Πολεμικά διδάγματα από την Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν εξελίσσεται απλώς μπροστά στα μάτια μας: αναλύεται κιόλας από τους ειδικούς, σε πραγματικό χρόνο. Οι οποίοι ειδικοί έχουν ήδη βγάλει πολλά χρήσιμα συμπεράσματα, πρωτίστως αναφορικά με τον στρατό ξηράς — αλλά όχι με την πολεμική αεροπορία και το πολεμικό ναυτικό, καθώς η Ουκρανία διέθετε ελάχιστα μαχητικά έναντι των ρωσικών, και βέβαια καθόλου πολεμικά πλοία.

Κάποια από αυτά τα συμπεράσματα απλώς επιβεβαιώθηκαν, ορισμένα μάλιστα για πολλοστή φορά. Κάποια άλλα όμως —ελάχιστα μεν αλλά βασικά: game changers— τα είδαν όλοι πρώτη φορά στην πράξη, και σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Κάποια από αυτά τα διαπιστώσαμε στην πρώτη φάση του πολέμου, όπου η Ρωσία ηττήθηκε στη Μάχη του Κιέβου. Κάποια άλλα τα βλέπουμε καθημερινά, από το τέλος του πρώτου δεκαημέρου μέχρι και σήμερα.

Ορισμένα από αυτά είναι φανερά ακόμη και σε εμάς που απλώς παρακολουθούμε τις ειδήσεις.

• Οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν κρατούν κατ’ ανάγκην «μερικά εικοσιτετράωρα» όλα κι όλα. Μπορούν να κρατήσουν επί εβδομάδες, ή και επί πολλούς μήνες, αν όχι επί χρόνια, και δη με αμείωτη σφοδρότητα και αγριότητα.
   
• Η πολεμική πείρα, η «επιχειρησιακή δραστηριότητα» του παρελθόντος, παίζει μεν δραματικό ρόλο, αλλά η «έξυπνη» άμυνα μπορεί να την περιορίσει δραστικά.
   
• Ο πόλεμος στηρίζεται στην επιμελητεία: είναι logistics. Ακόμη και το πιο ισχυρό ρυμουλκούμενο πυροβόλο τίθεται εκτός μάχης αν δεν υπάρχει βενζίνη να το κινήσει, ή ανταλλακτικά για τον κινητήρα του οχήματος.
   
• Ο πόλεμος στηρίζεται στην καλύτερη δυνατή συνεννόηση, επικοινωνία και συνεργασία των διαφόρων και ποικίλων εμπλεκομένων μονάδων, Όπλων, κλιμακίων κ.ο.κ. Αν σπάσει ένας κρίκος της αλυσίδας σε μία επιχείρηση μεγάλης κλίμακας, διαλύεται ολόκληρη.
   
• Τα πανάκριβα άρματα μάχης δεν είναι πάντα αποτελεσματικά και συχνά μπορούν να αχρηστευτούν με πολύ φτηνά φορητά όπλα.
   
• Οι εποχούμενοι —σε άρματα, ΤΟΜΠ, φορτηγά κλπ.— επιτιθέμενοι μπορούν να υποστούν τεράστια και ταπεινωτική φθορά κατά την προέλασή τους από ολιγάριθμες ομάδες στρατιωτών των αμυνομένων, που κινούνται μυστικά, γρήγορα και ευέλικτα.
   
• Οι πόλεμοι δεν γίνονται με κουμπιά και εκ του μακρόθεν. Γίνονται επί του πεδίου. Και είναι σκληροί, σχεδόν πρωτόγονοι, όπως πάντα.
   
• Οι πόλεμοι όμως γίνονται και με νέα, smart όπλα, καθώς και με drones διαφόρων μεγεθών. Κάποια φέρουν απλώς αυτοσχέδιες βόμβες που μπορούν να ρίξουν σε οχήματα από μερικές δεκάδες μέτραψηλά, συχνά με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Κάποια άλλα, τα ελαφρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πετούν χαμηλά και δεν εντοπίζονται από τα ραντάρ, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από εξαιρετικά εξειδικευμένες μονάδες ηλεκτρονικού πολέμου.
   
• Ο εφοδιασμός μίας επιτιθέμενης χώρας πρέπει να έχει σχεδιαστεί εις βάθος και να καλύπτει με επάρκεια μεγάλο χρονικό διάστημα.
   
• Ο επιτιθέμενος δεν είναι πάντα απλώς ο πιο δυνατός, αλλά ο σημαντικά πιο δυνατός από τους δύο.
   
• Ο επιτιθέμενος έχει τον πρώτο λόγο στα πάντα, αλλά και τις μεγαλύτερες απώλειες σε «έμψυχο υλικό» κατά τη φάση της προέλασής του. Κάποια στιγμή επέρχεται ισορροπία απωλειών.
   
• Ο ανεφοδιασμός μίας αμυνόμενης χώρας σε όπλα δεν είναι εύκολος. Απαιτεί μεγάλη κινητικότητα, σπατάλη όλων των διαθέσιμων διπλωματικών και λοιπών πόρων, και χρήση κάθε πρόσφορου μέσου για να επιτευχθεί ένα κάποιο αποτέλεσμα.
   
• Τα καταφύγια πρέπει να έχουν κατασκευαστεί πριν από τον πόλεμο, σε καιρό ειρήνης. Δεν πρέπει να είναι απλώς υπόγειοι χώροι, αλλά υπόγειοι χώροι με καλό εξαερισμό, γεννήτριες ρεύματος, πρόσβαση στο διαδίκτυο, δεξαμενές πόσιμου νερού και αποχέτευση — μεταξύ πολλών άλλων.
   
• Τον πόλεμο δεν τον κάνει μόνο ο στρατός, αλλά άπαντες. Οι έφεδροι και οι 18-50 ετών πρέπει να είναι σε θέση να στελεχώσουν ένοπλα τμήματα εθνοφυλακής σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, χωρίς να απαιτηθούν πάνω από δυο-τρεις ημέρες επανεκπαίδευσης. Οι τομείς στους οποίους θα διασπαρούν είναι δεκάδες (οι περισσότεροι όχι αμιγώς πολεμικοί), και όλοι τους κρίσιμοι.
   
• Το ηθικό του στρατού είναι εκ των ων ουκ άνευ. Στο ίδιο σχεδόν επίπεδο με τον υψηλού επιπέδου ατομικό οπλισμό των στρατιωτών, το υψηλής ποιότητας σιτηρέσιο που λαμβάνουν κλπ.
   
• Ο πόλεμος μεταδίδεται σε όλο τον πλανήτη, και τα πάντα γίνονται κτήμα όλων σχεδόν αυτοστιγμεί. Οι νίκες, οι ήττες, τα εγκλήματα πολέμου, τα ζωάκια που ξαναβρίσκουν τους ανθρώπους τους, τα πάντα.
   
• Η ηγεσία διεγείρει με τη σθεναρή στάση της το φρόνημα των πολιτών. Και το αντίθετο.
   
• Οι συμμαχίες μίας χώρας είναι το άλφα και το ωμέγα στην επιτυχή έκβαση ενός πολέμου, αλλά κυρίως και πάνω από όλα στην αποφυγή του.
   
• Ένας πόλεμος διαρκείας δύο-τριών μηνών γυρνά μία χώρα δεκαετίες πίσω, την καθιστά παρία και εξαρτώμενη επί τουλάχιστον μία γενιά από τρίτους, και γεννά εδαφικές απώλειες και «τετελεσμένα».
   
• Ο πόλεμος είναι κάτι φρικτό, πέραν πάσης περιγραφής. Οι απώλειες είναι πελώριες και οι καταστροφές εξαιτίας του ανυπολόγιστες.

Τα λέμε όλα αυτά για να θυμίσουμε (λες και χρειαζότανε…) ότι κανείς δεν πρέπει να παίζει με τη φωτιά. Και τα λέμε επίσης για να πούμε ότι οι εξοπλισμοί είναι καλοί, πρωτίστως στον βαθμό που ένας εχθρικός γείτονας θα σκεφτεί εξαιτίας τους διπλά και τρίδιπλα να επιτεθεί ή και να εισβάλει— και μόνο δευτερευόντως για να τον απωθήσει. Οι εξοπλισμοί, μαζί βέβαια με την απαιτούμενη στρατιωτική οργάνωση.

Είναι καλό μία χώρα να έχει «λογική Ισραήλ» στην άμυνά της, αλλά και πολύ δύσκολο. Απαιτεί ομοψυχία και συμμετοχή των πάντων. Απαιτεί διαρκείς ασκήσεις, συστηματοποίηση, εκπαίδευση και επανεκπαίδευση όλων των πολιτών, εγχώρια βιομηχανία, μεγάλες και σε βάθος χρόνου επενδύσεις. Και βέβαια έναν (πολύ πιο) μεγάλο προϋπολογισμό.

Στον πόλεμο δεν νικά, απαραίτητα, κάποιος. Ενώ σίγουρα όλοι χάνουν. Και πολλές χιλιάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών σκοτώνονται, ακρωτηριάζονται και μπαίνουν στο περιθώριο της ωραίας ζωής. Οι δε καταστροφές στις υποδομές και στο περιβάλλον είναι βιβλικές.

Κανείς πρέπει να εξοπλίζεται, ξαναλέμε, για να ΑΠΟΦΥΓΕΙ έναν πόλεμο, όχι για να τον «κερδίσει». Κι αν αυτό δεν ισχύει για την Ουκρανία, που έπεσε θύμα της ρωσικής επιθετικότητας, του φρικτού «ρωσισμού», ισχύει πιθανώς για εμάς.