Δημοσίευμα περί της «υπανάπτυκτης» Ελλάδας

Άρθρο του βρετανού συγγραφέα Richard Pine, που έχει ζήσει πολλά χρόνια στην Κέρκυρα, δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες στους Irish Times. Ο τίτλος του ήταν «Η οπισθοδρομική Ελλάδα δεν έχει καμιά πιθανότητα να αναπτυχθεί.» Τι κάνει τον κ. Pine τόσο επικριτικό; Διαπιστώνει εκτεταμένη διαφθορά, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και υπερβολική επικέντρωση στον τουρισμό. «Ήδη από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, ο Gerald Durrell σχολίαζε αρνητικά την αχόρταγη επιθυμία των Ελλήνων να προσελκύσουν τουρίστες πέρα από τη χωρητικότητα και τις δυνατότητες της χώρας τους,» γράφει ο Pine, προσθέτοντας ότι από το 1980 όταν η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΟΚ, «αγωνίζεται να γίνει ανεπτυγμένη χώρα όπως οι άλλες και αποτυγχάνει.» Ο Pine δεν αναφέρεται ειδικά στην οικονομική κατάρρευση του 2010, αλλά «στη γενικότερη στρατηγική εκδυτικισμού και εκσυγχρονισμού» παραπέμποντας στον Roderick Beaton, έναν από τους γνώστες της ελληνικής ιστορίας, ο οποίος έγραφε ότι μετά το 1821 οι Έλληνες χρειάστηκε να επιλέξουν την ταυτότητά τους από ένα φάσμα διαφορετικών ταυτοτήτων. Ο Pine περιγράφει τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα ως «μετα-αποικιακή» θεωρώντας προφανώς την Τουρκοκρατία «αποικιοκρατία» και αναρωτιέται αν θα καταφέρουν οι Έλληνες να οργανώσουν την κοινωνία τους, να μειώσουν τις οικονομικές ανισότητες και να μάθουν να ασκούν την ελευθερία.

«Η Ελλάδα μοιάζει με την Ιρλανδία» γράφει στους Irish Times. «Πρόκειται για δυο χώρες που είναι ταυτοχρόνως ανεπτυγμένες και υπανάπτυκτες. Η Αθήνα έχει ένα ωραίο μετρό και η κυβέρνηση μοιράζει επιδόματα. […] Αλλά, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές στατιστικές, το 30% των Ελλήνων ζουν σε επισφαλείς συνθήκες με κίνδυνο τον κοινωνικό αποκλεισμό. Το ποσοστό αυτό στην Ιρλανδία είναι 21%. Μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία βρίσκονται σε πιο ευάλωτη κατάσταση. Στην Ελλάδα οι φοροφυγάδες και όσοι δεν πληρώνουν τους φόρους τους είναι περισσότεροι από όσους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.» «Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2019,» συνεχίζει ο κ. Pine, υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια ανεξόφλητων φόρων· το 2010 το ποσό ήταν 40 δισεκατομμύρια.» (Πού βρήκε αυτά τα «στοιχεία»; Τα ποσά παραείναι ιλιγγιώδη…) Στη συνέχεια, κάνει λόγο για κάτι πολύ παράξενο: γράφει ότι οι «φοροεισπράκτορες» στην Ελλάδα τσεπώνουν το 40% των φόρων - πώς συμβαίνει αυτό; «Μόνο το 20% των φόρων στην Ελλάδα καταλήγει στο δημόσιο ταμείο,» υποσοτηρίζει. «Εξάλλου, οι πολιτικοί εμποδίζουν συχνά τη δίωξη των φοροφυγάδων.»

«Τρία πεδία καταδεικνύουν τις ανισότητες που στραγγαλίζουν την Ελλάδα: η εκπαίδευση, ο τουρισμός και η πελατοκρατία / διαφθορά,» σημειώνει ο Βρετανός συγγραφέας. «Η παιδεία είναι ταξική και ορίζεται από τις οικονομικές διαιρέσεις όπως δείχνει εξάλλου η πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου της Κρήτης  […] Ο προϋπολογισμός για την παιδεία δεν βρίσκεται στο ύψος των σύγχρονων απαιτήσεων.» Ο Richard Pine καυτηριάζει τον θεσμό του φροντιστηρίου ως «κλεπτοκρατία» και παραπέμπει στα δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή» στο οποίο παρουσιάζονται οι ατομικές δαπάνες για τη δήθεν δωρεάν παιδεία στην Ελλάδα. Δήθεν δωρεάν παρουσιάζει ο Richard Pine και την υγεία περιγράφοντας τον θεσμό με τα «φακελάκια» ισχυριζόμενος ότι στην Ελλάδα το 91% των νοσηλευομένων δωροδοκούν τους υγειονομικούς, έναντι 29% στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Το άρθρο του δείχνει τόσο γνώση της Ελλάδας όσο και ιδεοληψία η οποία οδηγεί σε μια γενικευμένη και κάπως παλιομοδίτικη θέαση της Ελλάδας. Για παράδειγμα, το πρόβλημα της παιδείας στην Ελλάδα δεν είναι ο προϋπολογισμός της: αντιθέτως, οι δαπάνες είναι τεράστιες. Όσο για τη γενικότερη αντίληψή του είναι η αντίληψη των ανθρώπων της ευρωπαϊκής αριστεράς από την οποία δεν λείπει η συγκαταβατικότητα και η υπεροψία. «Η Ελλάδα δεν έχει την ιστορία ή τη βιομηχανική επανάσταση με το μέρος της,» γράφει ο Pine. «Δεν έχει στενή σχέση με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. […] Οι ξένες επενδύσεις μέσω πολυεθνικών τις οποίες προωθεί ο σπουδασμένος στο Χάρβαρντ Κυριάκος Μητσοτάκης είναι κάθε άλλο παρά πανάκεια: είναι  placebo. Λείπει το συνολικό όραμα για την ανάπτυξη του τουρισμού που είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας.»

Ο Pine πιστεύει ότι είμαστε πολύ πίσω στη διαδικτυακή συνδεσιμότητα: η Ελλάδα βρίσκεται στην 32η θέση από τις 66 χώρες που ερευνήθηκαν - τρεις θέσεις πιο κάτω από την Ιρλανδία. Κατά τη γνώμη του, αυτή η καθυστέρηση οφείλεται στις πλημμελείς ψηφιακές υποδομές και στις οικονομικές συνθήκες του πληθυσμού. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα brain drain το οποίο αποδίδει «στην έλλειψη ενθάρρυνσης των καινοτόμων ιδεών στην Ελλάδα.» «Η Ελλάδα δεν είναι χώρα για τους νέους» καταλήγει, ενώ πολλοί Έλληνες θα έλεγαν το αντίθετο: ότι δεν είναι χώρα για τους γέρους. Τέλος, όπως πολλοί Ευρωπαίοι της ηλικίας του, ο Pine -73 ετών σήμερα- αναφέρεται στο «φιλότιμο» και στην «κουλτούρα της οικογενειακής τιμής» που διατηρούν οι Έλληνες. Μια κουλτούρα που κατά τη γνώμη του κινδυνεύει να χαθεί στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και της ομοιογενοποίησης. Στο παρελθόν, ο Pine έχει γράψει επανειλημμένως ότι η Ελλάδα και η Ιρλανδία δεν θα έπρεπε να συμμετέχουν στην ΕΕ διότι «δεν έχουν πολλά κοινά με τις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης.»

«Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα παραμένει προσκολλημένη σε παλιομοδίτικες αξίες και γι’ αυτό δεν μπορεί να γίνει ανεπτυγμένη χώρα. Κι όμως πιστεύει ότι μπορεί να φτάσει τις ευρωπαϊκές χώρες και τον ρυθμό ανάπτυξής τους» καταλήγει. «Πριν από πενήντα χρόνια, ο David Holden περιέγραφε την Ελλάδα στους Sunday Times ως «πλούσια σε ταλέντα και φτωχή σε πόρους, ανεπτυγμένη στα γούστα και υπανάπτυκτη στις δυνατότητές της. Λίγα έχουν αλλάξει από τότε. Αλλά οι Έλληνες αξίζουν κάτι καλύτερο.»