Η έντονη διακύμανση στο ελληνικό Χρηματιστήριο και η άνοδος της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου του ελληνικού δημοσίου σε επίπεδα άνω του 6,5%, είναι λογικό να ανησυχούν πολίτες και επιχειρήσεις. Κι αυτό γιατί οι αναταράξεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά είναι αποτέλεσμα της πολιτικής αβεβαιότητας.
Σε κάθε περίπτωση, θα ήθελα να επισημάνω ότι η μεγάλη εικόνα της πολιτικής κατάστασης της χώρας δεν παραπέμπει στο θερμό φθινόπωρο/χειμώνα που είχε προαναγγελθεί και φυσικά δεν συγκρίνεται με την πολιτική αστάθεια ή τις ταραχές των προηγούμενων χρόνων. Εκεί όμως που υπάρχει έντονη αστάθεια και αβεβαιότητα είναι στη Βουλή και στα κόμματα, τα οποία διέρχονται μία φάση ανασυγκρότησης που παραπέμπει στη Νέα Μεταπολίτευση. Το θετικό και πρωτόγνωρο της υπόθεσης είναι ότι θα είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα έχουμε Μεταπολίτευση με ειρηνικούς και δημοκρατικούς όρους.
Κατά τη γνώμη μου, αυτή η ανησυχία των πολιτών αποτελεί μία υγιή αντίδραση η οποία συμβάλλει στη θετική έκβαση των πολιτικών εκκρεμοτήτων του επόμενου χρονικού διαστήματος. Εκτιμώ όμως ότι εμμέσως συμβάλλει και στην ανασυγκρότηση του πολιτικού συστήματος και κυρίως του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Όπως έχω αναφερθεί και σε προγενέστερα άρθρα, ως καταλύτης για τις αλλαγές στο πολιτικό σύστημα αποτελεί η αναγκαιότητα της επανεκκίνησης της οικονομίας, η οποία πιέζει για μίνιμουμ συναινέσεις σε βασικά πολιτικά ζητήματα. Στο πλαίσιο αυτό, οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι σταδιακά έχουμε εμφανή σημεία κάποιας στροφής της αξιωματικής αντιπολίτευσης προς το ρεαλισμό. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά τα παρακάτω σημεία:
1) Διακηρύττει την αναγκαιότητα της άμεσης μείωσης της φορολογίας. Η κατεύθυνση αυτή έγινε πιο εμφανής στη ΔΕΘ, όπου οι μειώσεις φόρων προστέθηκαν στις εξαγγελίες της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτό όμως είναι αντίθετο με τη συνήθη φρασεολογία της αριστεράς, η οποία παραδοσιακά ήταν υπέρ της αυξημένης φορολογίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών του μεγαλύτερου κράτους, το οποίο πρεσβεύει.
2) Υπάρχει προσέγγιση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη στρατηγική της «πάση θυσίας παραμονής στο ευρώ». Αν και η αξιωματική αντιπολίτευση δεν το παραδέχεται δημοσίως το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των εξαγγελιών Τσίπρα στη ΔΕΘ βασίζεται σε έσοδα από το ΕΣΠΑ ή σε κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, δείχνει ότι η παραμονή στο κοινό νόμισμα αποτελεί στρατηγικό στόχο και για την υλοποίηση του προγράμματός. Αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη ενόψει των διαπραγματεύσεων για την ελάφρυνση του χρέους. Ταυτόχρονα όμως η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ αντικατοπτρίζει και τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος, το οποίο σε ποσοστό που πλησιάζει το 70% δηλώνει υπέρ της πάση θυσίας παραμονής στο ευρώ.
3) Υπάρχει μία έμμεση συμφωνία του ΣΥΡΙΖΑ στο ότι υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό. Αν και δεν υπάρχει δημόσια παραδοχή του πρωτογενούς πλεονάσματος, με δεδομένη την αδυναμία δανεισμού από τις αγορές για τη δημιουργία ελλειμμάτων, παραδέχεται την ύπαρξή του επειδή μόνο έτσι θα μπορέσει να χρηματοδοτήσει μεγάλο μέρος των «κοστολογημένων» εξαγγελιών του.
4) Και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης συμφωνεί δημόσια στη βασική αρχή ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα θα πρέπει να διατηρηθούν και στο μέλλον. Κι αυτό είναι ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα για τη σύναψη συμφωνίας ελάφρυνσης του χρέους. Αφορά δηλαδή την απαίτηση των πιστωτών και τις υποχρεώσεις της ελληνικής πλευράς. Αυτή η στροφή αποτελεί πολύ σημαντική εξέλιξη γιατί α) εμμέσως αναγνωρίζει ότι υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα, τα οποία πρέπει να διατηρηθούν και β) αποδυναμώνει τις παλαιότερες εξαγγελίες του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης περί επαναφοράς μισθών και συντάξεων στα επίπεδα του 2009.
5) Υπάρχει μία ευρύτερη διάθεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενταχθεί στην πολιτική φρασεολογία της η έννοια του «αριθμητικού κόστους». Αυτό αποτελεί μία πολύ σημαντική ποιοτική εξέλιξη για το εγχώριο πολιτικό σύστημα γιατί α) προκαλεί ισχυρό πλήγμα στο λαϊκισμό και β) γίνεται απόπειρα ποιοτικής αναβάθμισης του πολιτικού λόγου. Κατά τη γνώμη μου, σε τεχνικό επίπεδο οι εξαγγελίες μπορούν άνετα να χαρακτηριστούν ως προχειροδουλειά κι αυτό καταγράφηκε και στις σχετικές δημοσκοπήσεις.
6) Έχει αποσυρθεί από το επίκεντρο της ατζέντας του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων από τη γερμανική κυβέρνηση. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά ότι η επιλογή του επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου ΣΥΡΙΖΑ κ. Γλέζου διαφημίστηκε ότι έγινε για να τεθεί το θέμα των αποζημιώσεων στην πρώτη ολομέλεια του ευρωκοινοβουλίου, χρησιμοποιώντας το λανθασμένο επιχείρημα ότι θα μπορούσε να το κάνει ως ο αρχαιότερος ευρωβουλευτής. Αντιθέτως, αυτό δεν έγινε γιατί δεν ήταν εφικτό κι αντιθέτως από τις ευρωεκλογές μέχρι τώρα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιλέγει να προσεγγίζει το θέμα με χαμηλούς τόνους. Η εξέλιξη είναι καταρχήν εξαιρετικά θετική και για το ίδιο το ζήτημα. Κι αυτό γιατί αυτό το θέμα α) θα πρέπει να προσεγγιστεί με νηφαλιότητα, αποφεύγοντας εθνικισμούς, και πάντα στο πλαίσιο των σύγχρονων φιλικών σχέσεων των δύο χώρων και β) το εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά στο παρελθόν, διάφοροι λαϊκιστικοί, ευρωσκεπτικιστικοί σχηματισμοί, οι οποίοι αναπτύχθηκαν στα δύο άκρα του πολιτικού συστήματος (και μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ), και οι οποίοι έκρυβαν πίσω από αυτό την ανυπαρξία πολιτικής τους ή τον ευρωσκεπτικισμό τους.
7) Και η αξιωματική αντιπολίτευση στηρίζει τις πρωτοβουλίες του διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ.Ντράγκι για την παροχή ρευστότητας προς την ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτό αποτελεί νεωτερισμό για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το οποίο μέχρι πρότινος απαξίωνε κάθε ευρωπαϊκό θεσμό και κυρίως κατήγγειλε την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα ως «νεοφιλελεύθερη».
8) Είναι σημαντικό το γεγονός ότι εσχάτως στην αξιωματική αντιπολίτευση έχει επικρατήσει η λογική της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές, εις βάρος της στρατηγικής των μονομερών ενεργειών. Γίνεται σταδιακά αντιληπτό ότι οι παλιότεροι εκβιασμοί του τύπου «το ευρώ δεν είναι ταμπού», «μακάρι να ήμασταν Αργεντινή», «κρατάμε τα πυρηνικά στα χέρια», έχουν σταματήσει να "περνούν" επικοινωνιακά, στο εσωτερικό της χώρας ή στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτές οι λαϊκιστικές κορόνες, έχουν μάλιστα φέρει τελείως αντίθετα αποτελέσματα στην κοινή γνώμη των χωρών-πιστωτών κι έχει τροφοδοτήσει την ανάπτυξη ευρωσκεπτικιστικών πολιτικών σχηματισμών στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Εκτιμώ ότι αυτό το σημείο δημιουργεί και τα σημαντικότερα προβλήματα στη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς το ρεαλισμό.
9) Το οικονομικό επιτελείο της αξιωματικής αντιπολίτευσης σήμερα παραδέχεται δημόσια ότι στη διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του χρέους, το κούρεμα του χρέους μπορεί να γίνει και μέσω της επιμήκυνσης ή/και της μείωσης των επιτοκίων. Επίσης συμφωνούν σε περίοδο χάριτος για την αποπληρωμή. Αυτό που έχει αλλάξει είναι το ότι η αιωματική αντιπολίτευση έχει μετακινηθεί από τον προγενέστερο όρο της διαγραφής του χρέους (της ονομαστικής αξίας), και μάλιστα της μονομερούς διαγραφής. Η θέση της διαγραφής του χρέους δεν ήταν ρεαλιστική γιατί δεν υπήρχε περίπτωση να εγκριθεί από τα κοινοβούλια των άλλων χωρών (και λόγω συνταγματικών εμποδίων), ενώ η μονομερείς ενέργειες θα έθεταν την Ελλάδα στο περιθώριο της παγκόσμιας οικονομίας με καταστροφικές συνέπειες.
10) Η Αξιωματική Αντιπολίτευση κινείται δραστήρια στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αυτή η δραστηριότητα ξεκίνησε με την υποψηφιότητα του κ.Τσίπρα από το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στις περασμένες ευρωεκλογές και συνεχίζεται μετά από αυτές. Έχουμε φύγει από την εποχή που ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης δεν συμμετείχε σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, δεν συμμετείχε σε συνέδρια με επιφανείς πολιτικούς κι επιχειρηματίες. Πλέον αναπτύσσει ευρεία δραστηριότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προωθεί θέματα του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς όπως αυτό της πανευρωπαϊκής διάσκεψης για το χρέος. Τέλος, εμμέσως συμμετέχει στη διαπραγμάτευση για το ελληνικό χρέος συζητώντας με τους πιστωτές τις θέσεις του και βολιδοσκοπώντας τις διαθέσεις των πιστωτών.
Με βάση τα παραπάνω, διαφαίνεται στροφή της αξιωματικής αντιπολίτευσης προς το ρεαλισμό, κι αυτό αποτελεί μία εξαιρετικά θετική εξέλιξη για τη χώρα. Εκτιμώ ότι η σύγκλιση αυτή δεν είναι ευκαιριακή δηλαδή δεν γίνεται μόνο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για την ελάφρυνση του χρέους.
Κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού του χώρου, η οποία δεν προέρχεται από τον κομματικό μηχανισμό αλλά επιβάλλεται τους ψηφοφόρους του, οι οποίοι πιέζουν για αλλαγές κι εκσυγχρονισμό της πολιτικής ατζέντας του, και προσαρμογή του στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον που σηματοδοτεί τη Νέα Μεταπολίτευση.
Είναι ερώτημα εάν η στροφή προς το ρεαλισμό θα προχωρήσει, ή εάν θα φύγουν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του, εντάσσονται στο 70% των πολιτών που επιθυμούν την πάση θυσία παραμονή στο ευρώ και την πολιτική σταθερότητα.
Επίσης, αποτελεί σημαντικό ερώτημα εάν αυτή την αναγκαιότητα της στροφής προς το ρεαλισμό, την αντιλαμβάνεται ο σκληρός πυρήνας του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ή εάν λόγω της στροφής, προκληθούν διαλυτικές τάσεις στο εσωτερικό του κόμματος, μία εξέλιξη που θεωρώ ότι παρουσιάζει αυξημένη πιθανότητα.
