Better together… στη Σκωτία, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη!

Μπροστά στο ενδεχόμενο να επικρατήσει το «Ναι στην ανεξαρτησία της Σκωτίας» στο επικείμενο δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου, δημιουργείται στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα ιστορικών διαστάσεων πολιτικό δράμα.

Κι αυτό γιατί, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν άλλοτε επικράτηση του «Ναι στην Ανεξαρτησία της Σκωτίας», κι άλλοτε επικράτηση του κινήματος του «Όχι», το οποίο έχει την ονομασία “better together-καλύτερα μαζί”.

Καταρχήν, η επικράτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα, δεν σημαίνει αυτόματα ανεξαρτησία της Σκωτίας. Σημαίνει όμως έναρξη διαπραγματεύσεων για το ξεκαθάρισμα των διεθνών υποχρεώσεων, περιουσιακών στοιχείων και χρέους.

Εκτιμάται όμως ότι η εξέλιξη αυτή θα αυξήσει την αβεβαιότητα στις χρηματαγορές, και θα επηρεάσει αρνητικά το βρετανικό νόμισμα, τις επενδύσεις στη βιομηχανία και την αγορά των ακινήτων του Ηνωμένου Βασιλείου. Και λόγω της θέσης του City του Λονδίνου ως παγκόσμιου χρηματο-οικονομικού κέντρου, μία ενδεχόμενη επικράτηση του «Ναι», δεν θα προκαλέσει μόνο σημαντική διόρθωση των τιμών στις βρετανικές αξίες και ακίνητα, αλλά και σημαντικές μετακινήσεις κεφαλαίων προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Επίσης, το ξετύλιγμα του κουβαριού στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενδεχομένως να δώσει το έναυσμα για άλλες παρόμοιες κινήσεις που αφορούν άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά την Ουαλία, την Καταλονία, τη Φλάνδρα στο Βέλγιο, αλλά ακόμα και τη Βαυαρία ή τη Βόρεια Ιταλία.

Το Ηνωμένο Βασίλειο ως μικρογραφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αν και ένα σημαντικό τμήμα των βρετανικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και του τοπικού πολιτικού συστήματος διάκειται εχθρικά έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρόλα αυτά, μία προσεκτική ανάγνωση της ιστορίας του «νησιού», δείχνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί μία μικρογραφία του εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βασίζω αυτή την άποψη στο γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποτέλεσε την πολιτική ένωση τεσσάρων περιοχών του νησιωτικού συμπλέγματος, οι οποίες μετά την ένωση δημιούργησαν μία θαλάσσια υπερδύναμη, και πιο πρόσφατα το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κέντρο του Λονδίνου. Και η τότε συνένωση του βρετανικού νησιού δεν αφορούσε μόνο εδάφη, αλλά τη συνένωση πληθυσμών με εθνοτικές, γλωσσικές και θρησκευτικές διαφορές.

Το ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί το αποτέλεσμα της επιτυχούς ένωσης, τεσσάρων περιοχών των νησιωτικού συμπλέγματος, φαίνεται ξεκάθαρα στο ότι α) παραμένει για τέσσερεις περίπου αιώνες και κατόρθωσε να γίνει υπερδύναμη, β) στο όνομα (Ηνωμένο Βασίλειο), φαίνεται γ) και στη βρετανική σημαία (union jack), η οποία δημιουργείται εάν ενώσουμε τρεις σταυρούς: 1) του Αγίου Γεωργίου (κόκκινος σταυρός - Αγγλία), 2) του Αγίου Ανδρέα (μπλε χιαστός σταυρός - Σκωτία) και 3) του Αγ.Πατρίκιου (κόκκινος χιαστός - Ιρλανδία). Λείπει από τη σημαία η δράκος της Ουαλίας, και αυτό γιατί το 1606 όταν πρώτο-δημιουργήθηκε η σημαία της ένωσης (union jack), η Ουαλία ήταν ήδη τμήμα της Αγγλίας (από το 13ο αιώνα).

Άρα, στο ενδεχόμενο μίας αποχώρησης της Σκωτίας από την Ένωση, εκτός των οικονομικών επιπτώσεων, θα πρέπει να αλλάξουν τα υφιστάμενα ονόματα, η σημαία κι ενδεχομένως να προκληθούν τεκτονικές αλλαγές και στο βρετανικό πολιτικό σύστημα, οι οποίες ενδεχομένως να αγγίξουν και τον ίδιο το θεσμό της βασιλείας.

Ομοιότητες με το ελληνικό ζήτημα

Εκτός του γενικότερου ζητήματος των επιπτώσεων στην παγκόσμια οικονομία και την πολιτική σταθερότητα στην Ευρώπη από μία ενδεχόμενη ανεξαρτησία της Σκωτίας, είναι δύο τα ειδικά σημεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ελληνική πλευρά.

Το πρώτο σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον, αφορά τις οικονομική πλευρά του θέματος και κυρίως το νόμισμα της επόμενης ημέρας.

Πιο συγκεκριμένα, η περίπτωση της αποχώρησης της Σκωτίας από τη στερλίνα, παρουσιάζει ομοιότητες στο σημείο των οικονομικών επιπτώσεων από μία ενδεχόμενη αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ.

Θα έλεγα μάλιστα ότι το θέμα της αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ, αποτελεί μία πιο εύκολη υπόθεση από αυτή της ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Κι αυτό γιατί η ευρωζώνη δεν αποτελεί ακόμα πολιτική ένωση όπως αποτελεί σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι τα περιουσιακά στοιχεία και τα χρέη των χωρών της ευρωζώνης βρίσκονται κάτω από την ιδιοκτησία των ξεχωριστών χωρών κι όχι του συνόλου της ευρωζώνης. Κι αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζονται διαπραγματεύσεις για το διαχωρισμό τους.

Στην Ελλάδα είχαμε το ενδεχόμενο της αποχώρησης από το κοινό νόμισμα του ευρώ, στην Σκωτία έχουμε το ενδεχόμενο της αποχώρησης από το κοινό νόμισμα του Ηνωμένου Βασιλείου, της στερλίνας.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι σημαντικές, και στις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει αξιόπιστο Plan B σε σχέση με το νόμισμα. Θα έλεγα μάλιστα ότι οι Σκωτσέζοι υπερασπιστές της ανεξαρτησίας, εμφανίζονται πιο αξιόπιστοι από τους Έλληνες λαϊκιστές γιατί οι πρώτοι δηλώνουν ξεκάθαρα ότι επιθυμούν την ανεξαρτησία αλλά με παραμονή στη βρετανική στερλίνα. Αυτό όμως δεν είναι αποδεκτό από τη βρετανική κυβέρνηση αλλά κι από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αντιθέτως, οι Έλληνες λαϊκιστές εμφανίζουν μία πανσπερμία απόψεων που ξεκινά από την επιστροφή στη Δραχμή, τη σύνδεση με το δολάριο μέχρι και τον εκβιασμό για διαπραγματευτικούς λόγους αλλά με παραμονή στο ευρώ. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι δεν θα ήταν εφικτή η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ χωρίς την τήρηση των υποχρεώσεων της.

Το δεύτερο σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον, αφορά τη στάση των γνωστών βρετανών ευρωσκεπτικιστών πολιτικών και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο δημοψήφισμα της Σκωτίας. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρείς σήμερα όλους αυτούς που κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους, παρακινούσαν την Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη, ως ένδειξη εθνικής αξιοπρέπειας.

Όλοι αυτοί σήμερα πρωτοστατούν στην προσπάθεια για την παραμονή της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, προσπερνώντας αυτή τη φορά το επιχείρημα της εθνικής υπερηφάνειας και χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα την οικονομική καταστροφή από την έξοδο της Σκωτίας από την στερλίνα.

Έχουμε με λίγα λόγια, α) μία αντιστροφή ρόλων και μία εφαρμογή του αγγλικού ρητού «what goes around, comes around» που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ότι «έσκαψες το λάκκο κι έπεσες εσύ μέσα» και β) μία πολιτική επιβράβευση του φιλοευρωπαϊκού κινήματος της Βρετανίας, το οποίο πρωτοστατεί στην εκστρατεία του «Όχι στην ανεξαρτησία». Έχουμε δηλαδή την ενίσχυση, το κινήματος “better together” όχι αποκλειστικά για την περίπτωση της Σκωτίας, αλλά αυτή τη φορά για το σύνολο του Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, εν όψει του άλλου μεγάλου δημοψηφίσματος για την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή ¨Ένωση, το οποίο έχει προγραμματιστεί για το 2017.

Θα αναφέρω για παράδειγμα τον βρετανό ευρωσκεπτικιστή και επικεφαλής του κόμματος της ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) Ν.Φάρατζ, o οποίος είναι ευρύτερα γνωστός στην ελληνική κοινή γνώμη. Όπως είναι ευρύτερα γνωστός ο «φιλιππικός» του, η ομιλία του στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, ο οποίος τότε υπερθεμάτιζε για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, ως μία πράξη εθνικής αξιοπρέπειας.

Σήμερα, ο Ν.Φάρατζ οργώνει τη Σκωτία ως υπέρμαχος της εκστρατείας του “better together”, προβάλλοντας τις οικονομικές επιπτώσεις κι αγνοώντας ότι η Σκωτία έχει διαφορετικές εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές καταβολές από την Αγγλία. Και φυσικά, ο Ν.Φάρατζ καλά κάνει, γιατί στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι πιθανότητες επιβίωσης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, κρατών-εθνών με πληθυσμό 5 εκατ. είναι ελάχιστες. Και με τις προσπάθειες του στο θέμα της Σκωτίας, άθελα του στέλνει το μήνυμα ότι και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά μας χωρίζουν κι ότι όλα τα κράτη-έθνη μπορούν να πετύχουν περισσότερα μαζί ως σύνολο, παρά ξεχωριστά. Και ότι το δρόμο για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε το επιτυχές εγχείρημα της δημιουργίας του Ηνωμένου Βασιλείου, τέσσερις αιώνες πριν.

Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιφερειακή οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε βάθος χρόνου θα δώσει τη δυνατότητα σε περιοχές σαν τη Σκωτία, τη Φλάνδρα, την Καταλονία να λειτουργήσουν με σημαντικό βαθμό αυτονομίας και ταυτόχρονα να ευημερήσουν και να συνεισφέρουν στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Better together λοιπόν… στη Σκωτία, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη