Οι πολιτικοί, οι δημόσιες σχέσεις και η ωριμότητα του εκλογικού σώματος.
Πολύ συχνά λέμε άχρηστο έναν υπουργό που δεν λύνει προβλήματα που έχουν σχέση με το υπουργείο του. Λέμε, ας πούμε, αποτυχημένο έναν υπουργό Μεταφορών επί της υπουργίας του οποίου τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς είναι κυρίως Μέσα Μαζικής Ταλαιπωρίας. Ή λέμε, παραδείγματος χάριν, ανίκανο έναν υπουργό Προστασίας του Πολίτη που αφήνει τον πολίτη απροστάτευτο και αρνείται να επιβάλει τον νόμο. Ή μπορεί να πούμε, υποθετικά μιλώντας πάντα, πως ένας υπουργός Περιβάλλοντος που χαρίζει διαρκώς αναβολές κατεδάφισης σε καταδικασμένους καταπατητές δεν κάνει καθόλου καλά τη δουλειά του. Όμως αυτές οι απαξιωτικές κρίσεις είναι μάλλον λανθασμένες και οφείλονται στη δική μας αδυναμία να κατανοήσουμε ποια στην πραγματικότητα είναι η δουλειά των υπουργών και των πολιτικών γενικότερα.
Η γενική πεποίθηση είναι πως δουλειά ενός πρωθυπουργού είναι να κυβερνά τη χώρα, να δίνει κατευθύνσεις για τη βελτίωση των τομέων οι οποίοι είναι της κυβερνητικής αρμοδιότητας και να ελέγχει τα αποτελέσματα των υπουργών του. Επίσης νομίζουμε ότι η δουλειά των υπουργών είναι να βελτιώνουν τις υπηρεσίες των υπουργείων τους και να τα κάνουν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Για τους βουλευτές η κοινή πεποίθηση είναι ότι η δουλειά τους είναι να ελέγχουν την κυβέρνηση, να εκθέτουν προβλήματα των περιφερειών τους και να ψηφίζουν ή να καταψηφίζουν νόμους. Όμως η κοινή πεποίθηση είναι λάθος.
Στην πραγματικότητα η δουλειά όλων των παραπάνω είναι άλλη: η δουλειά και του πρωθυπουργού και των υπουργών και των βουλευτών και όλων γενικώς των πολιτικών είναι να εκλέγονται. Είτε ξανά, είτε για πρώτη φορά. Ένας πολιτικός δεν κρίνεται επιτυχημένος χάρη στη λίστα των επιτευγμάτων του σε ένα υπουργείο ή χάρη στη λίστα με τις ερωτήσεις του στους υπουργούς, αλλά χάρη στις φορές που έχει εκλεγεί. Ποτέ δεν θα δείτε πολιτικό πιο χαρούμενο από τη μέρα της εκλογής του και ποτέ δεν θα δείτε πολιτικό πιο στεναχωρημένο από την ημέρα μιας εκλογικής αναμέτρησης που τον αφήνει χωρίς έδρα. Γιατί εκείνη η μέρα, η μέρα των εκλογών, είναι η μέρα στην οποία φαίνεται αν ο πολιτικός έκανε καλά τη δουλειά του ή όχι. Τα υπόλοιπα, όπως η διακυβέρνηση ή ο έλεγχος ή η νομοθεσία, είναι απλώς εργαλεία τα οποία μπορεί οι πολιτικοί να χρησιμοποιήσουν αν κρίνουν ότι θα τους βοηθήσουν στη δουλειά τους ή να τα αγνοήσουν εντελώς αν κρίνουν ότι κάνουν τη δουλειά τους δύσκολη.
Ένας υπουργός Προστασίας του Πολίτη μπορεί να κρίνει ότι το να αφήσει ανεξέλεγκτη την παραβατικότητα, του δίνει περισσότερες πιθανότητες να εκλεγεί από το να δημιουργήσει αντιπάθειες προσπαθώντας να την περιορίσει. Ένας υπουργός Μεταφορών που εκλέγεται σε έναν μακρινό νομό ή από ψηφοφόρους που δεν πολυχρησιμοποιούν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς μπορεί εύκολα να αποφασίσει ότι δεν συμφέρει τη δουλειά του το να έρθει σε σύγκρουση με τις συντεχνίες των αστικών συγκοινωνιών. Ένας υπουργός εσωτερικών μπορεί να διαπιστώσει ότι από το να ζορίσει του δημάρχους, τον συμφέρει περισσότερο να τα έχει καλά με τις κατά τόπους δημοτικές αρχές η βοήθεια των οποίων μπορεί να αποδειχθεί υπερπολύτιμη κατά την εκλογική αναμέτρηση. Προφανώς υπάρχουν πολιτικοί που επιλέγουν να κάνουν τη δουλειά τους (δηλαδή να εκλεγούν) παρουσιάζοντας κοινωνικώς ωφέλιμο έργο. Μόνο που αυτοί είναι οι (πολύ) λιγότεροι καθώς η παρουσίαση κοινωνικώς ωφέλιμου έργου συνεπάγεται κόπο και συγκρούσεις και οι περισσότεροι προτιμούν να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς κόπο και χωρίς να τσακώνονται.
Ένα τελευταίο που πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας είναι ότι, όπως ένας οδηγός στη Φόρμουλα 1, ο πολιτικός στην πραγματικότητα ανταγωνίζεται τους πολιτικούς του κόμματός του στην περιφέρειά του. Αυτοί είναι ο αντίπαλος και η δουλειά του εξαρτάται από τη δυνατότητα να τους νικήσει. Και μάλιστα ανεξαρτήτως της συνολικής επιτυχίας του κόμματός του. Οι περισσότεροι πολιτικοί προτιμούν να εκλεγούν βουλευτές και το κόμμα τους να μην πιάσει τους στόχους του παρά το κόμμα να πετύχει κι εκείνοι να μείνουν χωρίς έδρα. Πράγμα το οποίο και εξηγεί έναν υπουργό που με την απραξία του δρα υπονομευτικά στο κυβερνητικό έργο ή έναν τραμπούκο βουλευτή ο οποίος μπορεί να διώχνει ψηφοφόρους από το κόμμα γενικώς, αλλα ο ίδιος να συσπειρώνει φανατικούς ειδικώς.
Γι’ αυτό την επόμενη φορά που θα δείτε ένα υπουργό να αναλώνεται σε δημόσιες σχέσεις, να κάνει χάρες, να περνάει το χρόνο του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να τεμπελιάζει ή ακόμα και να υποσκάπει ευθέως το κυβερνητικό έργο μη βιαστείτε να πείτε ότι δεν κάνει καλά τη δουλειά του. Πιθανότατα να την κάνει πολύ καλύτερα από όσο νομίζετε. Και μπράβο του.
Υ.Γ.: Φυσικά όλα τα παραπάνω εξαρτώνται από την ωριμότητα του εκλογικού σώματος. Όσο πιο ανώριμο είναι, τόσο περισσότερο το κοινωνικώς ωφέλιμο έργο της θητείας διαχωρίζεται από την εκλογή. Όσο πιο ανώριμο, τόσο περισσότερο η εκλογή εξαρτάται από τις δημόσιες σχέσεις, τις τηλεοπτικές εμφανίσεις, τα ρουσφέτια και τα τουίτ. Φυσικά ένα ώριμο εκλογικό σώμα θα υπήρχε σε μια χώρα με καλύτερη δημοσιογραφία που θα προσπαθούσε να κάνει τη δουλειά της (όχι, δεν είναι να ενημερώνει) με τρόπο κοινωνικά ωφέλιμο. Αλλά για την πραγματική δουλειά του δημοσιογράφου θα γράψω άλλη μέρα.
12°
