Όλο το σαββατοκύριακο διαβάζω την «Κλεμμένη Άνοιξη», ένα βιβλίο για την ελληνική κρίση από τη Σουηδέζα δημοσιογράφο Ekis Ekman. Το διαβάζω γιατί η Ekman ήρθε στη χώρα μας, κάθισε πολύ καιρό κι έζησε τα γεγονότα, και θέλω να δω πώς είδε το χρονικό της κρίσης ένας ξένος. Εντάξει, εντάξει, το διαβάζω και γιατί είδα τη φωτογραφία της να παίρνει συνέντευξη από τον πρόεδρο Αλέξη με ένα στενό, κοντό φουστανάκι και ήταν ίδια η Κλόντια Σίφερ. Κανείς λόγος δεν είναι κακός αν σε σπρώχνει να διαβάσεις ένα βιβλίο. Ναι, ξέρω, μάλλον είμαι σεξιστής.
Από την πρώτη σελίδα διαβάζω ότι οι εφημερίδες που χαρακτηρίστηκαν δοσιλογικές στον πόλεμο, μετά την Κατοχή αναγκάστηκαν να αλλάξουν τίτλο για να μπορέσουν να επανακυκλοφορήσουν. Τι θα συμβεί άραγε στο μέλλον με τις «δοσιλογικές» εφημερίδες της εποχής του μνημονίου που αναπαρήγαγαν σχεδόν αυτούσιο το πνεύμα της Κατοχής; Γιατί τα μέσα ενημέρωσης γράφουν κατ’ εντολήν της κυβέρνησης του Βερολίνου. Ετοιμάζομαι να πετάξω το βιβλίο στα σκουπίδια, έχουμε πολλούς Έλληνες ψεκασμένους, δεν χρειάζεται τώρα να διαβάζω και Σουηδούς, έστω κι αν μοιάζουν με την Κλόντια Σίφερ. Όμως βλέπω ότι το γράφει αυτό στον πρόλογο Έλληνας, όχι η Έκμαν, οπότε συνεχίζω. Δεν διορθώνεται πολύ το πράγμα. Φανταστείτε ότι η θάλασσα και τα νησιά της χώρας σας πωλούνται κομμάτι κομμάτι στον οποιονδήποτε, λέει στους αναγνώστες της η Έκμαν. Φρίκη, πάει η θάλασσα και τα νησιά μας, τα σήκωσαν. Οι αυτοκτονίες έχουν αυξηθεί 40%. Κάνουμε εράνους για βρεφικό γάλα και στα νοσοκομεία όταν πάμε παίρνουμε μαζί μας γάζες και σύριγγες. Όλες οι σιδηροδρομικές γραμμές εκτός των συνόρων της χώρας έχουν διακοπεί. 25.000 άστεγοι κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας. Όταν η Έκμαν πάει στο τραπεζικό μηχάνημα στη γωνία του δρόμου για να βγάλει λεφτά, το βρίσκει φραγμένο με μεταλλικό σύρμα. Η Eurobank απειλεί τους υπαλλήλους της με απόλυση, αν ψηφίσουν Αριστερά. Το ΤΑΙΠΕΔ είναι ένα «πρακτορείο» το οποίο αποτελείται από βιομηχάνους και τραπεζίτες. Οι τραπεζίτες ξεπουλάνε την ιδιοκτησία του ελληνικού λαού σε άλλους καπιταλιστές και τα λεφτά τα παίρνουν οι τράπεζες.
Χριστέ μου, τι ζούμε. Γιατί μας έχουν συμβεί αυτά τα πράγματα; Γιατί κάθε τρίμηνο καταβάλλονται 17 δις ευρώ για την πληρωμή τόκων και χρεολυσίων! Δηλαδή, ακόμα κι αν αυτά τα νούμερα έχεις ακούσει, πρέπει να είσαι δημοσιογράφος για να καταλάβεις ότι δεν είναι δυνατόν να δίνουμε 70 δις το χρόνο, ίσα με το μισό ΑΕΠ σχεδόν της χώρας; Άσε την έρευνα, η απλή λογική δεν φτάνει; Πιο κάτω, σε βελτιωμένη εκδοχή, δεν τα καταβάλλουμε εμείς, πού να τα βρούμε άλλωστε, αλλά η Ευρώπη και το ΔΝΤ με ένα δάνειο 219 δις, το οποίο έχει διατεθεί για την πληρωμή των τόκων του αρχικού δανείου. Πάλι οι τόκοι, ούτε αυτό είναι έτσι, η Ευρώπη δεν πληρώνει μόνο τόκους, «αγόρασε» όλα τα ιδιωτικά δάνεια και τώρα χρωστάμε μόνο σε κράτη με μακρόχρονη λήξη και χαμηλά επιτόκια. Γιατί έγιναν αυτά; Γιατί το 2009, λέει το βιβλίο, η χώρα δεν ήταν πλέον σε θέση να καταβάλει τις πληρωμές των τόκων για το δάνειό της. Για τους τόκους έγινε πάλι όλη αυτή η ιστορία, όχι γιατί το κράτος είχε 24 δις έξοδα πάνω από τα έσοδά του τα οποία δεν μας τα δάνειζε κανείς. Αλλά δεν ακούγεται πιο ωραία αν μιλάμε για τόκους; Δεν είναι πιο εύκολο να πούμε πως ό,τι μας συμβαίνει οφείλεται στους τόκους κι αν δεν τους δώσουμε στους τοκογλύφους, δεν θα ’χουμε κανένα πρόβλημα;
Όμως ποτέ τα γεγονότα δεν πρέπει να σε εμποδίζουν να γράφεις μια ωραία ιστορία. «Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η χώρα βρίσκεται σε φάση ξεπουλήματος των περιουσιακών στοιχείων της, όπως τα νησιά». Οι τοκογλύφοι που θέλουν να πάρουν τα νησιά μας, η ρητορική της κρίσης. Η κατοχή, το ξεπούλημα, ο «χειρότερος χειμώνας από το 1942». (Τότε που πέθαναν 200.000 άνθρωποι από την πείνα…) «Στην εξέδρα εμφανίζεται ο Αλέξης Τσίπρας και αρχίζει: “Λεηλάτησαν την πατρίδα μας και μετά υπέστειλαν την ελληνική σημαία και την παρέδωσαν στην Άνγκελα Μέρκελ. Θέλουν να υπογράψουμε το μνημόνιο. Επιθυμούν ένα λαό φοβισμένο, υποτακτικό. Ε, λοιπόν, σε λάθος λαό απευθύνεστε. Αυτό ο λαός δεν λύγισε ποτέ, δεν παραδόθηκε στις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας του”. “Την έπιασες τη μεταφορά;” με ρωτάει η Φωτεινή. “Είναι πολύ σημαντικό αυτό που κάνει, συνδέει την παρούσα κατάσταση με τον Εμφύλιο, συγκρίνει το μνημόνιο με τα χαρτιά που αναγκάστηκαν να υπογράψουν οι φυλακισμένοι αντιστασιακοί αντάρτες”. Εγώ και η Φωτεινή χαμογελάμε η μια στην άλλη. Πολλοί είχαν δάκρυα στα μάτια. Με φιλάνε άγνωστοι». Όμως η Ευρώπη «χειραγώγησε το εκλογικό αποτέλεσμα». Οι φίλοι της Έκμαν βγάζουν το συμπέρασμα ότι «πρέπει να πρόκειται για εκλογική νοθεία. Άλλωστε στις διαδηλώσεις κυκλοφορούν φήμες ότι «χιλιάδες Ολλανδοί αστυνομικοί κλήθηκαν να βοηθήσουν τους Έλληνες αστυνομικούς. Κάποιος τους είδε στο λιμάνι».
Η Έκμαν δυο χρόνια παρακολουθούσε την Ελλάδα στην κρίση. Μια Ελλάδα. «Ο Καζάκης είναι αυτή την περίοδο μια από τις πιο δυνατές φωνές. Τα ηνία παίρνουν οι αριστεροί οικονομολόγοι. Ο Καζάκης στο ραδιόφωνο, ο Βαρουφάκης στο ίντερνετ». Οι φίλοι της είναι ακτιβιστές, βάζουν τσίχλες στα μηχανήματα του μετρό. Η χώρα είναι κάτι μεταξύ Σομαλίας και λατινοαμερικάνικης δικτατορίας και αν η πραγματικότητα δεν ταιριάζει, υπάρχει εξήγηση: «Στην Πλάκα, το Παγκράτι και το Κολωνάκι, οι πλατείες είναι γεμάτες κόσμο που πίνει καπουτσίνο φρέντο. Αυτή η εικόνα σε βάζει στη διαδικασία να πεις ότι δεν υπάρχει κρίση. Αν όμως παρατηρήσει κανείς λίγο πιο προσεκτικά, θα δει ότι οι μισοί από αυτούς τους ξένοιαστους ανθρώπους συμπληρώνουν αιτήσεις για να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία».
Τελικά η «Κλεμμένη Άνοιξη» μπορεί να είναι κι ένα χρήσιμο βιβλίο. Ίσως όχι για τους λόγους που φαντάστηκε η συγγραφέας του. Περιγράφει γλαφυρά την ελληνική άρνηση της πραγματικότητας, την άγνοια, το θυμό απέναντι στο ξεβόλεμα. Η μικρή Έκις και οι Έλληνες φίλοι της δεν είναι κακά παιδιά. Αριστερά παιδιά δεν είναι, και προοδευτικά σίγουρα όχι. Η μικροαστική αγανάκτησή τους δεν έχει στόχο τη γνώση, την ανάλυση της πραγματικότητας, την ενεργοποίηση για λύσεις. Άγνοια και καλές προθέσεις. Η συνταγή της καταστροφής. «Το ΠΑΜΕ περιλαμβάνει μισό εκατομμύριο εργάτες». Αν, όχι το ΠΑΜΕ, η Ελλάδα ολόκληρη είχε μισό εκατομμύριο εργάτες, η αντιμετώπιση της κρίσης θα ήταν πολύ πιο εύκολη. Γιατί θα υπήρχαν και εργοστάσια. Κακομαθημένα παιδιά που τους πήραν το γλυκό από τα χέρια, αναζητούν ενόχους αναπαράγοντας όλη την κυρίαρχη εθνική ιδεολογία, δεξιά και αριστερή. Οι ξένοι, οι κακοί τραπεζίτες, ο μικρός ηρωικός λαός περικυκλωμένος από εχθρούς. Μοιραία, διανύουν όλο το φάσμα από τον αριστερό ακτιβισμό ως το φασιστικό ρατσισμό, τη μια καταστρέφουν τα μηχανήματα του μετρό, δεν πληρώνουν δεν πληρώνουν, στη χώρα που χρεοκόπησε γιατί συν τοις άλλοις η φοροδιαφυγή ήταν η μεγαλύτερη της Ευρώπης. Και την άλλη μέρα κυνηγάνε μετανάστες που παίρνουν τις δουλειές. Οι ιδεολογίες του περασμένου αιώνα ανασύρονται βολικά σε μια αναπαλαίωση που περιλαμβάνει όλα τα στερεότυπα της παλιάς Ελλάδας που χρεοκόπησε. Όμως, αν η Γαλλία αντιδρά με τόσο φόβο στο μέλλον ώστε να επιλέγει Μαρί Λεπέν, ας μη κατηγορούμε τόσο τους εαυτούς μας. Ευτυχώς, η Ελλάδα της Ε. Έκμαν είναι η μια Ελλάδα. Το ερώτημα πάντα παραμένει. Υπάρχει η άλλη Ελλάδα που μπορεί να μετατρέψει το θυμό και την κούραση σε ένα ανανεωτικό ρεύμα και να αλλάξει τη χώρα;
11°
