Ο όρος lobby, η διεθνής εμπειρία, η δράση των λομπιστών και η υπόθεση Qatargate.
Ετυμολογία: Ο διεθνής πλέον όρος lobby (ως ουσιαστικό αλλά και ρήμα, στα αγγλικά) προέρχεται μάλλον από παλιά εθιμική πρακτική στο βρετανικό κοινοβούλιο: συνηθιζόταν οι βουλευτές να συναντάνε στο χώρο εισόδου (lobby) πολίτες που παρασκηνιακά έθεταν αιτήματα, ζητούσαν εξυπηρετήσεις κλπ – που δεν απέχουν και πολύ από τα καθ’ ημάς «ρουσφέτια».
Εμπειρία: Δεκέμβρης 1987. Κουβεντιάζαμε στο γραφείο του, με θέα τον Βόσπορο. Η ατμόσφαιρα ήταν φιλική: το ζήτημα είχε πλέον ρυθμιστεί και ο ρόλος μου ως υπαλλήλου της Κομισιόν για ζητήματα προστασίας από αθέμιτα φθηνές εξαγωγές τρίτων χωρών ήταν μάλλον διακοσμητικός. Η μεγάλη τουρκική εταιρεία ακρυλικών ινών τα είχε βρει με τις ευρωπαϊκές, αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να μην εξάγει σε τιμές χαμηλότερες από ένα κατώφλι. Έτσι το αίτημα για επιβολή ειδικού τιμωρητικού δασμού «αντιντάμπινγκ» είχε αποσυρθεί. Μέλι-γάλα. Δηλαδή οιονεί καρτέλ, με δυσμενείς προφανώς επιπτώσεις στους καταναλωτές - αρμοδιότητα άλλης Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν. Εγώ υπαγόμουν σε εκείνη που, καθ’ υπόδειξη (όχι κατ’ εντολήν) των Ευρωπαίων παραγωγών, έπρεπε να αναχαιτίζει τις φθηνές εισαγωγές που τους έπλητταν. Κατόπιν διεξοδικής έρευνας, βέβαια και σύννομα με τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου της τότε GATT - πρόδρομου του σημερινού ΠΟΕ.
Καθώς λοιπόν έπινα τσάι με τον τούρκο μάνατζερ, μιλώντας περί ανέμων και υδάτων, το μάτι μου έπεσε λοξά πάνω σε κάτι ανθρώπους που κουβαλούσαν χαλιά στην είσοδο του γραφείου του. Απόρησα: καθώς ήξερα, η μεγάλη εταιρεία έφτιαχνε ίνες, όχι τελικά προϊόντα - δεν ήταν «καθετοποιημένη». Πώς να μαντέψω τι με περίμενε;! Το μυστήριο λύθηκε λίγο αργότερα: καθώς τον αποχαιρετούσα, μου έδειξε τα εν λόγω χαλιά και με ένα μειλίχιο χαμόγελο μου είπε: «Διαλέξτε όποιο σας αρέσει!».
Βάπτισμα πυρός στο σπορ της δωροδοκίας. Το ενδιαφέρον εν προκειμένω είναι ότι, στη συγκυρία εκείνη (που προφανώς θα διαρκούσε πολύ), ο τούρκος συνομιλητής μου τα είχε ήδη βρει απ’ ευθείας με τους ευρωπαίους ομολόγους του: προέκυπτε από επίσημο έγγραφο που φύλαγα ως κόρην οφθαλμού στο ακατάστατο γραφείο μου. Παρ’ όλα αυτά, ήθελε να μου κάνει δώρο, να με καλοπιάσει ενόψει ενδεχόμενης μελλοντικής φουρτούνας. Όπως ένας σκακιστής κινεί ένα πιόνι στο πλαίσιο μιας «ποζισιονέλ» στρατηγικής. «Ας έχουμε με αυτόν μια γραμμή επικοινωνίας σε καλό κλίμα, μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμη».
Θεωρία: Χρόνια αργότερα, διδάσκοντας, θυμόμουν τέτοιου είδους εικόνες. Λόγου χάρη οι Πρόεδροι συνδέσμων παραγωγών συνέτρωγαν συστηματικά με τους προϊσταμένους μου τμηματάρχες αρμόδιους για την κλωστοϋφαντουργία. Και επεσήμαινα στους φοιτητές μου τα εξής:
Α. Ο αριθμός των ομάδων πίεσης που δραστηριοποιούνται στις Βρυξέλλες αυξήθηκε θεαματικά τις τελευταίες δεκαετίες, πιστοποιώντας μιαν επιτυχία του ενοποιητικού εγχειρήματος: δηλαδή την αυξανόμενη βαρύτητα της Ε.Ε. στο κοινωνικο-οικονομικό γίγνεσθαι. Φανταστείτε το ανάποδο: να μην ενδιέφερε κανέναν τι σκαρώνουν στα γραφεία τους οι ευρω-υπάλληλοι!
Β. Τέτοιες δραστηριότητες, αν και άτυπες, είναι συνυφασμένες με την ίδια τη διαδικασία λήψης αποφάσεων: συνδέουν τη νομοθεσία με αυτούς που ευνοούνται ή πλήττονται- δηλαδή την πραγματικότητα.
Γ. Ο αποτελεσματικός λομπίστας δραστηριοποιείται εγκαίρως, επηρεάζοντας τη νομοθεσία στη διάρκεια της παραγωγής της και όχι την τελευταία στιγμή.
Δ. Τα λόμπι παρέχουν μαζί με την «πίεση» και τεκμηρίωση: αυτή η ενημέρωση είναι συχνά πολύτιμη στα γυάλινα γραφεία των πολυώροφων κτιρίων στις Βρυξέλλες. Πληροφόρηση η οποία, αν και στοχευμένη, δεν μπορεί να είναι ψευδής: κραυγαλέες ανακρίβειες θα υπονόμευαν την αξιοπιστία της όποιας ομάδας πίεσης.
Ε. Σε ορισμένους τομείς όπως η αγροτική οικονομία, η διαβούλευση με τις κατά παράδοση ισχυρές ενώσεις παραγωγών στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής είναι άκρως θεσμοθετημένες, μέρος του όλου σκηνικού.
ΣΤ. Εξυπακούεται ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, ειδικά η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο (που τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξήσει τις εξουσίες του) είναι αποδέκτες διαφορετικών και αντικρουόμενων πιέσεων: προσπαθούν να τις εξισορροπήσουν/συνθέσουν, να οδηγηθούν σε ένα είδος «συνισταμένης». Αυτός είναι ο ρόλος τους.
Επικαιρότητα: Θα μου πείτε (ενδεχομένως αγανακτισμένοι): «Για τις πρόσφατες αποκαλύψεις τι έχεις να πεις; Άσε τις διαλέξεις και μίλα μας για τα πρόσφατα- τα σκανδαλώδη και γαργαλιστικά!». Θα σας απογοητεύσω:
Αναμένοντας περισσότερες πληροφορίες, προσυπογράφω τις (κοινότοπες) δηλώσεις ότι χρειάζεται αποτελεσματικότερος έλεγχος, μεγαλύτερη διαφάνεια.
Δυσανασχετώ με την πολιτική εκμετάλλευση του «Κατάργκεητ» από αντι-ευρωπαϊκούς κύκλους στην κατεύθυνση της συνολικής απόρριψης της Ε.Ε.
Νομίζω ότι καλή η αυστηρή νομοθεσία κλπ κλπ, αλλά τελικά αν τα (ενίοτε εκλεγμένα!) πρόσωπα δεν είναι στο ύψος των περιστάσεων, η όποια καλοδεχούμενη αυστηροποίηση δεν αρκεί για να μας προστατέψει από παρόμοια φαινόμενα απληστίας.
Τέλος, θαυμάζω την αποτελεσματικότητα των βελγικών αρχών: έχουμε εδώ πολλά να διδαχθούμε από το πώς χειρίστηκαν την υπόθεση. Εις πείσμα των περί βέλγων ανέκδοτων.
11°
