Παραδείγματα ορατότητας: ο σύμβουλος του πρωθυπουργού, ο Γιώργος Καπουτζίδης, η Τζεφ Μοντάνα

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της ομοφοβίας, της αμφιφοβίας και της τρανσφοβίας την Τρίτη 17/5, διαβάσαμε στην κυριακάτικη Καθημερινή το άρθρο του Αλέξη Πατέλη με τίτλο «Να πολεμήσουμε την ομοφοβία». Πώς; Μέσω αυτού που κάνει και ο ίδιος βγαίνοντας και μιλώντας ανοιχτά, δηλαδή της ορατότητας. Μη φοβάστε, μην ντρέπεστε. Μιλήστε για αυτό που είστε. Δώστε χώρο στους ανθρώπους που ντρέπονται ή φοβούνται να μιλήσουν για αυτό που είναι.

Δεν χρειάζεται να πούμε πόσο σημαντικό είναι ένα δημόσιο πρόσωπο, εδώ ο οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, να βγαίνει μπροστά και να λέει είμαι γκέι, είμαι παντρεμένος με τον σύντροφό μου από το 2009 – όλοι θυμόμαστε τη δήλωσή του σε συνέντευξη λίγο μετά τις εκλογές, «ο πρωθυπουργός έχει γνωρίσει τον σύζυγό μου, όπως κι εγώ έχω γνωρίσει τη δική του σύζυγο». Ορατότητα, λοιπόν, γιατί πολύ απλά όταν δεν βλέπουμε κάτι, δεν υπάρχει. Οι εικόνες στον δημόσιο χώρο, είτε είναι προβεβλημένα πρόσωπα που μιλούν ανοιχτά είτε δύο κορίτσια ή δυο αγόρια να φιλιούνται στον δρόμο, είναι ο μόνος τρόπος για να κατακτήσουμε ως κοινωνία την εξοικείωση με τη διαφορετικότητα. Στην Ελλάδα δυστυχώς λείπουν αυτές οι εικόνες, όπως έχει πει ο Αλέξης Πατέλης σε συνέντευξή του «δεν έχουμε την εικόνα ενός γκέι ποδοσφαιριστή, μια λεσβίας σε ένα χωριό, ενός γκέι σπασίκλα, μιας λεσβίας κωμικού – πόσο μάλλον αμφίφυλων, τρανς ή ίντερσεξ».

Το ίδιο σημαντική, για να μείνουμε στην πολιτική, ήταν η επιλογή για τη θέση της κυβερνητικής εκπροσώπου του Τζο Μπάιντεν, λίγο καιρό πριν, της Καρίν Ζαν-Πιέρ, που κατά δήλωσή της είναι ό,τι μισεί ο Τραμπ: «μαύρη, ομοφυλόφιλη, μητέρα». Το ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ εμπιστεύεται σε μια τέτοια θέση μία openly gay γυναίκα συνεισφέρει ακριβώς στην ορατότητα για την οποία μιλάμε, όπως και το να μη διστάζει ένας άνθρωπος με όλα τα φώτα στραμμένα πάνω του να πει «είμαι αυτό, και είμαι περήφανη που εκπροσωπώ όλους εσάς».

Η εκπροσώπηση στο δημόσιο χώρο είναι αναγκαίο συστατικό της συμπερίληψης, όπως και το να λέγονται τα πράγματα ή να μη φοβόμαστε τις λέξεις. Αντί να σκεφτεί λοιπόν ότι η λέξη αδερφή είναι ένα στίγμα και κάτι που προσβάλλει, προχθές στη μετάδοση της Eurovision ο αγαπητός και οικείος σε όλους μας Γιώργος Καπουτζίδης, και ενώ τον άκουγε όλη η Ελλάδα, είπε ότι «είμαι αδερφή, αλλά καλή», απαντώντας σε ένα ομοφοβικό σχόλιο που του απηύθυναν, κάνοντας, όπως εξήγησε εκ των υστέρων, επαναοικειοποίηση του όρου. Όταν κάποιος είναι καλά με τον εαυτό του, όταν έχει αγαπήσει και αποδεχτεί το ποιος είναι, με τον δημόσιο λόγο του βοηθάει και τους άλλους να φτάσουν εκεί μέσω του παραδείγματος. Και δεν είναι μόνο η ακομπλεξάριστη, openly gay στάση του Γ. Καπουτζίδη όλα αυτά τα χρόνια, όπως και η ενεργή του δράση για την υποστήριξη του δικαιώματος γάμου και τεκνοθεσίας στα γκέι ζευγάρια πρόσφατα, αλλά τώρα με τη σειρά «Σέρρες» στη νέα πλατφόρμα του Antenna την οποία έχει γράψει και σκηνοθετήσει, δίνει την ευκαιρία στο τηλεοπτικό κοινό να παρακολουθήσει εκ των έσω την προσπάθεια συμφιλίωσης ενός γκέι άντρα με τον χήρο πατέρα του που ζει στις Σέρρες, όταν αναγκάζεται να πάει από την Αθήνα να μείνει μαζί του.

Ένας άλλος δρόμος να εξοικειωθούμε με τη διαφορετικότητα είναι ακριβώς μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων, τις δυσκολίες στις σχέσεις με τους γονείς, τον αγώνα τους για αποδοχή, την ντροπή και τον φόβο που νιώθουν ήδη ως παιδιά και έφηβοι επειδή, όντας διαφορετικοί από τον κοινωνικό τους περίγυρο, στιγματίζονται ως μη κανονικοί.

Αν είχαμε την ευκαιρία όλοι να έρθουμε κοντά με έναν/μία γκέι ή με μία τρανς, που θα μας μιλούσε για τα τραύματά του/της, για όσα πέρασε μεγαλώνοντας, για τι σήμαινε το να κρύβεται, να ντρέπεται και να φοβάται, τις μύχιες σκέψεις, τις αυτοκτονικές ίσως τάσεις ή καταθλίψεις, για την τεράστια ενοχή και για όλα τα άλλα, θα μπορούσαμε να συναισθανθούμε πολύ περισσότερο. Δεν είναι εύκολο να νιώσουμε κάτι το οποίο δεν είμαστε: μπορούμε όμως να το καταλάβουμε μέσα από τις διηγήσεις ανθρώπων που μιλάνε εκ βαθέων.

Όταν διάβασα το βιβλίο που έγραψε η Τζεφ Μοντάνα «Από την Κόρινθο στο non binary» (εκδ. ATHENS VOICE Books) κατάλαβα τι σημαίνει να είσαι non binary, τρανς αγόρι ή τρανς κορίτσι, τι σημαίνει να υποφέρεις επειδή είσαι διαφορετικός, κατάλαβα τι είναι η δυσφορία φύλου, πώς γίνεται να έχεις γεννηθεί σε άλλο σώμα από αυτό που βλέπεις τον εαυτό σου, και πόσο άδικο είναι να είσαι δυστυχισμένος μόνο και μόνο για αυτό. Κι όταν λέω κατάλαβα, εννοώ συναισθάνθηκα βαθιά. Το βιβλίο της Τζεφ είναι εξομολογητικό, ένα συναισθηματικό ξεγύμνωμα ενός ανθρώπου που διεκδικεί έτσι την ορατότητα, όχι για τον εαυτό της, αλλά για ανθρώπους σαν κι αυτήν. Και για αυτό είναι ένα ηχηρό μανιφέστο εναντίον της ομοφοβίας, της αμφιφοβίας και της τρανσφοβίας, χωρίς συνθήματα και έξω από το πλαίσιο της πολιτικής των ταυτοτήτων, σε επίπεδο καθαρά συναισθηματικό και ανθρώπινο. Ένα βιβλίο που θα έπρεπε όλοι να διαβάσουμε για να καταλάβουμε ότι οι αμφίφυλοι, τρανς ή non binary πονάνε, κλαίνε, φοβούνται, θυμώνουν, χαίρονται, ερωτεύονται, υποφέρουν, έχουν ανάγκη να τους αποδέχονται και να τους αγαπάνε, όπως όλοι μας. Γιατί πριν ακόμα από κάθε επιμέρους ταυτότητα, υπάρχει μία που μας συμπεριλαμβάνει όλους.

Κανονικά δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να βγαίνουν δημόσια οι άνθρωποι και να λένε είμαι γκέι, λεσβία, τρανς, non binary, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί.

Είμαστε όλοι άνθρωποι, όπως και είμαστε όλοι πολίτες, και πρέπει να έχουμε τα ίδια δικαιώματα σε μία δημοκρατική κοινωνία. Στη Βρετανία η ομοφοβία είναι στίγμα, η πρωθυπουργός της Φινλανδίας μεγάλωσε σε οικογένεια με δύο μητέρες, τα ομόφυλα ζευγάρια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες παντρεύονται και κάνουν οικογένεια χωρίς εμπόδια και δυσκολίες. Και θα είναι πολύ μεγάλο βήμα για τους ανθρώπους που τους αφορά αλλά και για όλους μας το να νομοθετηθεί το δικαίωμα γάμου και τεκνοθεσίας στα ομόφυλα ζευγάρια και στην Ελλάδα. Γράφει ο Αλέξης Πατέλης στο άρθρο του: Tο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών στην απόφαση αναγνώρισης του γάμου ομοφύλων αναφέρει: «Δύο άνθρωποι γίνονται κάτι πολύ πιο σπουδαίο από αυτό που ήταν πριν... Προσδοκούν ότι δεν θα είναι καταδικασμένοι να ζουν στη μοναξιά».

Μια τέτοια μέρα πρέπει να το θυμήσουμε: το δικαίωμα στη συντροφικότητα με τα δεσμά του γάμου θα πρέπει να ανήκει σε όλους αδιακρίτως – όπως στον αντίποδα τα στρέιτ ζευγάρια κατέκτησαν με τα χρόνια το δικαίωμα να μένουν μαζί ή να κάνουν παιδιά χωρίς να πρέπει να παντρευτούν, ή και να δίνουν όνομα στα παιδιά τους χωρίς να χρειάζεται να τα βαφτίσουν. Η νομοθεσία και η ορατότητα πρέπει να πηγαίνουν χέρι-χέρι για μία ανοιχτή κοινωνία. Και μία ανοιχτή κοινωνία είναι αυτή που τους αγκαλιάζει όλους, δίνοντας σε περισσότερους ανθρώπους το δικαίωμα να ευτυχήσουν ακολουθώντας ανοιχτά τις επιλογές τους και ζώντας σε αρμονία με τη φύση τους.