Ο Πάνος Αγερίδης περιγράφει την αποτυχημένη πορεία της ικανότητας Σχεδιασμού και Ανάπτυξης στην ΕΑΒ: πώς πετάξαμε μια καλή συνεργασία με τη γαλλική Dassault.
Μόλις πρόσφατα η Γαλλίδα Υπουργός Άμυνας, απέναντι στους διαρκείς λεονταρισμούς και στις ωμές απειλές του Ερντοάν-εφέντη, επανεπιβεβαίωσε την ισχύ του άρθρου 21 της περυσινής ελληνογαλλικής συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας, περί «αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, σε περίπτωση που οι δύο χώρες συμφωνήσουν από κοινού ότι δέχονται επίθεση από οποιαδήποτε τρίτη χώρα». Το ίδιο έκανε, στη συνέχεια και ο πρόεδρος της Γαλλίας, κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Παρίσι.
Πρόκειται για τη συμφωνία που καταψήφισε η Αριστερά, διότι ο μεν ΣΥΡΙΖΑς προέβλεπε Ελληνίδες μάνες (κατά προτίμηση με τσεμπέρι και μαύρες κάλτσες τρουά καρ) να οδύρονται πάνω από τα φέρετρα των παιδιών τους, άρτι αφιχθέντων από το Σαχέλ, το δε ΚΚΕ φοβήθηκε μήπως στους «αντιδραστικούς» συμπεριληφθούν και κάποιοι που θα τραγουδούν τη Μασσαλιώτιδα στο Σύνταγμα Μακρυγιάννη. Τότε δηλαδή που θα προσπαθήσει να καταλάβει την εξουσία, σε περίπτωση που η χώρα δεχθεί εξωτερική επίθεση, σύμφωνα με το «Πρόγραμμά» του, κεφ. «Ειδικότερα για την επαναστατική κατάσταση», 4η παράγραφος. Η λοιπή, φαλακρή ή μη, Αριστερά λέει απλώς «όχι σε όλα» για να νοηματοδοτεί την ύπαρξή της.
Τέλος, το State Department, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διάσκεψη των Μεσογειακών Χωρών κάνουν λεκτικές απόπειρες να συμμαζέψουν τον αφηνιασμένο Ερντογάν, ο οποίος όμως, μπροστά στο ενδεχόμενο εκλογικής ήττας και ποινικής συνέχειας για τον ίδιο, τους συγγενείς και τους κολλητούς του, δεν φαίνεται να πτοείται και μας ετοιμάζει δύσκολες καταστάσεις. Μπορεί αυτή η σειρά άρθρων να γράφτηκε λοιπόν πολύ αργά, για να επηρεάσει στο παραμικρό, σε σχέση με τις εξελίξεις που τρέχουν, αλλά, επειδή πάντοτε σε όλα υπάρχει και συνέχεια, βαυκαλίζομαι να πιστεύω ότι οι πληροφορίες και η έκθεση των σφαλμάτων και των ανεπαρκειών θα μπορέσουν ίσως να βοηθήσουν σε κάτι στο μέλλον.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι στο διαδίκτυο του Χρυσού Αιώνα της αθηναϊκής κλασικής εποχής υπάρχει ανάρτηση, σύμφωνα με την οποία ακόμη και ο Μιλτιάδης σχολίασε ότι «άνευ της εγχωρίου παραγωγής βελών και ακοντίων, βεβαμμένην την είχομεν εν Μαραθώνι, μέχρις της εκ Σπάρτης αφίξεως τούτων». Βάλτε στη θέση της Σπάρτης τη Γαλλία ή τις ΗΠΑ και θα καταλάβετε. Είναι επίσης σίγουρο ότι ο Φειδιππίδης δεν θα εξέπνεε κάτω από τους προβολείς του Καλλιμάρμαρου, μετά τον πρώτο στην ιστορία Μαραθώνιο Δρόμο, αν υπήρχε μια πιστοποιημένη φιάλη παροχής οξυγόνου. Οπότε ας δούμε γιατί δεν βοηθάμε και λίγο τον εαυτούλη μας, αναμένοντες βοήθεια εξ Εσπερίας, τώρα που οι Πέρσες αντικαταστάθηκαν από κάτι πολύ χειρότερο.
Αναγκαστικά, θα προσφύγω σε προσωπικές εμπειρίες: πιστεύω ότι ο χαρακτήρας τους είναι γενικεύσιμος. Στα 30 χρόνια μου λοιπόν στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, εργάστηκα κυρίως στις Αεροκατασκευές και στη Διαχείριση της Ποιότητας. Α, ναι, έφθασα να γίνω και Γενικός Διευθυντής Έρευνας, Ανάπτυξης και Στρατηγικών Δραστηριοτήτων, με 7 Διευθύνσεις από κάτω μου. Τίτλος, ε, όχι αστεία!! Στις ΔΕΚΟ όμως άλλα είναι εκείνα που έχουν βαρύτητα· όχι κάτι τέτοιοι βαρύγδουποι τίτλοι. Μαντέψτε!
Ήταν λοιπόν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τότε που η κυβέρνηση (πατρός) Μητσοτάκη ανέλαβε να δώσει ένα συμβιβαστικό τέλος στη διεθνή δικαστική διαμάχη της ΕΑΒ με τη Lockheed. Ο αμερικανικός κολοσσός είχε κινηθεί νομικά εναντίον της ΕΑΒ, μετά τη μονομερή διακοπή της σύμβασης για την ανάπτυξη ενός τέτοιου εργοστασίου στη φαιδρά χώρα της πορτοκαλέας. Την απόφαση είχε πάρει βεβαίως το εθνικοαπελευθερωτικό ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Μπολιβάρ. Ο συμβιβασμός προέβλεπε, εκτός των άλλων, και την ανάληψη της διοίκησης της ΕΑΒ από στελέχη της Lockheed για 3 χρόνια, μπας και επανέλθει στις αρχικές επιδόσεις της, επιδόσεις που εξαφανίστηκαν, σαν καπνός τσιγάρου πάνω στη γύρα του ζεϊμπέκικου, μετά την «κοινωνικοποίηση» των ΔΕΚΟ, στο πλαίσιο του Τρίτου Δρόμου προς το Σοσιαλγκρεμό.
Ήμουν τότε Τομεάρχης Σχεδιασμού Αεροκατασκευών, όταν η γαλλική Dassault μάς έδωσε ένα απλό σκιτσάκι με τις γενικές διαστάσεις, για μια πρόσθετη δεξαμενή καυσίμου στην οπίσθια άτρακτο του επιχειρηματικού τζετ Falcon 900, με σκοπό να αποκτήσει υπερατλαντική εμβέλεια. Ζητούσε να κάνουμε τον γενικό και το λεπτομερή σχεδιασμό της δεξαμενής, να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε τα εργαλεία συγκράτησης και τελικής συναρμολόγησης, να κατασκευάσουμε τα απάρτια, να συναρμολογήσουμε και να υποβάλουμε σε δοκιμές το πρωτότυπο μέσα σε 6 μόνο μήνες. Μίσιον ιμπόσιμπλ, όπως λένε και στο χωριό μου.
Ζήτησα, κάνοντας ανενδοίαστα cherry picking (άλλη έκφραση του χωριού μου αυτή), να σχηματιστεί μια ικανή ομάδα για το έργο. Ο Αμερικανός Διευθυντής Αεροκατασκευών μετέφερε τους πάντες κάτω από τις εντολές μου μέσα σε μία μέρα. Ούτε Σωματεία αντέδρασαν, ούτε τρίχα κουνήθηκε. Οι Αμερικανοί είχαν αποξηράνει το βάλτο του «όχι σε όλα» της συγκεκριμένης ΔΕΚΟ. Απλά και όμορφα. Πήγαμε όλοι μαζί στο Μπορντό για να ξεκινήσει η συνεργασία. Τόλμησα τότε να ομολογήσω στον Αμερικανό ότι αμέλησα να ζητήσω, από τη Διεύθυνση Προσωπικού, την έγκριση ενοικίασης αυτοκινήτου, ώστε η ομάδα να μπορεί να μένει μέχρι αργά για εργασία στα γραφεία της Dassault. Ο Αμερικανός προσβλήθηκε: «What do ya mean by that!!! I authorize you!!». Τέτοιες κουβέντες δεν τις λένε στα χωριά του Δημοσίου της Ελλάδας.
Με τέτοιου είδους διοίκηση, το πρωτότυπο παραδόθηκε σε 6 μήνες συν μια εβδομάδα. Οι Γάλλοι έτριβαν τα μάτια τους. Δεν τους είχαμε συνηθίσει σε τέτοια ταχύτητα. Αυτή υπήρξε η πρώτη σχεδιαστική προσπάθεια στην ΕΑΒ. Τότε ο ομόλογός μου στο Μπορντό μου ΧΑΡΙΣΕ τέσσερα μεγάλα λευκά ντοσιέ με όλο το Σύστημα Σχεδιασμού Πολιτικών Αεροσκαφών της γαλλικής επιχείρησης, η οποία υπενθυμίζω για όσους μπερδεύονται ότι κατασκευάζει τα Μιράζ και τα Ραφάλ. Οι επόμενες εθνικοαπελευθερωτικές Διοικήσεις της ΕΑΒ δεν έδωσαν όμως καμία συνέχεια στην ανάπτυξη ικανότητας Σχεδιασμού, εγώ άλλαξα θέσεις και 10 χρόνια μετά, όταν αναζήτησα τα λευκά ντοσιέ, είχαν κάνει φτερά. Ήταν βλέπεις στα γαλλικά και κάποιος θεώρησε ότι έπιαναν άδικα χώρο.
Κάπου 15 χρόνια μετά ο αρχάγγελος Μιχαήλ (μπορεί και ο Γαβριήλ, δεν είμαι σίγουρος) προκάλεσε με τη ρομφαία του μια αναλαμπή στους νευρώνες των υπηρεσιών του Υπουργείου Άμυνας και η Ελλάδα ζήτησε συμμετοχή στην ανάπτυξη ενός άλλου νευρώνα, του nEUROn, μιας μαύρης stealth νυχτερίδας χωρίς πιλότο, βάρους 5 τόνων και με άνοιγμα φτερών 12.5 μέτρα. Καμία σχέση δηλαδή με ηλεκτροκίνητα ντρονάκια, που χρηματοδοτούνται σήμερα για να προσδώσουν αμυντικό πλεονέκτημα στη χώρα πάνω από το Αιγαίο. Βέβαια ας μην ξεχνάμε ότι και η πλαζ της Βουλιαγμένης στο Αιγαίο ανήκει. Μπορούμε επομένως να επιλέξουμε αυτήν ως το πεδίο της αναμέτρησης, ώστε να διαθέτουμε τα κατάλληλα μέσα.
Επικεφαλής στο πρόγραμμα του nEUROn ήταν η γαλλική Dassault και συμμετέχουσες η Ελλάδα, η Σουηδία, η Ελβετία, η Ιταλία και η Ισπανία. Τιμές, ου βλάχους, ε; Αμ πώς! Η ΕΑΒ ανέλαβε το σχεδιασμό και την κατασκευή της οπίσθιας ατράκτου. Μέγα αγγούριον, διότι αυτό περιλάμβανε και τον αγωγό εξαγωγής καυσαερίων, ο οποίος θα παραλάμβανε τα καυσαέρια από τον κινητήρα σε κυλινδρική μορφή και θα τα εξήγαγε από μια σχισμή στην ουρά για λόγους απόκρυψης του θερμικού ίχνους. Όλα πήγαν τέλεια, όμως δεσμεύτηκε πλήρως το δυναμικό των ελάχιστων, πλην ικανότατων, Μηχανικών της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Ανάπτυξης για κάποια χρόνια.
Επειδή όμως ποτέ ένας κούκος δεν φέρνει την Άνοιξη, εξακολουθούσε να λείπει το στρατηγικό σχέδιο για ανάπτυξη σχεδιαστικής ικανότητας στην ΕΑΒ, εκτελούμενο με συνέχεια και συνέπεια αλα τούρκα. Και τότε άξαφνα, στη μέση της εκτέλεσης του προγράμματος nEUROn, συνέπεσε να βρεθεί επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του Υπουργείου Άμυνας ένας πρώην ΕΑΒίτης (ως πολιτικό πρόσωπο βεβαίως), με αποτέλεσμα να εγκριθεί ένα κονδύλι 10 εκ. ευρώ για την ανάπτυξη αυτής της δυνατότητας στην ΕΑΒ. Ανάσταση! Ναι; Σιγά μην ανασταίνονται οι πεθαμένοι… Αντί τα χρήματα να διατεθούν για την προμήθεια δεκάδων σταθμών εργασίας CAD/Computer Aided Design, την αγορά προγραμμάτων Υπολογισμού Αντοχής και την πρόσληψη και εκπαίδευση νέων Μηχανικών, ο τότε Διευθύνων Σύμβουλος, με εισήγηση του (υφισταμένου μου) γερμανοτραφούς διευθυντή Έρευνας & Ανάπτυξης, υπέγραψε, στο ξεκούδουνο, μια σύμβαση για την ανάπτυξη της δυνατότητας Σχεδιασμού με τη γερμανική DASA (τώρα Deutsche Airbus). Έτσι γούσταρε!
Ήταν ο καιρός που έφερα τον βαρύγδουπο τίτλο του Γενικού Διευθυντή Έρευνας, Ανάπτυξης και Στρατηγικών Δραστηριοτήτων και αποτόλμησα να πω ότι τα χρήματα θα πήγαιναν χαμένα, διότι ούτε άλλους Μηχανικούς είχαμε, ούτε η υποδομή προβλεπόταν να χρηματοδοτηθεί από τη σύμβαση, ούτε το Eurofighter πάνω στο οποίο θα γινόταν η εκπαίδευση, φαινόταν ότι επρόκειτο να το προμηθευτούμε (ευτυχώς!).
Αντίθετα, η συνεργασία με τη Dassault πήγαινε θαυμάσια, οι Γάλλοι έδιναν τα πάντα ΧΩΡΙΣ ΚΟΣΤΟΣ και θα ήταν η ευκαιρία της ζωής μας να γίνουμε κάτι σαν την τουρκική ΤΑΙ (TUSAS), που σήμερα κάνει θαύματα. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Στο τέλος άκουσα και το ωραίο «μου φαίνεται ότι εσύ κάτι έχεις με τη Dassault». Ναι, είχα. Ήμουν γαλλόφωνος και είχα παρελθόν θαυμάσιας συνεργασίας μαζί τους.
Στη Γερμανία λοιπόν εγκαταστάθηκε για δύο χρόνια μια ημιτελής και ημιάσχετη ομάδα, τα λεφτά πετάχτηκαν από το παράθυρο, η υποδομή δεν στήθηκε αλλά κανείς από το Υπουργείο δεν ζήτησε ποτέ τον λόγο. Σήμερα η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης, με ελλιπέστατη υποδομή (πριν από κάποια χρόνια είχε 5 σταθμούς εργασίας για σχεδιασμό στον υπολογιστή, ενώ η τουρκική ΤΑΙ είχε 200) και προσωπικό που μετριέται στα δάχτυλα, φυτοζωεί με κάτι ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, που δεν προσθέτουν απολύτως τίποτε στην ελληνική αμυντική ικανότητα. Μάλιστα δεν έχει εμπλακεί στο πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα Αρχύτας, για ένα ηλεκτρικούλι ντρόνι επιτήρησης, που κάποιοι το διαφημίζουν ότι, ντεμέκ, έχει πανικοβάλει τους Τούρκους. Αυτό μάλιστα, είναι κατάλληλο για πτήσεις πάνω από την πλαζ της Βουλιαγμένης.
Αστειότητες και εγκλήματα από ένα έθνος σε θανάσιμο κίνδυνο και ένα κράτος που δεν ξέρει πού πατεί και πού πηγαίνει αλλά ελπίζει να επιζήσει λόγω ιστορίας και λόγω δεήσεων στην Παναγία. Οι περισσότεροι πάντως δεν περιμένουμε σωτηρία από το Ξανθό Γένος, μιας και αυτό έγινε κολλητάρι του Έρντυ-εφέντη προτού ακόμη προλάβουμε να στείλουμε όπλα στον Ζελένκσι και προτού η Ζαχάροβα πάψει να μας ζαχαρώνει κι αρχίσει να μας τα χώνει.
Κάπως έτσι, η τουρκική TAI, που ιδρύθηκε 10 χρόνια μετά την ΕΑΒ, και η Baykar που ακολούθησε σε είκοσι, σχεδιάζουν και κατασκευάζουν ιπτάμενα αεροοχήματα χωρίς πιλότο: η πρώτη σχεδίασε και κατασκεύασε ήδη ένα εκπαιδευτικό αεροσκάφος, προγραμματίζοντας να σχεδιάσει και ένα σύγχρονο μαχητικό. Η δε Baykar ήδη παρουσίασε το πρόπλασμα του Kızılelma, ενός υπερηχητικού επιθετικού drone, του πρώτου στον πλανήτη.
Από την άλλη, η Πολεμική μας Αεροπορία στέλνει μαχητικά 4ης γενιάς, για να αναγνωρίσει και να αναχαιτίσει τα τουρκικά μη επανδρωμένα πάνω από το Αιγαίο και τα νησιά μας, με τεράστιο κόστος και φθορά υλικού και ανθρώπινων πόρων. Αν αυτή η πορεία μάς κάνει να κοιμόμαστε ήσυχοι, με γεια μας με χαρά μας. Ας συνεχίσουμε «να κάνουμε ότι κοιμόμαστε» κι όταν κάποιοι «θα έρθουν νύχτα». Αυτή η προτροπή άλλωστε αποτέλεσε και επίσημη πολιτική κάποιου κόμματος.
18°
