Απαγόρευση αμβλώσεων στις ΗΠΑ: Η οικονομική όψη του ζητήματος, η αύξηση της κοινωνικής δυστυχίας και η απόκλιση των επιπτώσεων ανάμεσα στα κοινωνικά στρώματα.
Το 1973, όταν κατοχυρώθηκε συνταγματικά το δικαίωμα της άμβλωσης ήταν μια πολύ διαφορετική εποχή για τις ΗΠΑ: οι Lynyrd Skynyrd τραγουδούσαν το “Free Bird’’, o Marvin Gaye το “Let’s Get It O”· ο Αλ Πατσίνο υποδυόταν τον Σέρπικο. Αν και οι νοοτροπίες έχουν εξελιχθεί στο πέρασμα των δεκαετιών ―με κάποιες αναπόφευκτες πρόσκαιρες οπισθοδρομήσεις― η προοπτική μιας δημοκρατικής κοινωνίας όπου οι χωρικοί των Απαλλαχίων δεν θα καθορίζουν τα ήθη νομίζω πως έχει καταρρεύσει. Η πιο προβληματική πλευρά του αμερικανικού ιδεώδους, εκτός από εκείνο το είδος της ελευθερίας που ενθαρρύνει τον πλουτισμό, είναι ένα νομικό σύστημα θεμελιωμένο στη μεγάλη πλειοψηφία. Εδώ το πράγμα μπερδεύεται: η πλειοψηφία φέρει υπερβολικά μεγάλο βάρος από προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Η υπόθεση της άμβλωσης ―ένα δικαίωμα που αμφισβητείται σταθερά από το 1973― δείχνει ότι για να γίνονται σεβαστοί οι νόμοι, ακόμα κι όταν πρόκειται για «ελευθερίες», όχι για υποχρεώσεις, απαιτείται η έγκριση της πλειοψηφίας. Κι ότι αυτή η πλειοψηφία, παρά τις εκτεταμένες δημογραφικές αλλοιώσεις, παραμένει θρησκευτική ― όχι απαραιτήτως «χριστιανική», εφόσον όλες οι μονοθεϊστικές θρησκείες έχουν κοινό έδαφος ως προς τα ήθη. Οι τελετουργίες είναι που διαφέρουν.
Σε λίγο καιρό η διακοπή της κύησης θα είναι παράνομη στις ΗΠΑ. Αν και το ομοσπονδιακό σύστημα ίσως περισώσει την αμερικανική δημοκρατία ―16 πολιτείες και η Περιφέρεια της Κολούμπια εγγυώνται το δικαίωμα ανεξάρτητα από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου― το νομικό τοπίο που θα προκύψει θα είναι ρευστό: 19 πολιτείες έχουν ήδη περιορίσει το δικαίωμα· είναι τέτοιες οι προϋποθέσεις (για παράδειγμα, το όριο των 6 εβδομάδων και η γονική συγκατάθεση) ώστε καθιστούν την άσκησή του σχεδόν αδύνατη. Στις υπόλοιπες 15 πολιτείες η πίεση είναι αφόρητη: από το 1973, η χριστιανική προπαγάνδα έπεισε δύο γενιές Αμερικανών ότι η άμβλωση είναι έγκλημα κι ότι η καλύτερη λύση είναι η σεξουαλική αποχή, εφόσον το σεξ χρησιμεύει αποκλειστικά για την αναπαραγωγή (ιδιαίτερα για τις γυναίκες φυσικά). Εξάλλου, σε όλες τις πολιτείες, ακόμη και σ’ εκείνες που θεωρούνται φιλελεύθερες ―Καλιφόρνια, Όρεγκον, Μινεσότα, Νέα Υόρκη, πολιτείες της Νέας Αγγλίας― η άμβλωση συνεπάγεται γραφειοκρατική φασαρία, έξοδα και, όχι σπάνια, μυστικά και ψέματα.
Πράγματι η κοινή γνώμη είναι εναντίον των αμβλώσεων, αν και όχι πάντοτε με αγωνιστικό τρόπο. Οι Αμερικανοί έχουν αποκτήσει παλαβές ιδέες γύρω από την ιατρική επέμβαση ―υποτίθεται ότι πετιούνται σε σκουπιδοτενεκέδες βρέφη που κλαίνε γοερά― και γύρω από τη σεξουαλική ανευθυνότητα που έχει δήθεν καταστήσει τις ΗΠΑ τα σύγχρονα Σόδομα. Δεν είναι αλήθεια· ο αριθμός των αμβλώσεων βαίνει μειούμενος: από 1.578.800 το 1985 σε 619.000 το 2018. Αλλά κανείς δεν ασχολείται με hard facts: στις ΗΠΑ οι ιδεολογίες υπερβαίνουν τα γεγονότα. Είμαι σίγουρη πως υπάρχει ένα μέρος του κοινού που στηρίζει «κάποια» πρόσβαση στις αμβλώσεις, ειδικά στην αρχή της εγκυμοσύνης, και αντιτίθεται στην ποινικοποίηση των γιατρών ή των γυναικών, αλλά κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσο είναι αυτό το μέρος του κοινού. Όμως, αν το Ανώτατο Δικαστήριο αποκηρύξει ξεκάθαρα τον νόμο που προέκυψε από την υπόθεση Roe v. Wade, ίσως κινητοποιηθούν άνθρωποι που δεν συνηθίζουν να συμμετέχουν σε πολιτιστικές και νομικές διαμάχες ―σε μερικές πολιτείες τουλάχιστον. Θέλω να πω ότι μια απαγόρευση ομοσπονδιακού τύπου δεν θα γίνει εύκολα δεκτή από όλους σε βάθος χρόνου: ακόμα κι όσοι πιστεύουν ότι η άμβλωση δεν τους αφορά σήμερα, θα έρθει μια στιγμή που θα τους αφορά.
Το πιθανότερο είναι να ποινικοποιηθεί η άμβλωση στις πιο συντηρητικές πολιτείες όπου υπάρχει ευρεία συναίνεση ―Τέξας, Οκλαχόμα, Μισισίπι, Τενεσί― και να χρειάζεται να διανύσει κανείς πάνω από 1.000 μίλια για να αποκτήσει πρόσβαση στις σχετικές υπηρεσίες. Εδώ, πρέπει να δούμε την οικονομική όψη του ζητήματος: η άμβλωση περιλαμβάνεται σε πολλά ασφαλιστικά συμβόλαια στις «μπλε πολιτείες» αλλά δεν ήταν ποτέ δωρεάν· το κόστος κυμαίνεται από 500 μέχρι 3.000 δολάρια. Άρα, οι κλινικές που θα παραμείνουν ανοιχτές στις λιγοστές μπλε πολιτείες θα κάνουν χρυσές δουλειές ― αυτός είναι ένας λόγος που το ιατρικό προσωπικό δεν έχει βάλει επαρκώς τις φωνές εναντίον της επικείμενης απαγόρευσης. Follow the money.
Προς το παρόν, τους διαφεύγει το ότι φτωχά κορίτσια από τον Νότο δεν θα καταφέρουν να ταξιδέψουν μέχρι το Νέο Μεξικό ή μέχρι το Ιλλινόι, κι ότι η παροχή υπηρεσιών άμβλωσης θα πρέπει να γίνει φτηνότερη προκειμένου να καλύπτει τη μετακίνηση σε άλλη πολιτεία, συχνά ούτε καν γειτονική. Παραλλήλως, για να μην αυξηθούν εκθετικά οι ανεπιθύμητες γεννήσεις, οι οποίες έχουν τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, οποιοσδήποτε περιορισμός του δικαιώματος πρέπει να συνοδευτεί από ευρύτερη και καλύτερη αντισύλληψη, ξεκινώντας από την ευρύτερη και την καλύτερη ενημέρωση. Αν και η θρησκευτική δεξιά δεν βλέπει με καλό μάτι ούτε την αντισύλληψη, νομίζω ότι σ’ αυτό έχει ελάχιστες πιθανότητες να επιβάλει τη γνώμη της.
Η απαγόρευση της άμβλωσης σημαίνει αύξηση της κοινωνικής δυστυχίας: τα ανεπιθύμητα παιδιά έχουν πολλές πιθανότητες να γλιστρήσουν στο κοινωνικό περιθώριο· ιδιαίτερα αν οι μητέρες τους είναι φτωχά ανήλικα κορίτσια. Σε 15 χρόνια οι Ρεπουμπλικανοί θα βρεθούν μπροστά σε άνοδο της εγκληματικότητας: κι άλλες δίκες, κι άλλες ποινές, κι άλλες φυλακές ―σε δουλειά να βρισκόμαστε. Εξάλλου, αν η αμερικανική δεξιά ανησυχεί για τη λεγόμενη δημογραφική αντικατάσταση και για τα επιδόματα που χορηγούνται στις Welfare Queens, η απαγόρευση της άμβλωσης θα εντείνει αυτές τις ανησυχίες.
Ένα φαινόμενο που επίσης δεν φαίνεται να μη λαμβάνεται υπόψη είναι το ότι θα δημιουργηθεί παράνομο κύκλωμα που θα επιδεινώσει την πίεση στο σύστημα της δικαιοσύνης. Όσες περισσότερες διατάξεις και απαγορεύσεις υπάρχουν, τόσο πολλαπλασιάζονται οι παρανομίες, οι δίκες και οι τιμωρίες. Ποιος θα παρακολουθεί την κυκλοφορία χαπιών για φαρμακευτική άμβλωση; Θα βαλθούν οι αρχές να κυνηγάνε τον κόσμο που καταφεύγει σε αγορά σκευασμάτων στο διαδίκτυο; Και τι θα γίνει αν στηθούν παράνομες κλινικές όπως εκείνες που λειτουργούσαν στα σκοτεινά δρομάκια πριν από το 1973; Η αστυνομία θα μπουκάρει για να συλλάβει γιατρούς, νοσοκόμες, 16χρονα και πολύτεκνες μητέρες; Και σε ποιες περιπτώσεις θα είμαστε σίγουροι ότι οι εγκυμοσύνη δεν είναι αποτέλεσμα βιασμού; Στις μικρές ηλικίες, τα όρια μεταξύ συγκατάθεσης και μη συγκατάθεσης είναι και θα παραμείνουν συγκεχυμένα.
Πριν από την κατοχύρωση του δικαιώματος οι διώξεις για την άμβλωση ήταν η εξαίρεση, όχι ο κανόνας· συνήθως συνδέονταν με ιατρική αμέλεια που οδηγούσε στον θάνατο μιας γυναίκας. Κανείς δεν μιλούσε για τις αμβλώσεις και ο μηχανισμός της δικαιοσύνης δεν πολυασχολούνταν. Τώρα, βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι που θυμίζει την Ποτοαπαγόρευση, η οποία, θα συμφωνήσουμε όλοι, ήταν μια στιγμή τρέλας που ωστόσο διήρκεσε 13 ολόκληρα χρόνια. Η Ποτοαπαγόρευση, εκτός του ότι προκάλεσε τεράστια ζημιά στην επίσημη οικονομία, ενίσχυσε τον γκανγκστερισμό και επιβάρυνε τους φτωχότερους με ποινές, διαψεύδοντας τις φαντασιώσεις περί ατομικής ελευθερίας και προσωπικού χώρου: απαγορεύτηκε η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών ―πόσο αλλόκοτο… Και τώρα, με επιχειρήματα junk science, απαγορεύεται το να επιλέξεις αν θα αποκτήσεις παιδί ή όχι.
Όσοι λαμβάνουν αποφάσεις στις ΗΠΑ είναι τυφλοί μπροστά στην τεράστια απόκλιση των επιπτώσεων ανάμεσα στα διάφορα κοινωνικά στρώματα. Η απαγόρευση της άμβλωσης δεν θα επηρεάσει δραματικά τους προνομιούχους ― περιττό που το γράφω. Θα ικανοποιήσει μια μεγάλη μερίδα χωρικών και φανατικών χριστιανών, αλλά θα διχάσει ακόμα βαθύτερα την αμερικανική κοινωνία η οποία δεν έχει πολλά περιθώρια διαίρεσης, είναι ήδη εμφυλιοπολεμική. Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι στις ΗΠΑ οι άνθρωποι που πλήττονται περισσότερο από τις απαγορεύσεις είναι εκείνοι που τις επιζητούν.
16°
