτσι εμφανίστηκε η Α’ Αθηνάς να της «αναλογούν» (εντός πολλών εισαγωγικών) 4 έδρες παραπάνω. Προφανώς είναι λάθος αυτός ο υπολογισμός. Για δύο λόγους:

• Οι εκλογικές περιφέρειες της «επαρχίας» αδικήθηκαν γιατί πάρα πολλοί ψηφοφόροι σε αυτές τις εκλογικές περιφέρειες ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Δηλαδή οι ετεροδημότες και
• Δικαίωμα ψήφου έχουν αποκλειστικά και μόνο οι ‘Ελληνες πολίτες.

Άλλωστε η Α’ Αθήνας σταθερά σε κάθε απογραφή χάνει έδρες. Σήμερα εκλέγει 14 βουλευτές και το 1990 εξέλεξε 21.