Γαλλικές εκλογές και η νέα πολιτική χωροταξία

Είναι η αριστερή ψήφος αυτονόητα προοδευτική; Από τις αρχές περίπου του 20ού αιώνα έως και πρόσφατα, η άποψη αυτή αποτελούσε θέσφατο και κάθε διαφορετική προσέγγιση, ακόμη και αν αφορούσε τον σύντροφο Στάλιν, αντιμετώπιζε κατά μέτωπο επίθεση από τις «προοδευτικές ελίτ», οι οποίες σχεδόν μόνιμα καθοδηγούνταν από το αόρατο χέρι της Τρίτης Διεθνούς.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 για πρώτη φορά αυτό το «ταμπού» υπέστη ένα ρήγμα, ή μάλλον συντριπτικό κάταγμα. Ήταν όταν οι αναλυτές ανακάλυψαν κατόπιν εορτής πως τα στατιστικά τους μοντέλα έπαθαν «αιφνίδια λοβοτομή» και κατεδείκνυαν ότι στην κόκκινη περιφέρεια του Παρισιού, στα «κάστρα» του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας, καταμετρήθηκε απευθείας μετακίνηση κομμουνιστών ψηφοφόρων προς το κόμμα του Λεπέν τότε. Του πατέρα της Μαρίν Λεπέν. Ήταν το 1985 όταν η πάγια αριστερή προσέγγιση της έννοιας «προοδευτικότητα» υπέστη ένα ανελέητο πλήγμα.

Πολλά χρόνια αργότερα, το 2022, το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του αριστερού κατά την κοινή αποδοχή Ζακ Λικ Μελανσόν, του ανθρώπου που κατόρθωσε να συγκεντρώσει ένα 22% στον α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, δηλώνουν πως θα ψηφίσουν την ηγέτη των Γάλλων ακροδεξιών στον β΄ γύρο στις 24 Απριλίου. Μιλάμε για περίπου 34% του συνόλου των ψηφοφόρων που επέλεξαν τον αριστερό υποψήφιο και αρχηγό της κίνησης «La France Insoumise». Ως πολιτικός όρος είναι αμφίσημος και ικανοποιεί όλους εκείνους οι οποίοι τοποθετούνται «αντισυστημικά». Δηλαδή τους αυθεντικούς επαναστατημένους, τους ντεμέκ αντιστασιακούς στο σύστημα, τους ψεκασμένους παντός τύπου και καιρού, τους πικρόχολους, τους χολερικούς, τους συνωμότες, τους αρνητές κάθε εξουσίας, αλλά και όλους τους φοβικούς που καταφεύγουν σε ακραίες συμπεριφορές.

Δεν πρόλαβαν να κλείσουν οι κάλπες της πρώτης Κυριακής των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, και οι δημοσκοπικοί οίκοι, δηλαδή τα σύγχρονα μαντεία με τους εξειδικευμένους δρυίδηδες-διαχειριστές της πολιτικής πληροφορίας, ανάρτησαν την κρίσιμη για τις εξελίξεις πληροφορία. Οι εκλογείς του αριστερού Μελανσόν έσπασαν στα τρία. Ένα 36% θα ψηφίσει Μακρόν στον β΄ γύρο, ένα 34% θα ψηφίσει Ακροδεξιά και ένα 30% θα προτιμήσει την αποχή. Συμπέρασμα. Τι κοινό μπορεί να έχει το ένα τρίτο των ψηφοφόρων ενός αριστερού πολιτικού με τους ψηφοφόρους της ακροδεξιάς Λεπέν; Μα προφανώς την «αντισυστημικότητα», αυτήν τη λέξη-πανάκεια η οποία όλα τα αλέθει και όλα τα χωνεύει. Η λέξη που περιγράφει χωρίς να εξηγεί την οργή, την αγανάκτηση, τον αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση, την αίσθηση της προδομένης ζωής. Είναι περίεργο, αλλά όλες οι θεωρίες περί αυταρχισμού, απολυταρχίας, φασισμού αναφέρονται με θρησκευτική ευλάβεια στις παραπάνω έννοιες.

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων του α΄ γύρου η Μαρίν Λεπέν βρέθηκε σε μία φάρμα στη Βόρειο Γαλλία. Ανάμεσα στα γελάδια, τα γουρουνάκια και τις κότες αλλά και τον πικραμένο αγρότη καλλιεργητή δημητριακών, παρακαλώ, η ακροδεξιά πολιτικός εξέπεμπε το μήνυμά της. Εγώ είμαι με τον φτωχό λαό. Ο Mακρόν είναι με τις ελίτ. Σε αυτήν την υπεραπλουστευμένη αντίθεση συμπυκνώνεται η πολιτική μάχη στη Γαλλία (και γιατί όχι στην Ευρώπη) μεταξύ «Καλού» και «Κακού». Διότι, όταν η πολιτική σκηνή εκφράζεται με έναν τόσο υπεραπλουστευμένο τρόπο και πείθει, τότε ο καθένας μας νομιμοποιείται να κινηθεί μεταξύ μιας άλλης υπεραπλουστευμένης αντίθεσης. Του «Καλού» και του «Κακού».

Το οικονομικό πρόγραμμα του αριστερού Ζαν Λικ Μελανσόν, όσον αφορά τις βασικές αρχές του, δεν διαφέρει καθόλου από το πλήρες λαϊκισμού, εκούσιας ασάφειας και οικονομικής αφέλειας πρόγραμμα της Μαρίν Λεπέν. Κοινά χαρακτηριστικά και των δύο προγραμμάτων είναι ο συνειδητός αντιευρωπαϊσμός και μια συστηματική άρνηση της παγκοσμιοποίησης. Δεν μιλάμε για προτάσεις εξισορρόπησης των ανισοτήτων που πυροδοτήθηκαν από την ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση. Αυτά είναι ζόρικα θέματα που δεν απασχολούν τις υπεραπλουστευμένες οικονομικές θεωρίες. Μιλάμε για ισοπεδωτικές λογικές που οδηγούν, κάποιες από αυτές, στην ταυτοποίηση του ενός τρίτου των ψηφοφόρων ενός αριστερού πολιτικού με μία ακροδεξιά οπαδό του Πούτιν με φοβικά, όσον αφορά την κοινωνία, και ξενοφοβικά, όσον αφορά τις ευρύτερες πολιτικές στο Μεταναστευτικό, ανακλαστικά. Αυτή η «συγγένεια» μεταξύ των δύο κατά τεκμήριο αντίθετων πόλων είναι που τρομάζει. Ο Ζακ Λικ Μελανσόν απέφυγε να ζητήσει από τους ψηφοφόρους του να ψηφίσουν Μακρόν στον β΄ γύρο. Περιορίστηκε να δηλώσει πως δεν πρέπει να καταμετρηθεί ούτε μία ψήφος ψηφοφόρου του υπέρ της Λεπέν. Οι αναλυτές-στατιστικολόγοι όμως έχουν διαφορετική γνώμη. Απλούστατα ο Μελανσόν γνώριζε από πρώτο χέρι ότι ένα μεγάλο τμήμα της εκλογικής του δύναμης είναι εν δυνάμει «και ακροδεξιό κοινό». Αυτό σημαίνει πως ο πολιτικός λόγος του Γάλλου πολιτικού της Αριστεράς πείθει μία μερίδα της ακροδεξιάς δεξαμενής ψηφοφόρων. Μήπως θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί με ψυχραιμία η έννοια της αριστερής προοδευτικότητας;

Μαρίν Λεπέν – Ο θρίαμβος του Πούτιν

Το εξώφυλλο του «Charlie Hebdo» σπάει κόκαλα. Ο Πούτιν με μία κονσολίτσα στα χέρια πιλοτάρει το προσωπικό του drown που δεν είναι άλλο από τη Μαρίν Λεπέν. Γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε, όπως θα έλεγε και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Όσο στη Δύση διεκδικούν την εξουσία πολιτικοί χρηματοδοτούμενοι από τη Μόσχα και ελεγχόμενοι από το Κρεμλίνο, ο Βλαδίμηρος ο Πούτιν θα έχει τη δυνατότητα να ελίσσεται.

Η κομουνιστική «Humanité» κυκλοφόρησε τη Δευτέρα με ξεκάθαρη θέση και ένα τίτλο που δεν προκαλεί αμφίσημες αντιδράσεις. «PAS ELLE». Δηλαδή «Όχι αυτή». Ο υποψήφιος του Κομουνιστικού Κόμματος F. Roussel είχε εντωμεταξύ καλέσει τον κόσμο του να ψηφίσει Μακρόν στον β΄ γύρο. Το ίδιο και η ατυχήσασα Anne Hidalgo, η σοσιαλίστρια δήμαρχος Παρισίων. Με ένα 1,7% σφράγισε την ιστορική καταβύθιση του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Τελικά o Μιτεράν πέθανε πολλές φορές. Και οι Οικολόγοι Πράσινοι κάλεσαν τους ψηφοφόρους τους να ψηφίσουν Μακρόν. Στην άλλη άκρη του «Ημικυκλίου» της Γαλλικής Βουλής η νεκροθάφτης του γκωλισμού και της γαλλικής Κεντροδεξιάς, η Vαlerie Pecresse, καλούσε το κεντροδεξιό κοινό που της απέμεινε να φράξει τον δρόμο της Μαρίν Λεπέν ψηφίζοντας Μακρόν. Οι μειοψηφίες του αριστερού τοπίου και τα απομεινάρια της Κεντροδεξιάς επέλεξαν «συστημικά».

Ο «αιφνίδιος» θάνατος της Κεντροδεξιάς

Ο γκωλισμός και οι εκδοχές του έδωσαν στη Γαλλία τους μισούς και πλέον προέδρους της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Κυρίαρχη έκφραση της συντηρητικής παράταξης στη Γαλλία ενσάρκωνε πάντα τον ιδιότυπο εθνικισμό του Γάλλου μικροαστού, τη μεγαλομανία (ή την κρίση μεγαλείου) του Γάλλου αστού αλλά και τη γονιδιακή ανεμελιά του bourgeois που φέρνει σε κάποιο έλλειμμα ιστορικής συνείδησης και σε κάποια ελαφρότητα. Αυτό το μείγμα λοιπόν εξαντλήθηκε. Η τελευταία αναλαμπή ήταν η «μυώδης» εκδοχή του Νικολά Σαρκοζί. Και αυτός ο ίδιος και η πολιτική του θεώρηση κατέληξαν στον κάλαθο της Ιστορίας, με τον πρώην πρόεδρο να καταδικάζεται για διαφθορά. Απανωτά τα χαστούκια, επαναλαμβανόμενες οι ήττες, συνεχής η φθορά. Σε αυτές τις προεδρικές εκλογές ενταφιάστηκε η γαλλική Κεντροδεξιά. Θεσμικός νεκροθάφτης της, μία ξανθιά της γαλλικής συντηρητικής παράταξης με ακόρεστη φιλοδοξία. Δεν απώλεσε μόνον τις εκλογές. Έχασε και τον ύπνο της. Πρέπει να βρει οσονούπω πάνω από 8 εκατομμύρια ευρώ για να πληρώσει τις προεκλογικές της δαπάνες. Έλαβε κάτω από 5%. Το κράτος τής δικαιολογεί οικονομική βοήθεια μόνον 800.000 ευρώ.   

Η κυρία Pecresse ενδεχομένως στο  άμεσο μέλλον να μην καταφέρει να ανανεώσει την γκαρνταρόμπα της. Μικρό το κακό για τη γαλλική κοινωνία. Η ανήκεστος βλάβη στην παράταξή της ωστόσο οφείλεται σε μία καθόλου εύκολα αναστρέψιμη δυναμική. Η κεντροδεξιά ψήφος στη Γαλλία απορροφήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από την Ακροδεξιά, η οποία πλέον είναι η κυρίαρχη έκφραση της Δεξιάς. Όλου του φάσματος της γαλλικής Δεξιάς.

Πρόκειται για ιστορική αλλαγή ανάλογη με εκείνην που υπέστη η συντηρητική παράταξη στη Γερμανία και στην Ιταλία κατά τον Μεσοπόλεμο. Η γαλλική κοινωνία συντηρητικοποιείται, και το δίπολο πλέον εντοπίζεται μεταξύ ενός ευρύτερου Κέντρου (Μακρόν) και της Ακροδεξιάς (Μαρίν Λεπέν). Η παραδοσιακή Αριστερά – Κεντροαριστερά και η παραδοσιακή Κεντροδεξιά πολτοποιήθηκαν.

Η ουκρανική κρίση θα οδηγήσει αναγκαστικά σε όλο και πιο περιορισμένες επιλογές ως προς τα πολιτικά μοντέλα που θα προταθούν στις δικές μας κοινωνίες. Οι κίνδυνοι αυξάνουν, η ανασφάλεια των πολιτών επίσης, οι απειλές γιγαντώνονται, και σε τέτοιες περιόδους οι ανισότητες διευρύνονται. Η πολιτική εικόνα της Γαλλίας μετά τον α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών μάς δίνει μία ιδέα για το μοντέλο που τείνει να επικρατήσει στη Δύση ήδη από την κρίση του 2008 και μετά. Μυώδη συστήματα ελέγχου, περιοριστικές κοινωνικά πολιτικές, απόγνωση λόγω των  υπαρκτών τρομοκρατικών απειλών, φόβος έναντι του Μεταναστευτικού (κυρίως του επερχόμενου) λόγω και κλιματικής αλλαγής.

Στο σκοτεινό αυτό σκηνικό προστίθεται εδώ και κάποιους μήνες η εκτός δυτικού πολιτισμού μας προοπτική συγκρότησης ενός πανίσχυρου ευρασιατικού άξονα-τοπίου μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και  Ινδίας. Το τέλος του Πολιτισμού; Νέα περίοδος σκοτεινών χρόνων; Ενδεχομένως.