Αγαπητές και αγαπητοί προσκεκλημένοι, κ. Δήμαρχε, φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, ευχαριστώ απ’ την καρδιά μου όλους σας, κάθε μια και καθέναν για την εντυπωσιακή, δυναμική παρουσία σας σήμερα εδώ.
Ευχαριστώ επώνυμους αλλά κυρίως απλούς ανθρώπους της κοινωνικής μας βάσης, που εις πείσμα όσων λέγονται, υπάρχει και είναι η καρδιά της παράταξης. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ, αγωνιστές που αφιέρωσαν επί δεκαετίες ολόκληρες την ύπαρξή τους στην υπόθεση της παράταξης και του έθνους.
Η σημερινή επέτειος είναι φυσικά μια ωραία ευκαιρία συσπείρωσης των δυνάμεων της Παράταξης. Ευχαριστώ Πρόεδρε Κώστα Σημίτη για την παρουσία σου και τον ουσιαστικό χαιρετισμό σου, που αποτελεί συμβολή στο διάλογο που έχουμε ήδη ανοίξει καθ’ οδόν προς το συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης.
Λυπάμαι για την απουσία του Γιώργου Παπανδρέου, που είμαι βέβαιος ότι είναι ψυχικά εδώ σήμερα μαζί μας. δυστυχώς ανειλημμένη υποχρέωσή του να μετάσχει σε σεμινάριο στο εξωτερικό δεν του επιτρέπει να είναι και σωματικά παρών.
Σαράντα χρόνια πριν, η 3η του Σεπτέμβρη δεν ήταν μια απλή στιγμή στην ιστορία του τόπου, αλλά μια τομή καταστατικού χαρακτήρα μέσα από την οποία συνετελέσθη η μεταπολίτευση. Χωρίς την 3η του Σεπτέμβρη και την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ από τον Ανδρέα Παπανδρέου δε μπορούσε να ολοκληρωθεί η μετάβαση σε μια νέα εποχή για τη χώρα.
Σαράντα χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, κλονισμένο, χτυπημένο, ακρωτηριασμένο, αλλά όρθιο, στηρίζοντας τη χώρα, το έθνος, το λαό, την κοινωνία. Είναι εδώ ως αυτό που ήταν πάντα, ο κορμός της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης. Είναι εδώ ενωμένο, το ΠΑΣΟΚ της ευθύνης, της ιστορικής συνείδησης και της προοπτικής.
Η μεταπολίτευση, φίλες και φίλοι, δεν ήταν απλώς η μετάβαση από τη δικτατορία στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και το κράτος δικαίου, η αποχουντοποίηση, ο εκδημοκρατισμός, αλλά κάτι πολύ ευρύτερο: Η υπέρβαση του μετεμφυλιακού κράτους, η απελευθέρωση των κοινωνικών και παραγωγικών δυνάμεων.
Η ελληνική κοινωνία ήθελε με πάθος να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος που μετρούσε από διαφορετική αφετηρία για διάφορες κοινωνικές ομάδες και αντιλήψεις. Για άλλους, τους νεότερους, από το 1967 και την επιβολή της δικτατορίας. Για άλλους, από το 1944. Για άλλους από το 1935. Και όλα αυτά συνετελέσθησαν κάτω από τη βαριά σκιά της κυπριακής τραγωδίας, υπό συνθήκες οξείας κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Σήμερα, 40 χρόνια μετά, το θεμελιώδες ερώτημα είναι γύρω από τον πραγματικό απολογισμό της μεταπολίτευσης. Ποιος είναι, άραγε φίλες και φίλοι, ο πραγματικός απολογισμός; Είναι η κρίση; Είναι αυτό που βιώνουμε τα τελευταία 5 χρόνια;
Ο πραγματικός απολογισμός είναι όλο το κεκτημένο που δυστυχώς θεωρείται αυτονόητο, έχει προεξοφληθεί προ πολλού και η κρίση βιώνεται ως ταπείνωση, ως αδικία, ως ανασφάλεια, αλλά δε μπορεί και δεν πρέπει να κρύψει το κεκτημένο της μεταπολίτευσης.
Έχουμε ιστορική και εθνική ευθύνη να πούμε την αλήθεια για τη μεταπολίτευση, να ξαναβρούμε ως κοινωνία και ως έθνος την ισορροπία της μνήμης, για να μην υποστούμε την τιμωρία μιας αρχαιοελληνικής ύβρεως, καθώς τα 40 χρόνια της μεταπολίτευσης, είναι από κάθε άποψη τα καλύτερα της ιστορίας του νέου ελληνικού κράτους.
Έμειναν βέβαια ανοιχτά μεγάλα διακυβεύματα της ιστορικής πορείας του έθνους σε σχέση με την Ανατολή και τη Δύση, σε σχέση με την εθνική ιδιοπροσωπία. Αλλά δόθηκαν καθαρές απαντήσεις εθνικής στρατηγικής με εξ αποτελέσματος ευρύτατη συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Εδραιώθηκαν θεσμοί δημοκρατικοί και δικαιοκρατικοί.
Επιλέχθηκε οριστικά η ευρωπαϊκή πορεία, άλλαξε συνολικά το επίπεδο της χώρας σε σχέση με την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα. Δε μετράω μόνο τη σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ αλλά όλο το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η ελληνική κοινωνία και η ελληνική οικονομία.
Θεσπίστηκαν θεσμοί κοινωνικής συνοχής, κοινωνικού κράτους, μηχανισμοί αλληλεγγύης και διανομής. Δεν υπήρχε Εθνικό Σύστημα Υγείας, δεν υπήρχε ολοκληρωμένο ασφαλιστικό σύστημα προστασίας, δεν υπήρχαν ρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις.
Μπορούμε να δούμε την εντυπωσιακή εξέλιξη μισθών και συντάξεων, μπορούμε να δούμε τις νέες ευκαιρίες. Μια άλλη κοινωνία διαμορφώθηκε, με ανισότητες και αντιφάσεις. Αλλά με πολύ καλύτερους μέσους όρους. Και αυτό είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό έργο με υπογραφή ΠΑΣΟΚ, με υπογραφή των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ.
Τι έφερε λοιπόν πριν 40 χρόνια το ΠΑΣΟΚ: Το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό του προδικτατορικού Προοδευτικού Κέντρου, αρχικά σ’ ένα ιδιόμορφο σοσιαλιστικό κίνημα με έντονες αντιευρωπαϊκές και αντιευρωατλαντικές επιφυλάξεις, αλλά στη συνέχεια ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό κόμμα, μέλος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και με καθυστέρηση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς.
Έφερε την απελευθέρωση των εγκλωβισμένων από το μετεμφυλιακό αυταρχικό κράτος και τη δικτατορία, προοδευτικών ριζοσπαστικών δυνάμεων που δε μπορούσαν να πεισθούν στα όρια της κομμουνιστικής Αριστεράς και των διαιρέσεων της δεκαετίας του ’50.
Κινητοποίησε το ΠΑΣΟΚ πολιτικά τη νεολαία, τη διανόηση, τα μεσαία στρώματα, τους αγρότες, τους εργαζομένους στο Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, τους μισθωτούς, τους επαγγελματίες. Ανέδειξε τα περήφανα γηρατειά, την αξιοπρέπεια του συνταξιούχου, τη σημασία του απόδημου Ελληνισμού.
Καθιέρωσε την ισότητα ανδρών και γυναικών που τώρα φαντάζει κάτι δεδομένο και αναβάθμισε το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας.
Φίλες και φίλοι, προχθές, τη Δευτέρα, στα εγκαίνια της έκθεσης του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου, μίλησα για τον καταλυτικό ρόλο του Ανδρέα Παπανδρέου. Δυστυχώς, χάθηκαν αυτά που είπα, μέσα στην ευτέλεια συμπεριφορών που δεν έχουν καμία σχέση με δημοκρατία, πολιτικό πολιτισμό, προοδευτικό ήθος. Χάθηκαν μέσα σε συμπεριφορές που προσβάλλουν την παράταξη και βιάζουν τις θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες.
Δεν έχουμε, συντρόφισσες και σύντροφοι, καμία σχέση ηθική, πολιτική και αισθητική με τα φαινόμενα αυτά. Δεν ανήκουν στην παράταξη. Και διευκρινίζω ότι δε με αφορούν προσωπικά τα φαινόμενα αυτά. Δε μετείχα προσωπικά και ιδιωτικά. Μετείχα ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ για να δώσω ένα δείγμα ενότητας, ευγένειας, συσπείρωσης και συστράτευσης.
Επιτελώ καθήκον και στο πλαίσιο του καθήκοντος αυτού, ενεργώ εξαντλώντας τα περιθώρια της δικής μου αντοχής και ανοχής. Δυστυχώς, τα φαινόμενα αυτά αφορούν την παράταξη, τους δημοκρατικούς θεσμούς κάθε πολίτη, το δημόσιο βίο και το μέλλον της χώρας που δε θα το ανακόψει καμία υστέρηση και κανένας ανορθολογισμός.
Χάρις στον Ανδρέα Παπανδρέου το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε το 1974 με 1977 με αυτό και όχι η παραδοσιακή Κομμουνιστική Αριστερά τη δυναμική του ριζοσπαστισμού της ελληνικής κοινωνίας. ενσωμάτωσε κυρίως στην περίοδο 1977-1981 την κεντρώα προδικτατορική παράδοση και οργάνωσε το πλειοψηφικό ρεύμα της αλλαγής και της αναδρομικής δικαίωσης που ξεκινούσε από τη δεκαετία του ’40 και έφτανε μέχρι τη δεκαετία του ’70.
Με την πρώτη μεγάλη νίκη, τη σαρωτική του 1981 και την πρώτη διακυβέρνηση από το 1981 έως το 1985, συνετελέσθη σταδιακά ο ρεαλιστικός μετασχηματισμός. Και ιδίως από το 1975 και μετά, αναδείχθηκαν οι σύμφυτες παθογένειας.
Το 1989 με το 1993, έχουμε την πρώτη επώδυνη αγκύλη. Άντεξε το ΠΑΣΟΚ στην ηθική αμφισβήτηση και αναδύθηκε ξανά μέσα από τη σύγκριση με την κυβερνητική Δεξιά και τη συγκυβέρνηση Δεξιάς και παραδοσιακής Αριστεράς της εποχής.
Το 1993 με 1996, η τελευταία Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου έθεσε τις βάσεις για τη μεγάλη προσαρμογή, που κορυφώθηκε με την Κυβέρνηση Κώστα Σημίτη το 2000, που πέτυχε την ένταξη στην ΟΝΕ στο σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και αρχίσαμε οργανωμένα την αναζήτηση μιας μετα-ΟΝΕ εθνικής στρατηγικής, με μεγάλους συμβολικούς στόχους όπως η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας του 2004, το νέο πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας. Δυστυχώς πολύ γρήγορα ήρθε η δεύτερη επώδυνη αγκύλη: 2004-2009. Οδηγηθήκαμε ως χώρα στην απώλεια του δημοσιονομικού του μακροοικονομικού ελέγχου. Ζήσαμε το 2009 το σοκ της κρίσης που ήταν εμφανής σε όλο τον κόσμο από το 2007, που κάποιοι νόμιζαν την Ελλάδα, η οποία είναι δήθεν όαση μέσα στον κόσμο και μέσα στην Ευρώπη. Και βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τραγικά διλήμματα, με την ανάγκη προστασίας του τόπου υπό συνθήκες οι οποίες είναι ηθικά, συναισθηματικά ανυπόφορες. Αλλά είναι.
Η ιστορική φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ είναι αναμφίβολα ο ριζοσπαστισμός. Μίλησα γι' αυτό αναλυτικά στην επέτειο του 2012 προετοιμάζοντας τη φετινή. Ριζοσπαστισμός εθνικός, με το κορυφαίο σύνθημα «Η Ελλάδα στους Έλληνες», με στοιχεία όπως είπα αντιαμερικανικά, αντι-ΝΑΤΟϊκά, αντιευρωπαϊκά, αλλά σίγουρα πατριωτικά.
Ριζοσπαστισμός κοινωνικός, με τους μη προνομιούχους και τους μικρομεσαίους και κυρίως ριζοσπαστισμός πολιτικός με το γενικό, αλλά τόσο γοητευτικό σύνθημα της αλλαγής: ΑΛΛΑΓΗ. Που σημαίνει τελικά τα πάντα, που σημαίνει ότι μετατρέπουμε την αγωνία μας και την ελπίδα μας, σε πολιτική πράξη και κυβερνητικό πρόγραμμα.
Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ είναι αυτό που ουσιαστικά ενέταξε τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αυτό που έκανε τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές. Είναι αυτό που ανύψωσε το συνολικό επίπεδο της χώρας. Είναι αυτό, που εξέφρασε το αίτημα του εκσυγχρονισμού, του προοδευτικού εκσυγχρονισμού της χώρας.
Το ΠΑΣΟΚ εκ γενετής ήταν και είναι σε ένα συνεχή διάλογο ανάμεσα στη Δημοκρατική Παράταξη και τη σοσιαλιστική ταυτότητα. Παρ' όλα αυτά αποδείχθηκε φίλες και φίλοι ότι ήμασταν απαράσκευοι για τη διαχείριση της κρίσης. Αυτό φαίνεται τώρα που κάποιοι που είχαν την ευθύνη των αποφάσεων κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν και μετακυλύουν με εντυπωσιακή άνεση την ευθύνη σε αυτούς που σηκώνουν ακόμη τώρα το βάρος αγόγγυστα νέα στελέχη, ή στελέχη παλαιότερα που δεν μετείχαν στον πυρήνα της εξουσίας.
Αυτό που ζούμε τα τελευταία πέντε πικρά και βαριά χρόνια δεν είναι η κρίση, αλλά η αγωνιώδης προσπάθεια να περιορίσουμε τις συνέπειες της κρίσης με συντεταγμένο τρόπο, με μεγάλη ευρωπαϊκή και διεθνή οικονομική βοήθεια, πρωτοφανή σε ύψος που δίδεται δυστυχώς με σκληρούς, τεχνικούς, αλλά και ιδεολογικο-πολιτικούς όρους, γιατί κυριαρχούν συγκεκριμένες αντιλήψεις στην Ευρώπη.
Ποτέ δεν υπήρξε, φίλες και φίλοι, μια δυνατότητα καλής και ανώδυνης επιλογής. Ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει. Αυτή είναι η αλήθεια. Το δίλημμα ήταν πάντα ανάμεσα στην απόλυτα ασύντακτη καταστροφή και την οργανωμένη διέλευση από το μαγνητικό πεδίο της κρίσης με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες. Δυσβάστακτες, αλλά τις μικρότερες δυνατές.
Η διαχείριση της κρίσης συνεπάγεται για όλους εμάς τεράστιο ηθικό, συναισθηματικό και προσωπικό κόστος. Το ΠΑΣΟΚ έγινε το μαύρο πρόβατο της κρίσης. Γιατί; Ας πούμε με ειλικρίνεια γιατί. Γιατί ήταν ο κατ' εξοχήν εκφραστής της μεταπολίτευσης, του κεκτημένου της, άρα και των αντιφάσεων και των αδιεξόδων της μεταπολίτευσης και χρεώθηκε την διάψευση και την ανατροπή των βεβαιοτήτων που το ίδιο είχε καλλιεργήσει.
Το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε πολιτικά στρώματα που θίχτηκαν κατ' εξοχήν από τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά και από διαρθρωτικές αλλαγές, Εργαζόμενοι στο δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, συνταξιούχοι, αρκετές κατηγορίες μικρομεσαίων. Το ΠΑΣΟΚ έτυχε να χειρίζεται την ευθύνη της διακυβέρνησης στη χειρότερη φάση της έκρηξης των συνεπειών της κρίσης και των δύσκολων αποφάσεων.
Και μάλιστα έκρινε ότι έπρεπε να σηκώσει το βάρος αυτό, μόνο του. Και όχι να ζητήσει συμπαράταξη και συστράτευση εθνικού χαρακτήρα στη διαχείριση της κρίσης. Ενώ είχαμε τη δυνατότητα, το είχα προτείνει. Θα μπορούσαμε να το είχαμε αποφασίσει.
Και το χειρότερο: το ΠΑΣΟΚ επέδειξε, επιδείξαμε δηλαδή αμφιθυμία και ενοχή στο επίπεδο των ηγετικών και ευνοημένων στελεχών μας. Το ζήσαμε ακόμη και προχθές αυτό, με τρόπο που αγγίζει τα όρια όχι της ηθικής, αλλά της λογικής πρόκλησης.
Έτσι επιτρέψαμε να αναπτυχθούν αλλεπάλληλα κύματα δημαγωγίας και ανευθυνότητας, τόσο στο προ κρίσης πολιτικό πλαίσιο του διπόλου ΠΑΣΟΚ – Νέα Δημοκρατία, όσο και στο νέο, μετά την κρίση πολιτικό πλαίσιο όπου έχουμε ως ένα πόλο την ετερόκλητη, αντιφατική, αντιμνημονιακή αντιπολίτευση, στην οποία ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί να συσπειρωθούν όλες οι δυνάμεις από τον κ. Καμμένο, μέχρι… δεν ξέρω εγώ που.
Αυτό εξηγεί ως ένα βαθμό γιατί χάθηκε η επαφή με ένα τόσο σημαντικό τμήμα της βάσης μας, που λειτουργούσε μέσα στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της μεταπολίτευσης. Που πήγε όμως ο κόσμος αυτός; Παραδόξως δεν έκοψε οριστικά τη σχέση του μαζί μας. Βλέπουμε το άνω όριο της εκλογικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ, βλέπουμε τι γίνεται στην Αυτοδιοίκηση, στα Συνδικάτα, στα Επιμελητήρια, στους Συλλόγους. Ο κόσμος αυτός υπάρχει, προβληματίζεται.
Κάποιοι που δεν ανήκουν στο χώρο μας που στηρίζουν ήδη προ πολλού άλλες πολιτικές δυνάμεις και άλλους χώρους, νομίζουν όμως ότι μπορούν να υπονομεύσουν το δικό μας χώρο στο όνομα δήθεν της αυθεντικότητας των προοδευτικών ΠΑΣΟΚικών θέσεών τους. Ε, όχι!
Ας μιλήσουμε, φίλες και φίλοι, καθαρά για δυο σημεία, που συσκοτίζουν την αλήθεια και την κοινή λογική. Η μετάβαση από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην Κυβέρνηση Παπαδήμου, δηλαδή σε μια Κυβέρνηση με τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας και του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού του κ. Καρατζαφέρη, δεν ήταν προϊόν καμία συνωμοσίας. Ήταν μια επιλογή, που είχε εκδηλωθεί για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2011 με τη διατύπωση πρότασης για συνεργασία μόνο με τη Νέα Δημοκρατία με άλλο Πρωθυπουργό.
Τότε, το Νοέμβριο του 2011 έγινε η πρώτη συνεργασία με τη Νέα Δημοκρατία και όχι τον Ιούνιο του 2013. Τον Ιούνιο του 2013 φτάσαμε στη συνεργασία με τη Νέα Δημοκρατία και τη ΔΗΜΑΡ, γιατί δεν έγινε δεκτή η πρότασή μας να σχηματιστεί προοδευτική Κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Μαΐου, γιατί ήθελαν την πόλωση εις βάρος του ΠΑΣΟΚ και φτάσαμε στη συμμετοχή μόνο με τη Νέα Δημοκρατία και τη ΔΗΜΑΡ γιατί αρνήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, αρνήθηκαν άλλες μικρότερες δυνάμεις να συμμετάσχουν στην ευθύνη της αντιμετώπισης της κρίσης.
Και όλα αυτά έγιναν στη βάση της δικής μας στρατηγικής. Αυτής, που είχαμε διαμορφώσει μόνοι μας δυστυχώς, εκ των πραγμάτων και εκ των ενώντων το 2010 χωρίς συνάφεια με τα προεκλογικά συμφραζόμενα και τις προσδοκίες του φθινοπώρου του 2009.
Και ας πούμε και δυο λόγια για ένα άλλο αντικείμενο υφέρπουσας συνωμοσιολογίας: οι βουλευτές και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ που τώρα διαπρέπουν στο ΣΥΡΙΖΑ ή στη ΔΗΜΑΡ ή φλερτάρουν με νέα σχήματα, είχαν συγκεκριμένη θέση στους εσωτερικούς συσχετισμούς του ΠΑΣΟΚ. Ας μην ξεχνιόμαστε!
Εν πάση περιπτώσει αν υπήρχε πρόβλημα νομιμοποίησης σε σχέση με τις προεκλογικές υποσχέσεις μας του 2009 μέσα από την ευρύτερη συνεργασία στην Κυβέρνηση Παπαδήμου καλύφθηκε το κενό της νομιμοποίησης. Δεν κάναμε την επιλογή να πάμε σε εκλογές πριν την έγκριση του Μνημονίου, δεν κάναμε την επιλογή να πάμε σε εκλογές μαζί με τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του 2010. Θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει την επιλογή να πάμε σε εκλογές το Νοέμβριο του 2011, αλλά δεν το κάναμε κι αυτό. Υπήρχε κάποιος λόγος.
Ακολούθησαν όμως οι εκλογές του 2012 που δεν τις θέλαμε, τις επέβαλλε η Νέα Δημοκρατία. Και όσοι μας ψήφισαν, μας ψήφισαν ξέροντας που πηγαίνει η χώρα, που πηγαίνουμε, γιατί και πως. Και ξεκαθαρίσαμε τις θέσεις μας στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ του 2013 και δώσαμε στις ευρωεκλογές τη μάχη της επιβίωσης της Παράταξης και της χώρας.
Και η απάντηση που δόθηκε εξ αποτελέσματος είναι μια απάντηση που έχει κρατήσει τη χώρα όρθια και σταθερή, με εγγυητή το ΠΑΣΟΚ και τη Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη.
Και τώρα, φίλες και φίλοι, βαδίζουμε όπως έχουμε αποφασίσει στην Κεντρική Πολιτική μας Επιτροπή, στο Συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης χωρίς ψεύτικα διλήμματα περί ΠΑΣΟΚ και Δημοκρατικής Παράταξης. Το ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι πάντα ο κορμός της Δημοκρατικής Παράταξης και κανείς άλλος δεν το έχει πει τόσο καλά, όσο ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ του Ιανουαρίου του 1991, όταν συγκροτήθηκε και αναγγέλθηκε η Δημοκρατική Συμπαράταξη.
Άκουσα να γίνεται λόγος πρόσφατα για δήθεν «οβιδιακές μεταμορφώσεις» του ΠΑΣΟΚ (κατ' αρχάς το κείμενο των μεταμορφώσεων του Οβιδίου είναι υψηλής αισθητικής, δεν είναι κακές οι οβιδιακές μεταμορφώσεις, αλλά εν πάση περιπτώσει...) Δεν υπάρχει καμία μεταμόρφωση, υπάρχει μια πολιτική συμμαχιών που αναπτύξαμε για να μη συσπειρωθούν περιφερειακοί ή ιδεολογικοί και πολιτικοί μας αντίπαλοι εναντίον του ΠΑΣΟΚ με την ενθάρρυνση παραγόντων του ΠΑΣΟΚ.
Έχουμε ζήσει πολλά παιχνίδια, και το παιχνίδι με τη ΔΗΜΑΡ πριν τις ευρωεκλογές. Ποιος είναι λοιπόν, φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, ο χαρακτήρας της παράταξης σήμερα;
Ο πατριωτικός χαρακτήρας του ΠΑΣΟΚ είναι πάντα η κορωνίδα των αξιών μας. Τι σημαίνει πατριωτισμός; Πατριωτισμός σημαίνει ότι υπερισχύει η εθνική ευθύνη της κομματικής σκοπιμότητας.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι ο δημοκρατικός χαρακτήρας, υπερισχύει η προστασία των θεσμών και της δημοκρατικής σταθερότητας απέναντι στην επίθεση της δημαγωγίας και του λαϊκισμού.
Ο τρίτος πυλώνας είναι ο προοδευτικός χαρακτήρας. Τι είναι προοδευτικό; Προοδευτικό είναι η αλήθεια, οι αλλαγές. Και τι είναι συντηρητικό; Η διατήρηση των κεκτημένων σε βάρος άλλων.
Ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας, το επόμενο χαρακτηριστικό. Η αλήθεια είναι ριζοσπαστική. Το εύκολο ψέμα είναι η πιο συμβατική, η πιο κομφορμιστική συμπεριφορά. Γι’ αυτό είναι πραγματικά προκλητικό, οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ και άλλοι πολλοί στο χώρο της αντιπολίτευσης αλλά και σε άλλα κόμματα, ανεξαρτήτως χώρου. Καταγγέλλουν τη μεταπολίτευση και επαγγέλλονται την επιστροφή στις πιο βαθιές παθογένειές της.
Πληρώνουμε, φίλες και φίλοι, μεγάλο κόστος σε σχέση με την ανευθυνότητα των άλλων. Έτσι συμβαίνει στην ιστορία. κάποιοι προλαβαίνουν ν’ αναλάβουν την ευθύνη και κάποιοι προλαβαίνουν να κρυφτούν. Και του φευγάτου η μάνα, δεν έκλαψε ποτέ !
Ως πότε άραγε έχουμε την υποχρέωση να σηκώνουμε αυτό το βάρος; Το βάρος της εθνικής ενότητας, της εθνικής ευθύνης; Έχουμε μπροστά μας ένα θεσμικό ορόσημο μεγάλων διαστάσεων: την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τα παιχνίδια με τους θεσμούς απαγορεύονται και όταν γίνονται, τιμωρούνται.
Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι η Λυδία Λίθος για όλους και για όλα. Και ξέρουμε ότι μπορεί να έχουμε το ένα ή το άλλο αποτέλεσμα με θεσμικές συνέπειες οι οποίες καταγράφονται στο Σύνταγμα της χώρας.
Ξέρουμε ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα των θεσμικών εξελίξεων, από τώρα έως το Φεβρουάριο. Και είμαστε προετοιμασμένοι και για τη μια και για την άλλη εκδοχή. Αλλά προτείνουμε στο λαό την εκδοχή που είναι εθνικά και θεσμικά υπεύθυνη. Και πώς μπορεί να πορευθεί ο τόπος; Ο τόπος μπορεί να πορευθεί μόνο μέσα από την αποκατάσταση της εθνικής ενότητας και μόνο μέσα από το σπάσιμο του τεχνητού στείρου, μικρού διπολισμού.
Ισχύει στο ακέραιο ό,τι είπαμε στο λαό πριν τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012. Πρότασή μας είναι πάντα η συνεργασία όλων των προοδευτικών υπεύθυνων, φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων του τόπου. Θέλουμε εξελίξεις με προοδευτικό πρόσημο, αλλά βεβαίως θέλουμε εξελίξεις οι οποίες να επιβεβαιώνονται και ναι επιλέγονται από τον ελληνικό λαό.
Και θέλουμε σε κάθε περίπτωση οι εξελίξεις να είναι ασφαλείς για το λαό και τον τόπο. Η Δημοκρατική Παράταξη δεν είναι συμπλήρωμα κανενός. Αλλά ο εθνικός στρατηγικός κορμός. Και μια που όλοι αρέσκονται να μιλάνε για πόλους και για λύσεις κι επειδή για εμάς όλα αυτά είναι αστεία γιατί έχει προ πολλού περάσει η παλιά εποχή των αυτοδυναμιών και των εύκολων λύσεων, ας μιλήσουμε κι εμείς για πόλους.
Η Δημοκρατική Παράταξη, το ΠΑΣΟΚ, είναι ο τρίτος πόλος, είναι η τρίτη λύση, είναι αυτή η λύση που εγγυάται την ασφαλή πορεία του τόπου. Χωρίς τη Δημοκρατική Παράταξη δεν πορεύεται και δεν κυβερνάται ο τόπος. Κάθε φορά που αυτή η παράταξη βρέθηκε απομονωμένη εκτός εξελίξεων, ο τόπος είχε περιπέτειες και έφτασε σε ακρότητες.
Πορευόμαστε σ’ ένα συνέδριο πολιτικό και προγραμματικό. Σ’ ένα συνέδριο που κινητοποιεί τη βάση, που δίνει έμφαση στην αυτοοργάνωση, σ’ ένα συνέδριο που δεν έχει σχέση με μηχανισμούς και συσχετισμούς.
Απευθυνόμαστε σ’ εσάς, στην πραγματική μας βάση, τη σημερινή, τη μαχόμενη, την αξιοπρεπή, την υπερήφανη, την πεπεισμένη γι’ αυτό που κάνουμε. Αναδεικνύουμε νέους ανθρώπους. Είδατε το ψηφοδέλτιό μας των ευρωεκλογών; Βλέπετε τα στελέχη μας των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών; Βλέπετε τα στελέχη μας σε Σωματεία, Επιμελητήρια, Συνδικάτα, Ομοσπονδίες;
Υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό που ασφυκτιά, που θέλει να εκφραστεί και θα εκφραστεί με αφορμή το συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης. Άλλωστε το ΠΑΣΟΚ ήταν και μπορεί να υπάρχει μόνον ως κόμμα παράταξη. Αυτή είναι η παρακαταθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ακούω περί ενότητας. Ποιος αμφισβητεί την ενότητα; Την ενότητα την εγγυώμαι, θα την πετύχουμε στη βάση, στην πράξη, όχι όμως ακυρώνοντας τη φυσιογνωμία μας και τη στρατηγική μας.
Όχι για να έχουμε την ψευδαίσθηση της συστράτευσης μ’ αυτούς που είναι ήδη αντίπαλοί μας και νομίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να μας κάνουν συστάσεις στ’ όνομα της δήθεν αυθεντικότητας των θέσεών τους, που είναι η πιο μειωτική εκδοχή της ετερόκλητης αντιμνημονιακής αντιπολίτευσης και η πιο γκρίζα εκδοχή των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν το κάνουμε αυτό για ν’ ανεχόμαστε τυχοδιωκτισμούς και αστεία προσωπικά παιχνίδια.
Συντρόφισσες και σύντροφοι, είναι η 3η επέτειος στην οποία έχω την τιμή ν’ απευθύνομαι στο εθνικό ακροατήριο και στο ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Στάθηκα δίπλα στον Ανδρέα το 1989 όταν ήταν κατηγορούμενος στο Ειδικό Δικαστήριο, εγκαταλελειμμένος, προδομένος. Αλλά άντεξε.
Διασφάλισα με τεράστιο προσωπικό κόστος την ενότητα του χώρου το 2007 μέσα σε συνθήκες τριτοκοσμικού φασισμού.
Αγωνίστηκα στη Βουλή το 2008-2009, για τη νίκη του ΠΑΣΟΚ.
Δεν παρασύρθηκα σε καμία προεκλογική δημαγωγία το 2009.
Αγωνίστηκα ν’ αποτρέψω το φλερτ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το 2009.
Ανέλαβα το τεράστιο βάρος της οικονομικής πολιτικής τον Ιούνιο του 2011.
Διαπραγματεύθηκα το νέο πρόγραμμα και την κολοσσιαία μείωση του χρέους.
Απέτρεψα την καταστροφή ενός δημοψηφίσματος με ερώτημα «ναι ή όχι στο ευρώ».
Ανέλαβα την ηγεσία ενός ΠΑΣΟΚ όχι του 44%, αλλά του 4% των δημοσκοπήσεων για τις οποίες με ρωτούσαν συνεχώς στις συνεδριάσεις του Eurogroup.
Δεν έκανα καριέρα χάρις στο ΠΑΣΟΚ, δεν κάνω καριέρα ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Δεν είμαι αρχηγός ενός μικρού ιδιόκτητου, προσωπικού κόμματος. Επιτελώ καθήκον με πολύ σαφείς στόχους, εθνικούς και παραταξιακούς. Το επιτελώ με θεσμικούς όρους και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Όρεξη να’ χετε, αρκεί να μπορείτε ν’ αγωνιστείτε για τους στόχους.
Δε δέχομαι ότι ισχύουν και αναπαράγονται οι αθλιότητες του 2007 ή οι δήθεν αντιθέσεις εκείνης της εποχής. Αυτό το επιδιώκουν μόνον εκείνοι που θέλουν να ξεχαστεί τι μεσολάβησε από το 2007 έως σήμερα και πού βρίσκεται η χώρα σήμερα.
Υπάρχει λοιπόν ένα όριο. Το όριο της εντιμότητας και της κοινής λογικής. Προχωράμε όλοι μαζί, χωρίς όρους, χωρίς αποκλεισμούς. Αλλά υπάρχει ένα κριτήριο: προχωράμε όλοι μαζί, όσοι πράγματι ψηφίζουμε ΠΑΣΟΚ στο παραβάν του εκλογικού κέντρου. Ένα όρο θέτω. Μόνο έναν! Έναν όρο: να ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ μέσα στο παραβάν.
Αυτό που με βασανίζει, συντρόφισσες και σύντροφοι, αυτό που με βασανίζει Πρόεδρε Κώστα Σημίτη είναι το ερώτημα το υπαρξιακό και το αγωνιώδες: εάν μπορούμε να δώσουμε πράγματι απαντήσεις προοδευτικές, σοσιαλιστικές σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Γιατί δεν είναι μόνο η Ελλάδα μια προβληματική χώρα, είναι η Ευρώπη μια προβληματική ήπειρος και η Ευρωπαϊκή Ένωση μια προβληματική οντότητα οικονομικά και πολιτικά, κατώτερη των περιστάσεων, χωρίς προσανατολισμό, δέσμια ιδεολογικών στερεοτύπων, χωρίς την ηγεσία που μπορεί να εμπνεύσει.
Και το μεγάλο ερώτημα ξεκινά από την εθνική κυριαρχία, την οποία μπορούμε να τη διαπραγματευτούμε στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής προοπτικής κρατώντας την εθνική μας ταυτότητα. Αλλά ποια είναι τα όρια του εθνικού κράτους σε σχέση με τους διεθνείς πολιτικούς συσχετισμούς και τις διεθνείς αγορές;
Υπάρχουν πράγματι περιθώρια για ιδεολογικές και αξιακές επιλογές σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα στην οικονομία; Ας ξεκινήσουμε από το ποιο πρέπει να είναι το κοινό πεδίο των δυο μεγάλων ευρωπαϊκών πολιτικών οικογενειών με αφορμή και την εκλογή του Γιούνκερ σε σχέση με τον Σουλτς.
Το κοινό πεδίο πρέπει να είναι μια αναγκαία ιστορική συμμαχία αμυντικού χαρακτήρα για την προστασία της ευρωπαϊκής ιδέας και των δημοκρατικών και διακρατικών θεσμών, αλλά και του πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους απέναντι στο στείρο ευρωσκεπτικισμό ακροδεξιού ή δήθεν ριζοσπαστικού χαρακτήρα.
Αλλά μήπως η βασική διαφορά σήμερα δεν είναι ανάμεσα στη συντήρηση και στο σοσιαλισμό, αλλά ανάμεσα στη νεοφιλελεύθερη δυναμική και τον πρακτικό πραγματισμό;
Αυτό είναι ένα τεράστιο σταυρικό ερώτημα για την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία. Βλέπουμε τι γίνεται στη Γαλλία του Ολάντ, στην Ιταλία του Ρέντσι. Ο ρόλος της Ελλάδας και η σημασία της οριστικής εξόδου της Ελλάδας από την κρίση, μέσα σε πολύ κακά ευρωπαϊκά συμφραζόμενα, είναι κολοσσιαίος για το εάν η Ευρώπη μπορεί να δώσει μια εναλλακτική απάντηση.
Στο δικό μας παράδειγμα, εδώ στην Ελλάδα, κρίνεται εάν μπορεί να υπάρξει άλλη λύση. Είναι όρος της επιβίωσης της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα του ευρωπαϊκού πολιτικού νότου και της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας η οριστική έξοδος της Ελλάδας από την κρίση.
Μέσα σε ένα δύσκολο παγκόσμιο περιβάλλον κάποιοι θέλανε να ξεχάσουν γρήγορα τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Αλλά οι άλλοι τι έχουν να πούνε; Τι έχει να πει η ευρωπαϊκή κομμουνιστογενής Αριστερά; Ο πολιτικός δυναμισμός στην Ευρώπη εκφράζεται δυστυχώς από τον ευρωσκεπτικισμό και την ακροδεξιά. Ο πολιτικός δυναμισμός στην Αμερική εκφράζεται από τους συντηρητικούς ρεπουμπλικάνους. Ο πολιτικός δυναμισμός στον κόσμο είναι εθνικιστικός, θρησκευτικός, σε κάθε περίπτωση φονταμενταλιστικός.
Ξέρετε πόσο έχουν στενέψει τα περιθώρια για ορθολογικές, δημοκρατικές, πολιτισμένες σοσιαλιστικές λύσεις; Και όμως τώρα είναι η στιγμή να εκφραστεί η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Να ολοκληρωθεί και να εξειδικευτεί η πλατφόρμα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Και τώρα είναι η ώρα εμείς εδώ στην Ελλάδα να πούμε ξανά την αλήθεια της δημοκρατικής παράταξης που είναι η εθνική λύση.
Το δικό μας όραμα για την Ελλάδα μετά το μνημόνιο και την κρίση είναι ένα κράτος κανονικό που δεν παραπέμπει στο παρελθόν και τις παθογένειές του, αλλά στο μέλλον και τις δυνατότητές του, με θεσμούς λειτουργικούς στην υπηρεσία της ανάπτυξης και του πολίτη.
Θέλουμε η Ελλάδα να ξαναγίνει ουσιαστικά ισότιμη μέσα στην Ευρώπη, όχι ανεξέλεγκτη ή απείθαρχη, αλλά ισότιμη. Και αυτή η ισοτιμία δεν υπάρχει δυστυχώς όχι μόνο για την Ελλάδα, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα για κανένα κράτος μέλος, πλην ενός, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κι αυτό μέσα στα ακραία όρια των ευρωατλαντικών συσχετισμών. Το όραμά μας είναι αυτό που το έχουμε αναπτύξει πολλές φορές μιλώντας για το εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης. Και την Κυριακή το πρωί στην ΔΕΘ θα έχω την ευκαιρία να παρουσιάσω το συγκεκριμένο και πρακτικό οδικό χάρτη οριστικής και ασφαλούς εξόδου της χώρας από την κρίση και το μνημόνιο. Όχι γιατί αυτό είναι εύκολο, αλλά γιατί αυτό είναι αναγκαίο και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη.
Απευθυνόμαστε σε όλες τις δημιουργικές προοδευτικές δυνάμεις του τόπου, στο κέντρο και την περιφέρεια, στις δυνάμεις της νεολαίας, στους άνεργους νέους, στους νέους επιστήμονες, στους νέους αγρότες, στους εκπροσώπους της γνώσης και του διανοητικού κεφαλαίου, στον κόσμο της εργασίας και της επιχειρηματικότητας. Τι εμποδίζει την επαφή μας; Γιατί υπάρχει ένας φραγμός; Την εμποδίζει ο θυμός για την ανατροπή των αβεβαιοτήτων για την οποία σας μίλησα. Ο θυμός εναντίον μας γι’ αυτά που κάναμε και πριν και μετά. Ο εθισμός στη δημαγωγία και την ανταλλακτική πολιτική, που φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για την πολιτική διαπαιδαγώγηση της μεταπολίτευσης.
Και βέβαια το ξαναλέω. Η εσωστρέφεια, η αμφιθυμία, ο τυχοδιωκτισμός, οι κραυγαλέες αντιφάσεις στη συμπεριφορά στελεχών. Εμποδίζει και κάτι άλλο. Το είπε ο Κώστας Σημίτης. Η κλασική διπολική λογική του εκλογικού συστήματος, αλλά πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η λογική της αυτοδυναμίας δεν ισχύει. Αυτό έγινε κατανοητό στις ευρωεκλογές.
Φίλες και φίλοι, το δίλημμα των ευρωεκλογών που έδωσε αποτελέσματα τι μας δείχνει; Μας δείχνει ότι γίνεται αντιληπτός ο κρίσιμος ρόλος της παράταξης γιατί μόνο εμείς προτείνουμε μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική, ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης. Και κανείς δεν θέλει κατά βάθος να θέσει σε κίνδυνο το κεκτημένο των θυσιών του των τελευταίων 5 χρόνων για να γυρίσει πιο πίσω και από το μηδέν.
Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, έχουμε μπροστά μας πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα. Να πούμε την αλήθεια, να προτείνουμε και να υποστηρίξουμε και να εξειδικεύσουμε σε κάθε περιφέρεια και σε κάθε νομό αυτό το ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης. Να ενώσουμε το έθνος, να αγωνιστούμε για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, να ξεπεράσουμε τις αμφιταλαντεύσεις. Να τιμήσουμε τον ίδιο τον αγώνα μας και το ίδιο μας το έργο.
Φίλες και φίλοι, εις πείσμα όλων εκείνων που στοχεύουν μόνιμα το ΠΑΣΟΚ, γιατί ξέρουν ότι είμαστε ο κεντρικός παράγοντας, ο θεμελιώδης κρίκος αυτής της αλυσίδας, η δημοκρατική παράταξη είναι εδώ και σηκώνει ψηλά τη σημαία του μέλλοντος του τόπου. Αυτή είναι η πιο σημαντική αποστολή μας, αυτός είναι ο ουσιαστικός τρόπος να τιμήσουμε τον Ανδρέα Παπανδρέου και να γιορτάσουμε την 40ή επέτειο από την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος.
10°
