Ο πόλεμος και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία και τον άνθρωπο

Γράφει ο Μανώλης Σετάκης

Ιστορικά, ποτέ δεν έχουν επαληθευθεί οι όποιες αισιόδοξες προβλέψεις των υποκινητών των πόλεμων. Πρόσφατη έκθεση του οργανισμού «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα» (Fady Hanona) αναφέρει, «…περισσότερο από το ένα τρίτο των προγραμμάτων του οργανισμού επικεντρόνεται στην παροχή βοήθειας στις εμπόλεμες ζώνες, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Νιγηρία, Νότιο Σουδάν, Βιετνάμ, Αφγανιστάν, Συρία, Υεμένη, Σερβία και πολλές άλλες … Οι συνέπειες του πολέμου είναι τεράστιες και καταστροφικές. Θάνατος, βία, τραύματα με μακροχρόνιες συνέπειες, κατεστραμμένες υποδομές και συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, άνθρωποι που ξεριζώνονται από τα πάτρια εδάφη για την αβέβαιη σωτηρία τους… Η Συρία είναι σε πόλεμο από το 2011, 12 εκατομμύρια Σύροι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και παραμένουν εκτοπισμένοι μέχρι και σήμερα».

Κατά το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι νεκροί μέχρι σήμερα υπολογίζονται στους 370.000, εκ των οποίων 20.000 παιδιά και οι αγνοούμενοι περίπου 200.000.

Στις 13 Μαρτίου 2022, ο φιλειρηνιστής Γερουσιαστής Bernie Sanders εκφώνησε στο κοινοβούλιο των ΗΠΑ μια συναρπαστική ομιλία για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Παραθέτω μόνο μερικά φρικιαστικά απολογιστικά στοιχεία των πολέμων στο Βιετνάμ, το Αφγανιστάν και στο Ιράκ, όπως τα παρουσίασε ο ανθρωπιστής γερουσιαστής:

« …Αν ρωτήσουμε τους αξιωματούχους μας για τους πολέμους αυτούς θα αποδειχθεί πόσο λάθος είχαν οι υποκινητές τους, …Ρωτείστε τις μητέρες των στρατιωτών που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν… Το Βιετνάμ κόστισε 59.000 θανάτους Αμερικανών και χιλιάδες που επέστρεψαν τραυματισμένοι σωματικά ή ψυχικά. Ο αριθμός των θυμάτων νεκρών ή τραυματιών από Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη είναι ανυπολόγιστος σε εκατομμύρια. Στο Αφγανιστάν ο πόλεμος ξεκίνησε το 2001, διάρκεσε 20 χρόνια, κόστισε 3.500 στρατιωτών μας, δεκάδες χιλιάδες Αφγανών και δύο τρισεκατομμύρια δολάρια. Στο Ιράκ, 4.500 θάνατοι αμερικανών και δεκάδες χιλιάδες σωματικά και ψυχικά τραυματίες. Εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι και τραυματίες, Ιρακινών, εκτοπισμός πέντε εκατομμυρίων ανθρώπων και αποσταθεροποίηση της περιοχής με συνέπειες που ταλανίζουν τον κόσμο μέχρι σήμερα». Ολόκληρη η ομιλία του, μια κραυγή αγωνίας για την ειρηνική σωτηρία του πλανήτη, βρίσκεται στο Youtube με ελληνικούς υπότιτλους.

Όμως οι συνέπειες των πολέμων δεν έχουν τελειωμό:

• Οι χώρες υποδοχής, φυσικά αμέτοχες στις επεκτατικές βλέψεις των επιτιθέμενων, με περιορισμένες υποδομές και οικονομικά μέσα και την αμέριστη συναισθηματική και υλική συμπαράσταση των κατοίκων τους απαλύνουν τον πόνο των ξεριζωμένων θυμάτων.
• Οι απλοί πολίτες του κόσμου ανταποκρίνονται με το υστέρημά τους στις εκκλήσεις των διεθνών ανθρωπιστικών οργανισμών για την αποστολή αγαθών και υπηρεσιών πρώτης ανάγκης στους κατοίκους των εμπόλεμων περιοχών.
• Χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και φίλιες χώρες αναλαμβάνουν, την ανασυγκρότηση των καταστραμμένων από τον πόλεμο χωρών, συνήθως με το αζημίωτο, και κάποτε, κάποτε με υστερόβουλες σκέψεις πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης και υποτέλειας.
• Οι περιορισμένοι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της γης σπαταλούνται, για την επανοικοδόμηση των καταστραμμένων από τον πόλεμο υποδομών αλλά και για την γιγάντωση των βιομηχανιών οπλικών συστημάτων, ενέργειες που προεξοφλούν έλλειψη των πόρων αυτών στις επερχόμενες γενιές.
• Οι παραπάνω αρνητικές επιπτώσεις των πολέμων, συμπληρώνονται με τα 84 εκατομμύρια εκτοπισμένων ανθρώπων σ' ολόκληρο τον κόσμο, (στοιχεία Ύπατης Αρμοστείας Ο.Η.Ε. 2021), την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, τις επιπτώσεις των πανδημιών στην παγκόσμια υγεία, αλλά και με ένα νέο πόλεμο σε μια Ευρωπαϊκή χώρα την Ουκρανία.

Μια ισχυρή χώρα, μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείς του Ο.Η.Ε. εισβάλλει σε μικρότερή της, φαινόμενο συχνά επαναλαμβανόμενο και από άλλα μέλη του, από την ίδρυσή του.

Τρεις μήνες μετά, η ρωσική επίθεση εξελίσσεται σε μακρύ πόλεμο χαρακωμάτων εξαιτίας της σθεναρής αντίστασης των Ουκρανών και της υλικής βοήθειας από φίλιες χώρες. Έχουν ήδη εκτοπισθεί από τα σπίτια τους 6.500.000 Ουκρανοί, αφήνοντας πόλεις καταστραμμένες, μαζί με τις νοσοκομειακές, στρατιωτικές, βιομηχανικές και πολιτιστικές εγκαταστάσεις τους.

Σοβαρή παράπλευρη συνέπεια του πολέμου αποτελεί η επιβολή μέτρων εναντίον της Ρωσίας, ενέργεια που εγκυμονεί μια μαζικής κλίμακας παγκόσμια οικονομική και επισιτιστική αναταραχή με απρόβλεπτες συνέπειες πιθανού λιμού κυρίως σε φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη.

Ο πολιτισμένος, κατά τα άλλα, πλανήτης μας, τα τελευταία εβδομήντα χρόνια αντιμετωπίζει την καταστροφική και επεκτατική πολεμική μανία των δυνατών της γης για την ενίσχυση της οικονομικής και πολιτικής τους επικράτησης, στην διεθνή σκακιέρα. Μεταξύ των κινήτρων τους, η διεθνής γεωπολιτική θέση ή οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι των κατακτηθέντων αδύναμων οικονομικά χωρών.

Ο προβληματισμός των απλών πολιτών είναι δικαιολογημένος γιατί, χωρίς να είναι οι υπαίτιοι της δημιουργίας των πολέμων, είναι οι αποδέκτες όλων των αρνητικών τους συνεπειών, τόσο στην πολιτικοοικονομική και κοινωνική τους καθημερινότητας και του εκτροχιασμού του πλανήτη από την ομαλή ειρηνική του πορεία.

Ίσως αποτελέσει βάλσαμο στον προβληματισμό μας η αναφορά του ιστορικού γεγονότος, της πολιτικής τύχης της μεταπολεμικής Ευρώπης. Από τη λιγοστή διαθέσιμη πληροφόρηση, στο Κρεμλίνο το 1944 οι ηγέτες Στάλιν και ο Τσόρτσιλ, με συνοπτικές και δημοκρατικές (;) διαδικασίες, όρισαν τις σφαίρες πολιτικής επιρροής τους στις ευρωπαϊκές χώρες.

Το ξεκίνημα του Ψυχρού Πολέμου με το Σιδηρούν Παραπέτασμα και αργότερα η δημιουργία της Ατλαντικής συμμαχίας ενισχύουν τις διεθνείς επικυριαρχικές βλέψεις Ανατολής και Δύσης.

Αν υποθέσουμε ότι σκοπός της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είναι να ισχυροποιήσει την επιρροή της στις ανεξάρτητες πλέον χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ειδικότερα την αποφυγή ένταξής τους στο ΝΑΤΟ, κάθε πρόβλεψη τερματισμού της προσκρούει, μέχρι σήμερα, στην έλλειψη διάθεσης για ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ.

Η συνέπεια της υπόθεσης αυτής και της συνέχισης του πολέμου; 

• Η Ουκρανία καταστρέφεται, από τη Ρωσική εισβολή. Oι χώρες της ΕΕ εξαιτίας της ενεργειακής τους εξάρτησης από τη Ρωσία, βιώνουν πρωτόγνωρες πληθωριστικές εξάρσεις με σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις Ο Πλανήτης κινδυνεύει από επισιτικές κρίσεις, λιμούς, οικονομική ύφεση και φόβους για παγκόσμιο πόλεμο
• Γνωρίζουμε ακόμη ότι ο πρωταρχικός στρατηγικός στόχος του ΟΗΕ για την ασφάλεια την ανάπτυξη και την ευημερία των λαών του Πλανήτη δεν υλοποιείται αφού αδυνατεί να προλάβει ή να σταματήσει τις πολεμικές συρράξεις. Πετυχαίνει όμως, μέσα από τις φιλειρηνικές οργανώσεις του να κινητοποιεί με επιτυχία τους απλούς πολίτες για βοήθεια των συνανθρώπων μας από τον πόνο και τα δεινά του πολέμου. Διαιωνίζεται επομένως η εικόνα «οι δυνατοί να καταστρέφουν και οι μικροί να υποφέρουν και να προσφέρουν αγόγγυστα από το υστέρημά τους».

Πολλά συμπεράσματα ίσως μπορούν να εξαχθούν από τα παραπάνω.

Ένα αφορά ιδιαίτερα στους πολίτες την χώρας μας, που έχουμε πληγεί από αρκετούς πολέμους. Διχαζόμαστε από το 1944, μετά τη μοιρασιά των μεγάλων, με αποκορύφωμα τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, τον συνεχιζόμενο κομματικό διχασμό και τον ανώφελο πολιτικό φανατισμό μας που αποτελεί τροχοπέδη στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της χώρας.

Μπορούμε να προσφέρουμε κάτι στη χώρα μας;

Ίσως ναι, με οδηγό τη γνώση μας και την εξισορρόπηση της πολιτικής μας λογικής με τα συναισθήματά μας. Στη χώρα μας διοικούν μονοκομματικές κυβερνήσεις με απηρχαιωμένο πολιτικό σύστημα και έλλειψη πολιτικής ηθικής από τα κόμματα. Στην Ευρώπη είναι συνηθισμένο το φαινόμενο των πολυκομματικών κυβερνήσεων Τα κόμματα καταρτίζουν τα κυβερνητικά τους προγράμματα. Διαπραγματεύονται με τα υπό συνασπισμό δυο ή περισσότερα κόμματα, με βάση τα προγράμματά τους. Συμφωνούν σε ένα κοινά αποδεκτό το οποίο και εφαρμόζουν ειρηνικά και λειτουργικά.

Η Ελλάδα οδηγείται κι αυτή αργά-αργά σε πολυκομματικές κυβερνήσεις.

Ας εκμεταλλευτούμε λοιπόν την όποια πολιτική μας ωριμότητα, ο κάθε ένας στον πολιτικό του χώρο, για την εξυγίανση των κομμάτων μας και την επιλογή πολιτικά ηθικών εκπροσώπων τους.