Η συζήτηση περί πρόωρων εκλογών στην Ελλάδα, οι περιπτώσεις του παρελθόντος και οι προκλήσεις για την κυβέρνηση.
Στα όρια της πολιτικής παραφιλολογίας και κουτσομπολιού, οι πιθανές πρόωρες εκλογές έχουν καταντήσει μέρος της καθημερινής μας ενημέρωσης. Πριν δύο εβδομάδες οι πολιτικοί συντάκτες στις πρωινές εκπομπές έδιναν ποσοστά, ημερομηνίες, ακόμα και ακριβή χρονοδιαγράμματα των δεύτερων εκλογών. Τώρα τα «γυρίζουν» λίγο. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό το ενδεχόμενο αρέσει στην κυβέρνηση που θέλει να ανανεώσει τον πολιτικό της χρόνο, στην αντιπολίτευση η οποία έχει χάσει την ταυτότητά της, και τους δημοσιογράφους και το κοινό που θέλουν πολιτικό σασπένς στα βαρετά χρόνια του statesman Κυριάκου Μητσοτάκη. Οπότε πιθανόν η άποψή μου εδώ να μην αρέσει σε κανέναν.
Η συζήτηση περί πρόωρων εκλογών είναι τόσο κλισέ και συνηθισμένη όσο και οι φωτιές το καλοκαίρι και οι δηλώσεις του ΚΚΕ. Στο «κλείσιμο» της διετίας οι πολιτικοί αναλυτές πάντοτε αρχίζουν να προβλέπουν ημερομηνίες και να διανθίζουν τις εικασίες με λογικοφανή επιχειρήματα και εσωτερική δήθεν πληροφόρηση. Όλοι ανακράζουν ότι η προσφυγή στις κάλπες είναι στην ευχέρεια του πρωθυπουργού. Αλλά μισό λεπτό, είναι;
Οι πρόωρες εκλογές δεν προβλέπονται θεσμικά να λαμβάνουν χώρα όταν ο πρωθυπουργός νιώθει ότι μπορεί να ανανεώσει την θητεία του σε βολικό χρόνο ή στην πιο κατάλληλη κομματική συγκυρία. Και το Σύνταγμα είναι σαφές στην διαδικασία προβλέποντας το γνωστό «εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας» (άρθρο 41).
Επίσης, υπάρχει λόγος που ορίζεται στις περισσότερες δημοκρατίες του κόσμου η συνήθης 4ετία ή 5ετία, ώστε να ολοκληρώνεται ένα κύκλος νομοθετικών παρεμβάσεων και άσκησης πολιτικής. Προφανώς αυτή η περίοδος δεν είναι απόλυτη (στρατηγικές ολοκληρώνονται και σε 3 έτη ή απαιτούν ενίοτε και περισσότερο χρόνο). Αλλά η θητεία υφίσταται ως ένα νοητό όριο πολιτικού κύκλου και απαραίτητου σχεδιασμού και υλοποίησης. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ξεκίνησε μοιράζοντας στους Υπουργούς ντοσιέ με KPIs και χρονοδιαγράμματα. Αν το παρόν σχήμα δεν έχει κάτι άλλο να κάνει (αμφιβάλλω πάντως ότι μεταρρυθμίσαμε τα πάντα) σημαίνει ότι του τέλειωσε ο πολιτικός ενθουσιασμός και αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα, όχι πότε θα ξεκινήσει το νομοθετικό ρολόι.
Οι πρόωρες εκλογές είναι τελικά θεσμικές εκτροπούλες. Ενίοτε και αναπόφευκτες, όπως η περιβόητη αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών για την εκλογή Προέδρου που αποδείχθηκε μια διαχρονική πολιτική τροχοπέδη και πηγή αστάθειας. Το βλέπουμε το 1980 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ζορίστηκε να αποφύγει τις εκλογές και σε πολλές μετέπειτα διαδικασίες.
Η κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη από την αρχή είχε περισσότερο πρόωρο-εκλογικό σασπένς. Άρχισε από πολύ νωρίς λόγω ειδικών συνθηκών κορωνοϊού. Συνεχίστηκε ελέω οικονομικής κρίσης. Από τα περίεργα τεστ στην διαδικτυακή πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών μέχρι τα συνεχή υπονοούμενα, έχουμε όλοι πειστεί ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα εξαντλήσει την τετραετία, κυρίως επειδή αυτό επιβάλει η εκλογική αριθμητική. Αφού μπορεί να κερδίσει κάποιος σήμερα γιατί να περιμένει ένα αβέβαιο αύριο;
Κατά την ταπεινή μας γνώμη (πετάξτε την στα σκουπίδια) υπάρχουν πολλοί λόγοι που ο πρωθυπουργός δεν πρέπει να πάει στην ευκολία των πρόωρων εκλογών, παρά το περιβάλλον κρίσεων που την επηρεάζει και την σίγουρη εκλογική της επικράτηση.
Πρώτον, ο πρωθυπουργός πρέπει να δώσει ένα μήνυμα θεσμικής συνέπειας εξαντλώντας το μεγαλύτερο μέρος της 4ετίας. Δεύτερον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τον πολιτικό χρόνο για να ολοκληρωθούν οι κρίσιμες μεταρρυθμίσεις χωρίς τον θόρυβο των επάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων. Δεν τελείωσε η εθνική μεταρρύθμιση με το gov.gr. Τρίτον, ακόμα και αν περάσουμε στο πεδίο της μικροπολιτικής ανάλυσης, η προκήρυξη εκλογών θα συσπειρώσει μεν το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, θα απελευθερώσει όμως και μια πιο συστηματική κριτική και αποδόμηση. Ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας θα κληθεί να απαντήσει σε δύσκολα ερωτήματα σε σχέση με το οικονομικό περιβάλλον, όσο η αξιωματική αντιπολίτευση θα λαϊκίζει ανελέητα. Και στο εσωτερικό οι δεξιές φατρίες που δεν συμπαθούν τον φιλελευθερισμό του θα θεωρήσουν τις εκλογές αυτές και τις τελευταίες του Κυριάκου, σε μια χώρα όπου μόνο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κέρδισε μέχρι σήμερα τρεις διαδοχικές Εθνικές αναμετρήσεις (και σε ειδικές συνθήκες).
Οι κατά βούληση πρόωρες εκλογές και τα δημοσκοπικά παίγνια ανήκουν σε μια παλιά πολιτική κουλτούρα. Η Ελλάδα χρειάζεται σταθερές τετραετίες και να εθιστεί στην κανονικότητα της εκτελεστικής εξουσίας. Βέβαια οι συνθήκες επιβάλουν ελιγμούς, αλλά στην παρούσα φάση η χώρα θέλει περισσότερη σταθερότητα και λιγότερη φασαρία. Η παρούσα κυβέρνηση έχει κάνει πολλά για να περάσουμε σε μια νέα φιλοσοφία στη δημόσια διοίκηση και η εξάντληση του στρατηγικού της ορίζοντα θα είναι μια απόφαση τόλμης και συνέπειας.
Εκλογές από την Άνοιξη του 2023 και μετά λοιπόν. Αν και αυτό δεν αρέσει σε κανέναν, πιθανόν ούτε στον ίδιο τον πρωθυπουργό.
8°
