Περιμένουμε τολμηρή μεταρρύθμιση στα ΑΕΙ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Μία από τις επιτυχέστερες καινοτομίες στον νόμο Διαμαντοπούλου (4009/2011) υπήρξε η νομοθέτηση των Συμβουλίων Ιδρυμάτων (ΣΙ). Σε αυτά προβλεπόταν η εκλογή οκτώ καθηγητών ή αναπληρωτών καθηγητών από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του πανεπιστημίου και αυτοί στη συνέχεια εξέλεγαν έξι μέλη της κοινωνίας με περγαμηνές στον ακαδημαϊκό και στον επιχειρηματικό χώρο. Στη συνέχεια το ΣΙ εξέλεγε τον πρόεδρό του εκ των εξωτερικών μελών και αποτελούσε το όργανο, το οποίο είχε την ευθύνη για την οργάνωση της εκλογής πρύτανη και κοσμητόρων, ασκούσε ελεγκτικό ρόλο στις αποφάσεις του πρύτανη και της Συγκλήτου, καθόριζε τα δίδακτρα των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών, μετά από εισήγηση της Σχολής, και όριζε το ΔΣ του ν.π.ι.δ. (άρθρο 58), το οποίο διαχειριζόταν οικονομικά τα ερευνητικά προγράμματα και την περιουσία του πανεπιστημίου. Η διάταξη αυτή του ν.4009/2011, όπως και σχεδόν το σύνολο του νόμου, ακυρώθηκαν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Από τον πρώτο χρόνο εκλογής (2016) του Κυριάκου Μητσοτάκη, ως αρχηγού της ΝΔ, υπήρξαν συζητήσεις για την επαναφορά ενός βελτιωμένου νόμου 4009, προκειμένου να επανέλθει η μεγάλη μεταρρύθμιση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στις δύο παρουσιάσεις του Προγράμματος για την Παιδεία που παρουσίασε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα τέλη (Οκτώβριο και Δεκέμβριο) του 2018 σε δημόσια εκδήλωση, τόνισε εμφατικά ότι όταν αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας θα επαναφέρει έναν βελτιωμένο νόμο 4009, ζητώντας τη συνδρομή των συντακτών του νόμου.

Έκτοτε πέρασαν σχεδόν τρία χρόνια. Είναι αληθές ότι η υπουργός παιδείας Νίκη Κεραμέως βρήκε μία θλιβερή κατάσταση σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Καταργημένη η αξιολόγηση, καταργημένη στο σύνολό της η Τριτοβάθμια Τεχνολογική Εκπαίδευση, με την ένταξη των ΤΕΙ στα πανεπιστήμια χωρίς ίχνος αξιολόγησης, ανεξέλεγκτο το χρονικό όριο φοίτησης, με δεκάδες ιδρυμένα νέα τμήματα, ως εξυπηρέτηση προσωπικών επιδιώξεων πολιτευτών του ΣΥΡΙΖΑ, και καταργημένο σχεδόν το σύνολο των σημαντικών διατάξεων του ν.4009/2011.

Η κυβέρνηση και η ίδια η υπουργός νομοθέτησαν σημαντικούς νόμους, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζω το νόμο 4777/2021, ο οποίος εισάγει την φύλαξη των ιδρυμάτων με την πανεπιστημιακή αστυνομία (ΟΠΠΙ) και, κυρίως, με την εισαγωγή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία διασφαλίζει (α) ότι στα πανεπιστήμια θα εισάγονται μόνον όσοι πληρούν τα ακαδημαϊκά κριτήρια, δηλαδή έχουν επιδόσεις άνω της οριζόμενης βάσης μετά τις πανελλήνιες εξετάσεις εισαγωγής, και (β) όσοι δεν πληρούν τα ακαδημαϊκά κριτήρια θα γίνονται αμέσως δεκτοί στα ΙΕΚ, δηλαδή στα ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης διετούς φοίτησης.

Όμως, η νομοθέτηση ενός βελτιωμένου νόμου Διαμαντοπούλου (4009) έπρεπε να είχε συμβεί τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης, δηλαδή το αργότερο στο τέλος του 2020. Και αυτό προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι αντιδράσεις από εκείνους, που θεωρούν κτήμα τους το πανεπιστήμιο και επιθυμούν να μείνουν ανεξέλεγκτοι στον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων.

Έστω και αργοπορημένα, η κυβέρνηση, πρωτίστως δε ο πρωθυπουργός, είναι απόλυτη κυρίαρχη στην πολιτική σκηνή, ώστε να εισηγηθεί στη Βουλή ένα τολμηρό νομοσχέδιο «βελτιωμένο νόμο Διαμαντοπούλου». Είναι γνωστό ότι προσχέδια νόμου έχουν υπάρξει αρκετά και πολλαπλασιάζονταν όσο περνούσε ο καιρός και συνεχιζόταν η διστακτικότητα της κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού. Πυρήνας του προβλήματος (και του προβληματισμού) ήταν η επαναφορά του Συμβουλίου Ιδρύματος (ΣΙ). Κάποιοι θεωρούσαν ότι ο έλεγχος του πρύτανη και των πράξεών του γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια από το σώμα των μελών ΔΕΠ και θα μπορούσε να συνεχίσει ανεξέλεγκτος να διοικεί και να διαχειρίζεται τις ακαδημαϊκές και οικονομικές υποθέσεις του ιδρύματος, αντί να υπάρχει ένα σώμα, το οποίο θα ελέγχει τις πράξεις του και θα τον διορθώνει στην πορεία. Είναι όλοι εκείνοι, που υπονόμευσαν τη λειτουργία του νόμου 4009/2011, στοχεύοντας στην κατάργηση και μη επαναφορά του.

Μετά την επάνοδό του από την Αμερική, όπου η υποδοχή του τόσο από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ όσο και από το Κογκρέσο ήταν θριαμβευτική, ο πρωθυπουργός πρέπει να αποφασίσει το μοντέλο διοίκησης που θα εισηγηθεί στη Βουλή και θα καταστήσει νόμο του Κράτους. Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες, όμως, δεν είναι θετικές. Σύμφωνα με την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 19/5/2022,  η πρόταση που προκρίνει για τη διοίκηση των πανεπιστημίων έχει στη θέση του ΣΙ του ν.4009/2011  ενδεκαμελές σώμα, το οποίο εκλέγει ως πρύτανη έναν εκ των εσωτερικών μελών του. Είναι τραγικό και γελοίο, συγχρόνως, ο ελεγχόμενος να είναι μέλος του ελέγχοντος οργάνου. Σε ένα τέτοιο πανεπιστήμιο ο πρύτανης θα είναι απόλυτος άρχων, δεδομένου ότι κάθε έλεγχος προϋπολογισμού, τροποποίησης προϋπολογισμού, απολογισμού, καθορισμού διδάκτρων σε ΜΠΣ, οικονομικής διαχείρισης της περιουσίας και των ερευνητικών προγραμμάτων θα ελέγχεται από έναν πανίσχυρο πρύτανη, ο οποίος θα ελέγχει και το ΣΙ.

Το 2012 με την εφαρμογή του ν.4009/2011 προσήλθαν δεκάδες επιφανών καθηγητών πανεπιστημίων της αλλοδαπής και δεκάδες επιφανών επιστημόνων, που διακρίνονταν στον παραγωγικό επιχειρηματικό τομέα, οι οποίοι αμισθί ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Πολιτείας να συνδράμουν στον εκσυγχρονισμό των Ελληνικών πανεπιστημίων. Όλοι αυτοί απογοητεύθηκαν όταν η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατήργησε τα ΣΙ, αποκαλώντας όλους αυτούς αιθεροβάμονες και την Αριστεία ρετσινιά. Έκτοτε, τα πανεπιστήμιά μας έμειναν στη μιζέρια, με λίγες φωτεινές εξαιρέσεις αριστείας, που οφείλονται αποκλειστικά και μόνον στην φιλοπατρία και στην αγάπη για έρευνα και επιστημονική καταξίωση λίγων επιφανών επιστημόνων με διεθνείς διακρίσεις. Δεκάδες, όμως, καθηγητές των Ελληνικών πανεπιστημίων με διεθνείς διακρίσεις αποχώρησαν, μεταβαίνοντας σε χώρες, όπου η επιστημονική αξία αναγνωρίζεται και επιβραβεύεται, ενώ οι εισβολές στα αμφιθέατρα, οι καταλήψεις και οι προπηλακισμοί είναι άγνωστες λέξεις.

Είναι εύλογη η απορία: Ποιος σοβαρός επιστήμονας θα προστρέξει και πάλι να στελεχώσει ΣΙ με τέτοια σύνθεση και τέτοιες αρμοδιότητες; Σε ποιες χώρες ισχύουν αυτά που ετοιμάζεται να προτείνει και νομοθετήσει η κυβέρνηση; Έχει μήπως την εντύπωση ο πρωθυπουργός ότι η αίγλη, που –δικαίως– απέκτησε μέχρι σήμερα από την –λιγότερο ή περισσότερο– επιτυχή αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων, θα επισκιάσει μία τέτοια στρεβλή δήθεν μεταρρύθμιση; Εκτός εάν πιστεύει ότι το όφελος θα είναι μεγάλο εάν ικανοποιήσει το «βαθύ πανεπιστήμιο», δηλαδή αυτό στο οποίο οφείλεται η καθίζηση στη μετριότητα, και συγχρόνως το κόστος θα είναι μικρό, εάν δυσαρεστήσει όλους εκείνους, που αναμένουν από εκείνον τη μεγάλη μεταρρύθμιση στα πανεπιστήμια. Εκείνον, που όλοι εμείς θεωρούμε ότι έχει ως βάθρο την τριλογία «Αριστεία - Αξιολόγηση - Αξιοκρατία». Εάν αυτό συμβαίνει, θεωρώ πιο πρόσφορο να αναμένει την επόμενη τετραετία να φέρει προς ψήφιση στη Βουλή τη μεγάλη και ουσιαστική μεταρρύθμιση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η οποία θα πρέπει απαραιτήτως να περιλαμβάνει την επανασύσταση της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης και ένα γενναίο νέο χωροταξικό επανασχεδιασμό, όπως προβλεπόταν από το άρθρο 8 του νόμου 4009/2011.

Υ.Γ. Ελπίζω το δημοσίευμα στα ΝΕΑ σήμερα 19/5/2022 να είναι αναληθές και να βασίζεται σε παραπληροφόρηση από εκείνους που επιθυμούν διακαώς να αμαυρώσουν την εικόνα του Κυριάκου Μητσοτάκη ως τολμηρού μεταρρυθμιστή. Η ευθύνη είναι αποκλειστικά και μόνο δική του.