Οι παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις, η απάθεια της Δύσης και οι προκλήσεις για το μέλλον των νέων.
Βρισκόμαστε στα 60s. Ο μισός κόσμος χορεύει στο χείλος της επανάστασης με τους ρυθμούς του rock n roll και των Beatles και ο άλλος μισός βρίσκεται ένα βήμα μετά το λεπτό όριο της πυρηνικής καταστροφής.
Ο παράδεισος της θεαματικής μεταπολεμικής ανάπτυξης των 50s και των early 60s πάει να μετατραπεί σε κόλαση το 1962 όταν ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αγγίζουν τον όλεθρο. Τότε το κακό πήγε να γίνει Οκτώβριο και ευτυχώς εκτονώθηκε σε δύο μόλις εβδομάδες. Τώρα το κακό ξεκίνησε Φεβρουάριο και ήδη κλείνει δέκα (10) μήνες συγκρούσεων, χωρίς να διαφαίνεται λύση στον ορίζοντα πριν το καλοκαίρι του 2023...
Τα πτωματοφάγα θηρία που κυκλοφορούσαν τότε στα εξωτικά νερά της Καραϊβικής έτοιμα να εκμεταλλευτούν το αιματοκύλισμα των υπερδυνάμεων για τα μάτια της Κούβας, αναγεννιούνται σήμερα, σκορπίζοντας το θάνατο μετά από 60 χρόνια, στις πόλεις και τις πεδιάδες της Ανατολικής Ουκρανίας.
Ο Τζον Κένεντι είχε πει ότι «είτε η ανθρωπότητα θα τελειώσει τους πολέμους, είτε οι πόλεμοι θα τελειώσουν την ανθρωπότητα».
Ευτυχώς για όλους εμάς, ο τότε 35ος Πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν πολύ νέος, στα 45 του βρισκόταν στο βιολογικό, πολιτικό και διανοητικό του prime, δεν ήταν στην πολιτική δύση του, με εμφανή συμπτώματα άνοιας, όπως ο σημερινός 79χρονος Τζο Μπάιντεν. Η «Κρίση των 13 Ημερών» δεν κλιμακώθηκε περαιτέρω, το αντίθετο μάλιστα. Έγινε αφορμή να μπουν κάποιοι κανόνες στον Ψυχρό Πόλεμο. Τη θέση του πολεμοκάπηλου Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο, κατείχε ο Νικίτα Χρουστσώφ. Στον ένατο χρόνο της ηγεσίας της αποσταλινοποιημένης ηγεσίας του επέδειξε την απαραίτητη αυτοσυγκράτηση, παρά το γεγονός πως με δικές του επιθετικές ενέργειες ξεκίνησε αντιπαράθεση. Κανείς εκ των δύο ούτε ο Ρώσος ούτε ο JFK δεν άκουσε τα «γεράκια», που τους πίεζαν να πατήσουν τα κουμπιά και να εξολοθρεύσουν τον εχθρό, με το επιχείρημα ότι: «οι άλλοι θα έχουν περισσότερους -σε εκατομμύρια μετρούσαν ανέμελα τις απώλειες…- νεκρούς από εμάς...».
Αντίθετα, καθιέρωσαν και την «κόκκινη γραμμή» διά παν νέο κακό ενδεχόμενο, ώστε να έχουν τουλάχιστον μια δυνατότητα απευθείας επικοινωνίας πριν σκεφτούν ξανά να ανοίξουν το βαλιτσάκι με τα πυρηνικά.
Βέβαια, αυτή η πολύ χρήσιμη συσκευή δεν απέτρεψε τους διαδόχους τους από το να εμπλακούν σε άλλες καταστροφικές «επεμβάσεις», όπως το Βιετνάμ, αλλά τουλάχιστον κρατάμε ως παρηγοριά ότι αυτοί οι πόλεμοι ήταν αιματηρότατοι, αλλά «συμβατικοί» και δεν οδήγησαν τη Γη πίσω στην Εποχή των Σπηλαίων…
Εμείς οι λίγοι που ασχολούμαστε συστηματικά με την ιστορία, αρεσκόμαστε πολλές φορές να αναζητούμε ομοιότητες και διαφορές στα γεγονότα και συνήθως να καταλήγουμε στερεοτυπικά στο συμπέρασμα πως η ζυγαριά του χρόνου να κλείνει υπέρ των πρώτων, ίσως για να επιβεβαιώσουμε το κλισέ της κυκλικότητας της αγαπημένης μας επιστήμης. Ισχύει όμως πάντα πως η ιστορία επαναλαμβάνεται; Πολύ αμφιβάλλω. Τα λάθη των ανθρώπων επαναλαμβάνονται, οι επιπτώσεις τους όμως κάθε φορά στη ζωή τους είναι πολύ διαφορετικές.
Γι’ αυτό δεν θα σταθώ σε λεπτομέρειες, όπως ότι τότε τα αεροπλάνα ήταν Illusin-28 και MIG-21 ενώ σήμερα Sukhoi 25, 26 και 29. Ούτε ότι οι πύραυλοι τότε ονομαζόντουσαν MDBM IRBM, SAM και τώρα είναι διηπειρωτικοί Cruise, Khinzal kh-55, kh-10, Tsirkon 530 και δορυφορικά κατευθυνόμενοι. Γιατί και το 1962 και το 2022 είναι το ίδιο εφιαλτικά καταστροφικοί.
Γράφω όμως σήμερα, γιατί σαν σήμερα, στις 29 Οκτωβρίου 1962, 60 χρόνια πριν, είχαμε μια θετική εξέλιξη μέσα από αρνητικά συμβάντα. Ο κόσμος ολόκληρος πήρε μια βαθιά ανάσα και χαμογέλασε, καθώς ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αποφάσισαν την απομάκρυνση των πυραύλων του μαζικού θανάτου.
Με αφορμή την επέτειο θα τονίσω μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο εποχών: Η αντίδραση των «τρίτων», των πολιτών της Δύσης ήταν δυναμική και μαζική και κράτησε σχεδόν 20 χρόνια. Τότε γεννήθηκε το Παγκόσμιο Ειρηνιστικό Κίνημα. Τώρα, που ο παγκόσμιος πολιτισμός πηγαίνει ολοταχώς κατά διαόλου, άφρονες ηγετίσκοι (βλέπε Πούτιν, Ερντογάν, Κιμ Ιλ Σουνγκ και Λιζ Τρας) μας φέρνουν ξανά στα πρόθυρα της πυρηνικής εξόντωσης, οι περισσότεροι εξ ημών παραμένουμε αδιάφοροι. Η απάθεια κυριαρχεί στη Δύση και επιβάλλεται στην Ανατολή (γιατί οι Ανατολικοί και μόνο να το σκέφτονταν να εναντιωθούν φυλακίζονταν, όπως δυστυχώς συμβαίνει και σήμερα). Οι πολλοί είτε δεν νοιάζονται καθόλου, είτε σκρολάρουν για λίγο στα κινητά τους και καταναλώνουν τις ειδήσεις για τις μάχες του Ντονμπάς σαν να είναι αποτελέσματα ποδοσφαιρικού αγώνα στο Champions League: ΔΥΝΑΜΟ ΜΟΣΧΑΣ: 1 – ΣΑΧΤΑΡ ΝΤΟΝΕΤΣΚ: 0 στο «πρώτο ημίχρονο» προηγούνται οι Ρώσοι, λες και οι οβίδες είναι τάκλιν και τα υπερηχητικά βλήματα KINZHAL γκολ. Και όλα αυτά ενώ οι νεκροί κάθε πλευράς θα γέμιζαν από ένα Ολυμπιακό Στάδιο με κορμιά νεαρών παλληκαριών. Και εμείς τους κοιτάμε απαθείς να εξαερώνονται μέσα από βιντεάκια με «σκληρό περιεχόμενο» στο twitter, μέχρι να επιστρέψουμε στην ασφαλή ευδαιμονία του TikTok και τα παραφουσκωμένα οπίσθια της Kim Kardashian.
Πόσα χαμόγελα νέων θα χρειαστούν να παγώσουν στα πεδία των μαχών για να νοιαστούμε για κάτι πέραν του ιδιωτικού μας βίου, της σημαντικής αλλά μικρής ατομικής εικόνας, του φουσκωμένου λογαριασμού της ΔΕΗ και την αύξηση της τιμής στο σουβλάκι; Δεν κατανοούμε πως όσο παραμένουμε άφωνοι και παθητικοί για τα «μεγάλα» θα διογκώνονται ανεμπόδιστα τα «μικρά».
Δεν λέω να πάρουμε θέση υπέρ του ενός ή του άλλου ούτε να δηλητηριάσουμε τον εαυτό μας με εχθροπάθεια, αλλά δεν θεωρώ ιδιαίτερα υγιή μια κοινωνία που δεν αντιδρά καθόλου και σε τίποτα. Δείτε τη Γαλλία. Δεν είναι μόνο τα Κίτρινα Γιλέκα που βγαίνουν διεκδικητικά στους δρόμους. Η Ευρώπη αντιδρά στο Βερολίνο, το Λονδίνο ακόμη και τις Βρυξέλλες, και στην Αθήνα τίποτα.
Αναρωτιέμαι, γιατί τόση απάθεια; Πού οφείλεται η εμπεδωμένη αδράνεια; Και αν οι μεγαλύτεροί μας είναι βιολογικά ανήμποροι, η γενιά του Πολυτεχνείου -οι σημερινοί 60άρηδες- θεωρούν ότι εξόφλησαν το χρέος τους απέναντι στη Χώρα κινητοποιούμενοι, τότε εμείς οι 50άρηδες, τι δικαιολογία επιστρατεύουμε, πέραν του κυνισμού μας;
Προλαβαίνω τα άρρωστα ανώνυμα τρολ του πληκτρολογίου, που θα σπεύσουν να ρωτήσουν ειρωνικά «και εσύ τι προτείνεις;» και τους παραπέμπω σε συνεντεύξεις και ειδική αρθρογραφία μου σε πιο εξειδικευμένα siteς, καθώς και έντυπα διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικής. Τους πληροφορώ πως η αντίδραση δεν καταγράφεται μόνο με dislikes, ραγισμένες καρδούλες και νευριασμένα κόκκινα e-moji.
Ρωτώ απλά τους ακόμη νεώτερους, τους σημερινούς 20άρηδες και 30αντάρηδες:
«Τι είναι ικανό να σας βγάλει από το τέλμα της απάθειας, από τη βολή του καναπέ; Τώρα που οι φιλειρηνικές διαδηλώσεις έγιναν μουσειακό είδος, το μόνο που θέλετε να κάνετε είναι να χαζογελάτε τρώγοντας λωτούς;…»
Ρωτώ πιο έντονα: «σας καλύπτει το GNTM και το SURVIVOR; Έχετε αντιληφθεί ότι η Νέα Τάξη Πραγμάτων δεν σας κατατάσσει στους επιζώντες, αλλά στα zombie των 650 ευρώ;»
Ρωτώ προκαλώντας σας: «με τόσα πράγματα γύρω μας να πηγαίνουν στραβά, εσείς δεν εξοργίζεστε;».
Υποσημείωση Α: Υπάρχει μια κάπως συνωμοσιολογική ερμηνεία των γεγονότων του 1960: Ίσως οι τότε ηγέτες ΗΠΑ και ΕΣΣΔ να πλήρωσαν ακριβά και οι δύο τη φιλειρηνική στάση τους, αφού ο μεν JFK δολοφονήθηκε ένα χρόνο μετά στο Ντάλλας του Τέξας (22 Νοεμβρίου 1963), ο δε Χρουστσώφ σύντομα εξέπεσε και αυτός του αξιώματος του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΣΕ (14 Οκτωβρίου 1964) και αντικαταστάθηκε από τον πολύ πιο σκληρό Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Αυτός ήταν που επέβαλε στο Ανατολικό Μπλοκ το ομώνυμο δόγμα (οποιαδήποτε απειλή για τη σοσιαλιστική κυριαρχία σε οποιοδήποτε κράτος του Σοβιετικού μπλοκ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ήταν απειλή για όλα). Το Δόγμα Μπρέζνιεφ διακηρύχθηκε για να δικαιολογήσει τη σοβιετική κατοχή της Τσεχοσλοβακίας (1968) με την ανατροπή της εκεί μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης και τον τερματισμό της Άνοιξης της Πράγας (είχε προηγηθεί η εισβολή στην Ουγγαρία το 1956).
Σημείωση Β2: Για όσους θεωρούν τη συζήτηση για την επαναφορά του πυρηνικού κινδύνου ανεδαφική, ενημερώνουμε πως δυστυχώς έχει καταστεί όχι μόνο επίκαιρη, αλλά και επιτακτική. Σύμφωνα με πληροφορίες από το τελευταίο τεύχος του περιοδικού SPIEGEL οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σχεδιασμό για τριπλό πυρηνικό χτύπημα σε γερμανικό έδαφος και πιο συγκεκριμένα στο Βερολίνο και τις Νατοϊκές βάσεις του Ράμσταϊν και του Μπούχελ. Ανάλογες πληροφορίες μάλιστα έχει καταθέσει παραπάνω από μία φορές ο Αρχηγός των Γερμανικών Μυστικών Υπηρεσιών σε επίσημη ενημέρωση στην Μπούντεσταγκ, βασισμένος σε «υποκλοπές» ραδιοεπικοινωνιών του «κόκκινου» Στόλου της Βαλτικής.
