Εμανουέλ Μακρόν, Μαρίν Λεπέν, Ζαν Λυκ Μελανσόν: Ταγκό για τρεις στο Παρίσι

Το βράδυ του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, πριν από περίπου ένα μήνα, σχεδόν το σύνολο των δυτικών μηχανισμών άσκησης πολιτικής στη Δύση χαμογελούσε. Ήταν μία σημαντική επιτυχία έναντι της διογκούμενης ακροδεξιάς - αντισυστημικής ψήφου. Το 58,5% του Εμανουέλ Μακρόν θεωρήθηκε ως επίτευγμα και σωστά. Πολλοί λίγοι επισήμαιναν πως ένα 41,5% γάλλων πολιτών είχαν ψηφίσει τη Μαρίν Λεπέν.

Ένα μήνα αργότερα στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, το «σύστημα» έτριξε συθέμελα. Αυτή τη φορά όχι διότι ήταν εντυπωσιακό το ποσοστό της άκρας δεξιάς αλλά διότι το κόμμα της ενωμένης αριστεράς απειλεί την απόλυτη πλειοψηφία του εκλογικού συνδυασμού του Εμανουέλ Μακρόν στη Βουλή. Συμπερασματικά απειλείται η μέχρι σήμερα δεδομένη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος και βεβαίως ενισχύεται η προοπτική «πολιτικής συγκατοίκησης» του Μακρονικού Κέντρου με την Αριστερά υπό το βλέμμα του τρίτου πολιτικού πόλου, της Ακροδεξιάς, η οποία με το ζόρι κατάφερε να συγκεντρώσει στον πρώτο γύρο των βουλευτικών ένα 19%. Όμως πριν από μόλις ένα μήνα η εκπρόσωπός της, η Μαρίν Λεπέν, έφθασε το ιστορικό ρεκόρ για την παράταξή της, το 41,5%.

Αυτό το τριπολικό σκηνικό με την απρόσμενη και σχεδόν απόλυτη ισοπαλία μεταξύ Αριστεράς και μακρονικού Κέντρου στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών και της Άκρας Δεξιάς να καραδοκεί, εγκαθίσταται πλέον στο επίκεντρο της γαλλικής πολιτικής σκηνής, σε μία από τις δύο ισχυρότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της σημαντικότερης στρατιωτικής δύναμης της Δυτικής Ευρώπης. Η προοπτική αστάθειας εγκαθίσταται με αδιάκριτους ρυθμούς στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας. Για δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες ένα ισχυρότατο ποσοστό των γάλλων ψηφοφόρων επιλέγουν να υιοθετήσουν «αντισυστημική» στάση. Η τάση αυτή είναι απολύτως ευδιάκριτη στη γαλλική περιφέρεια καθώς και στις υποβαθμισμένες αστικές περιοχές. Η Αριστερά του Ζαν Λυκ Μελανσόν βρίσκει πρόσφορο έδαφος επικράτησης σε εκλογικές περιφέρειες με έντονες επιπτώσεις λόγω κοινωνικών ανισοτήτων. Αγροτικές περιοχές, μικροαστικά υποσυστήματα σε επαρχιακές μικρές πόλεις, αποβιομηχανοποίηση της περιφέρειας λόγω εγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων στη Ρουμανία ή την Κίνα αλλά και αλλού, υποχώρηση της αποδοτικότητας των παραδοσιακών αγροτικών και κτηνοτροφικών μονάδων, πλήρης απαξίωση των περιφερειακών συστημάτων Υγείας και Πρόνοιας.

Προσοχή. Οι ίδιοι λόγοι που ώθησαν τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν την Άκρα Δεξιά στις προεδρικές εκλογές, ώθησαν ένα εντυπωσιακό ποσοστό γάλλων πολιτών να επιλέξουν τη γαλλική Αριστερά στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Πρόκειται δηλαδή για μία μάζα ψηφοφόρων η οποία δεν συμπεριφέρεται με γνώμονα μία πολιτική ταυτότητα ή τον παραδοσιακό διαχωρισμό Δεξιάς - Αριστεράς. Μιλάμε για ένα πολιτικό φαινόμενο όπου το «απολιτίκ» καθίσταται αντισυστημική πολιτική επιλογή. Η ειδική σύσταση αυτής της τάσης παραπέμπει σε μία πρωτοφανή ρευστότητα χωρίς ιδιαίτερες προδιαγραφές πολιτικού συλλογισμού. Ιστορικά αυτή η «ρευστότητα» κατέληξε να αναδείξει (ή να ανεχθεί) τερατώδη πολιτικά συστήματα είτε στον χώρο της Άκρας Δεξιάς είτε στον χώρο της σταλινικής Αριστεράς. Κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις «εφαρμογές» ήταν (και είναι) ο ισοπεδωτικός λαϊκισμός.

Αν επί παραδείγματι ανατρέξει κανείς στο οικονομικό πρόγραμμα (;) του Ζαν Λυκ Μελανσόν αντιλαμβάνεται πως τα ποσά που υπόσχεται στον μέσο γάλλο ψηφοφόρο ώστε να ανατραπούν αμέσως οι κοινωνικές ανισότητες, είναι τόσο θηριώδη που οδηγούν αναπόφευκτα τη Γαλλία σε πτώχευση και εκτός ΕΕ. Επομένως είναι ηλίου φαεινότερο πως αργά ή γρήγορα η Αριστερά του Μελανσόν είτε θα συμφιλιωθεί με την προοπτική της «ιστορικής κωλοτούμπας» απορρίπτοντας τον μαξιμαλισμό είτε θα καταλήξει στα αζήτητα της ιστορίας. Στο πρόσφατο παρελθόν δύο «αδελφές» εναλλακτικές λύσεις, εκείνη των Podemos και εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ, υιοθέτησαν την πρακτική της «κωλοτούμπας». Ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να ξεφύγει από την «εμπόλεμη» εκλογικά ζώνη του 20-25%. Οι ισπανοί αριστεροί φλερτάρουν περισσότερο με την ιστορική λήθη παρά με την προοπτική εξουσίας.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε στενάχωρα συμπεράσματα. Αν ο Εμανουέλ Μακρόν την Κυριακή που μας έρχεται απολέσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, τότε θα αναγκαστεί να συμμαχήσει με μικρο-ομάδες δεξιών και κεντρώων σχημάτων με μικρή παρουσία στης Εθνοσυνέλευση. Αν και εφόσον καλύπτεται άνετα ο αριθμός των απολεσθεισών βουλευτικών εδρών. Αν όχι, τότε η πολιτική περιδίνηση θα είναι πληθωρικού χαρακτήρα. Υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι ορατή η πιθανότητα πολιτικής συγκατοίκησης του Μακρόν με την Αριστερά. Εκτός αν αυτή η «συνεταιριστική Αριστερά» διασπαστεί εις τα εξ ων συνετέθη με τον αντίστροφο ακριβώς τρόπο με τον οποίο συνετέθη. Η αριστερή ενότητα επιτεύχθηκε στο όνομα της εκλογικής αποτελεσματικότητας. Η διάσπασή της εξαρτάται από τις φιλοδοξίες των συνιστωσών της ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής τους στην εξουσία. Όλα βεβαίως θα κριθούν από το ποιος θα εκλεγεί τελικά στον δεύτερο γύρο και σε ποια πολιτική ομάδα της ενωμένης αριστεράς θα ανήκει. Όμως όλα αυτά ανήκουν στη σφαίρα της μετα-εκλογολογίας. Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με ένα εντελώς νέο πολιτικό σκηνικό σε μία από τις ισχυρότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Είναι επίσης προφανές πως το ίδιο το γαλλικό πολιτικό σύστημα, η φιλοσοφία του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος δύο γύρων, τίθενται πλέον υπό αμφισβήτηση.

Στη Γαλλία, την Κυριακή που μας πέρασε, η αποχή έφθασε σε ποσοστό ρεκόρ στην πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας. Η 5η Γαλλική Δημοκρατία φαίνεται πως άγγιξε τις συνταγματικές αντοχές της. Η γαλλική ελίτ, σε όλα της τα επίπεδα, αρχίζει και αντιλαμβάνεται πως ο συνταγματικός εκσυγχρονισμός του συστήματος είναι άμεση πολιτική ανάγκη. Ενδεχομένως να είναι και άμεση εθνική επιταγή. Η περιγραφή της κατάστασης με δεδομένα πολιτικής άλγεβρας είναι ενδεικτική. Η Ακροδεξιά με περίπου 30% στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και 21% στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών θα καταφέρει να εκλέξει συνολικά από 20 έως 45 βουλευτές σε σύνολο 577. Η Αριστερά με 26% στον πρώτο γύρο θα καταφέρει να εκλέξει από 150 έως 190 βουλευτές. Το κόμμα του Μακρόν με 26% επίσης στον πρώτο γύρο των βουλευτικών αναμένεται να εκλέξει από 255 έως 295 έδρες.

Είναι προφανές πως πίσω από αυτούς τους αριθμούς κρύβεται η λογική ενός εκλογικού συστήματος το οποίο ρυθμίζει με ένα μαγικό ραβδί το πώς θα ωφεληθεί κυρίως η προεδρική πλειοψηφία. Στην περίπτωση αυτή, η πλειοψηφία του Εμανουέλ Μακρόν. Η φιλοσοφία του γαλλικού πολιτικού συστήματος συνίσταται στην πρωτοφανή για τα δυτικά δεδομένα ενίσχυση των δυνατοτήτων εξουσίας του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το γαλλικό προεδρικό σύστημα είναι ακόμη ισχυρότερο ως προς τις εξουσίες του προέδρου και από το αντίστοιχο αμερικανικό.

Ο αποκαλούμενος από τα γαλλικά ΜΜΕ «Μακρονισμός» κατάφερε πέραν πάσης αμφιβολίας να «κηδεύσει» την παραδοσιακή γκωλική δεξιά και να εξαφανίσει από τον πολιτικό χάρτη το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Στον αντίποδα η γαλλική ακροδεξιά, ενισχυόμενη από την αντισυστημική ψήφο, ανεδείχθη ως εναλλακτική επιλογή, ενώ αιφνιδίως η αριστερή πρόταση του Ζαν Λυκ Μελανσόν ανακάτεψε ακόμη περισσότερο την τράπουλα επιβάλλοντας νέα πολιτική αριθμητική στα γαλλικά πράγματα. Η νέα τριχοτομημένη πραγματικότητα έχει ως μόνη σταθερά τον Εμανουέλ Μακρόν, ενώ οι δύο άλλες πολιτικές δυνάμεις εναλλάσσονται ως προς τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο. Η βιωσιμότητα αυτού του πολιτικού σκηνικού είναι προφανώς προβληματική από τη στιγμή που εξαρτάται από την εκάστοτε σύσταση της ρευστότητας, σε αντίθεση με την επιβεβλημένη συνειδητότητα που θα έπρεπε να επιδεικνύει το εκλογικό σώμα.

Είναι λοιπόν ζήτημα χρόνου να εκραγεί εκ των έσω η επίπλαστη αυτή «λειτουργικότητα» του πολιτικού συστήματος, από τη στιγμή μάλιστα που οι μικρές συνιστώσες, αριστερές ή ακροδεξιές, ελίσσονται με σπασμωδικές κινήσεις ως ρομποτικές μαριονέτες. Μέχρι τότε το λαβωμένο γαλλικό πολιτικό σύστημα πρέπει να διαχειριστεί τον πόλεμο στην Ουκρανία, την πασίδηλη αστάθεια στην Εγγύς Ανατολή, την επερχόμενη οικονομική ύφεση και βεβαίως τις ενδημικές πλέον κοινωνικές ανισότητες που είναι και ο πυρήνας του προβλήματος.