Πολιτικη & Οικονομια

Ο νέος, χωρίς όνομα, ιμπεριαλισμός

Σκέψεις για την Παγκόσμια Τάξη

portrait-322469_1920_2.jpg
Τριαντάφυλλος Δελησταμάτης
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ιμπεριαλιστικές βλέψεις των πρώην δυναστειών της Ανατολής και η ευρωπαϊκή πολιτική

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ιμπεριαλιστικές βλέψεις των πρώην δυναστειών της Ανατολής και η ευρωπαϊκή πολιτική

Οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες δεν έλειψαν ποτέ. Αλλά ενώ πολλοί λαοί έκαναν αντι-ιμπεριαλιστικές πορείες στις πρεσβείες των ΗΠΑ, η Ρωσία, η Τουρκία, το Ιράν, η Κίνα δεν έκρυβαν τις ιμπεριαλιστικές τους προθέσεις. Κανείς δεν διαδήλωνε εναντίον της Ρωσίας, της Τουρκίας, του Ιράν ή της Κίνας. Κανείς δεν διανοείται να διαδηλώσει κατά της Ινδίας. Κι όμως όλες αυτές οι χώρες έχουν υπάρξει αυτοκρατορίες κι αυτό είναι το προεπιλεγμένο τους στάτους: η Ρωσία εποφθαλμιά την Ουκρανία, η Κίνα την Ταϊβάν, η Τουρκία την Ελλάδα, το Ιράν όλες τις γειτονικές της χώρες όπου υπάρχουν σιιτικοί πληθυσμοί. Οι πολιτικές και ηθικές αξίες δεν είναι παντού ίδιες: αν εμείς στην Ευρώπη ντρεπόμαστε για την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, στις παραπάνω χώρες οι άνθρωποι υπερηφανεύονται για τον επεκτατισμό και τις δυναστείες τους. Είναι αδιανόητο, λόγου χάρη, να ζητήσουν οι Τούρκοι συγνώμη για την Τουρκοκρατία· αντιθέτως, οι Ευρωπαίοι έχουν ζητήσει συγνώμη, ξανά και ξανά, ποικιλοτρόπως, από όλες τις χώρες και για όλες τις αποικιακές τους περιπέτειες.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει κάτι που όλοι ξέρουμε και μπροστά στο οποίο είμαστε ανήμποροι: οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί είναι παράγοντας χάους. Ας αναλογιστούμε τι θα είχε αποφύγει η ανθρωπότητα αν αυτός ο παράγοντας ήταν ανύπαρκτος. Ας αναλογιστούμε επίσης, τι θα συνέβαινε αν η Ευρώπη, η Ιαπωνία, η Αυστραλία δεν είχαν διανύσει τον μακρύ δρόμο που διένυσαν μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αν δεν είχαν γίνει δυνάμεις ειρήνης και διεθνών κανόνων. Οι σημερινές συγκρούσεις εκτυλίσσονται ανάμεσα στον ιμπεριαλιστικό πειρασμό και σε μια τάξη πραγμάτων θεμελιωμένη σε κανόνες, σε συμφωνίες, σε όρια τα οποία δεν συνάδουν με την αυτοκρατορική πρόσληψη του κόσμου η οποία επικρατεί στη Ρωσία, στην Τουρκία ή στην Κίνα.

Παρότι μπροστά σ’ αυτές τις βλέψεις, η Ευρώπη φαίνεται μια παρέα από αβλαβείς ειρηνάκηδες, δεν υπάρχει άλλη λύση από το να παραμείνει μια παρέα από αβλαβείς ειρηνάκηδες. Όχι μόνο διότι η εμπλοκή σε πόλεμο θα μπορούσε να σημαίνει πυρηνικό ολοκαύτωμα αλλά και διότι η δέσμευση στις αρχές είναι πιθανότατα σημαντικότερη από μια νίκη στο πεδίο της μάχης. Το πιο καίριο στην παρούσα συγκυρία είναι η απάντηση στον ιμπεριαλισμό με αρραγές μέτωπο της Δύσης εναντίον των πολεμοχαρών και επεκτατικών δυνάμεων: υπήρξαμε τυχεροί που ο Ντόναλντ Τραμπ δεν επανεξελέγη και έτσι το ΝΑΤΟ μπόρεσε να αφυπνιστεί και να παίξει τον ενοποιητικό του ρόλο ―αμφιβάλλω αν με διοίκηση Τραμπ στις ΗΠΑ θα καταφέρναμε αυτή την απαραίτητη επαναπροσέγγιση με την Ευρώπη και τη διεύρυνση της Συμμαχίας.

Πολλά είναι τα προβλήματα που ζητούν λύση: ακόμα κι αν οι ΗΠΑ περάσουν επιτέλους στον σύγχρονο κόσμο αφήνοντας πίσω τους τις ιμπεριαλιστικές και μεσσιανικές τους αποστολές, το ΝΑΤΟ έχει στους κόλπους του την Τουρκία που δεν πρόκειται να αλλάξει μετά τον Ερντογάν· ίσως μάλιστα γίνει ακόμα χειρότερη. Κι όσο για τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναδεικνύει πόσο η λογική απέχει από το «σωστό»: σύμφωνα με τη λογική, η παραχώρηση των εδαφών με ρωσόφωνους πληθυσμούς θα γλίτωνε την Ουκρανία από πάρα πολλά βάσανα ―κι όμως, αυτή η επιλογή είναι ηθικά και στρατηγικά λανθασμένη. Οι Ουκρανοί δεν πρέπει να υποχωρήσουν διότι 1) θα γίνουν κομμάτι της Ρωσίας η οποία επιπλέον έχει ένα καθεστώς που δεν τους ταιριάζει· ένα καθεστώς που ταιριάζει στους Ρώσους και 2) θα ανοίξουν τον δρόμο για περισσότερες επεκτατικές επιχειρήσεις εκ μέρους της Ρωσίας.

Σ’ αυτό το διεθνές περιβάλλον των επιμέρους ιμπεριαλισμών από την Ανατολή, οι εθνικιστές της Ευρώπης ―δεξιοί και αριστεροί― αγνοούν τους κινδύνους που απειλούν την παγκόσμια τάξη. Καθώς έχουν μάθει να περιμένουν τον εχθρό από τη Δύση, δεν αντιλαμβάνονται τη φύση του ρωσικού ή του κινεζικού ιμπεριαλισμού· ούτε καν τη φύση των καθεστώτων αυτών των χωρών: τη θεσμική ανθεκτικότητα της Κίνας, τον εύθραυστο χαρακτήρα του πουτινισμού. Διχάζουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες ―στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα― καθιστώντας τες ευάλωτες σ’ έναν ιμπεριαλισμό που δεν έχει όνομα.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.